Sắp xếp lại sản xuất và xuất khẩu thủy sản

Xuất khẩu thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn trong lĩnh vực nông nghiệp. Năm 2014, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7,9 tỷ USD, gấp gần ba lần kim ngạch xuất khẩu gạo, gấp hơn hai lần kim ngạch xuất khẩu cà-phê. Tuy nhiên, ngành thủy sản đang đối mặt nhiều thách thức trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng, nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế.

chế biến cá
Chế biến cá tại Xí nghiệp xuất nhập khẩu thủy sản Sa Đéc (Đồng Tháp). Ảnh: QUỐC TUẤN

Thiếu quy hoạch

Theo Đề án tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt tại Quyết định số 2760/QĐ-BNN-TCTS ngày 22- 11-2013, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản sẽ phát triển theo định hướng: Tập trung sản xuất thâm canh các đối tượng chủ lực (tôm sú, tôm thẻ chân trắng, cá tra, rô phi, nhuyễn thể); tiếp tục đa dạng hóa đối tượng và phương pháp nuôi để khai thác cơ hội thị trường. Khuyến khích nuôi công nghiệp, áp dụng công nghệ cao, quy trình thực hành nuôi tốt (GAP) phù hợp quy chuẩn quốc tế. Ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng nuôi thâm canh ở đồng bằng sông Cửu Long, các khu vực ven biển Trung Bộ. Tuy nhiên, sau hai năm triển khai đề án, qua khảo sát tại đồng bằng sông Cửu Long, việc thực hiện các tiêu chí vẫn còn nhiều bất cập. Theo Đề án, sẽ thay đổi cơ cấu đối tượng tôm sú và tôm thẻ chân trắng trên cơ sở ổn định diện tích tôm sú và tăng diện tích tôm thẻ chân trắng thâm canh và bán thâm canh. Nhưng thực tế người dân lại có xu hướng chuyển dịch cơ cấu từ tôm thẻ chân trắng sang tôm sú do thị trường tiêu thụ tôm thẻ chân trắng gặp nhiều khó khăn và giá thấp. Mặt khác, diện tích nuôi tôm tăng nhanh tại nhiều địa phương như Cà Mau, Bạc Liêu nhưng chủ yếu có quy mô nhỏ lẻ, chiếm đến hơn 70. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến dịch bệnh nghiêm trọng xảy ra trên tôm trong những năm gần đây. Tính đến thời điểm này, dịch bệnh tôm đang xảy ra trên diện rộng, khắp các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, nhất là bệnh đốm trắng và hội chứng gan tụy bùng phát. Giá tôm nguyên liệu tại hầu hết các tỉnh cũng đang giảm mạnh, trong khi giá nguyên liệu đầu vào không ngừng tăng cao khiến nhiều hộ nuôi lao đao. Trạm trưởng Khuyến ngư huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau Nguyễn Thanh Lâm cho biết: Hiện toàn huyện có gần 2.000 ha tôm công nghiệp, tập trung nhiều nhất ở các xã: Lương Thế Trân, Hưng Mỹ, Hòa Mỹ, Tân Hưng, Tân Hưng Đông và Đông Hưng. Mấy năm gần đây, dịch bệnh thường xuyên xảy ra, rất khó ngăn chặn. Mặc dù Trung tâm Khuyến ngư hướng dẫn kỹ thuật xuống từng hộ dân nhưng do diện tích nuôi nhỏ lẻ nên công tác tuyên truyền và quản lý gặp nhiều khó khăn. Các hộ nuôi vẫn chưa thực hiện đúng quy trình xử lý ao nuôi, chưa sử dụng phù hợp các lượng thuốc phòng trị bệnh... khiến nguồn nước ô nhiễm, dịch bệnh càng có cơ hội bùng phát. Số hộ thiệt hại tăng lên đồng nghĩa với việc gặp khó về vốn tái đầu tư sản xuất.

ngành chế biến
Ngành sản xuất và chế biến xuất khẩu tôm đang gặp khó vì dịch bệnh và thị trường tiêu thụ bị thu hẹp.

Cá tra - một trong những mặt hàng chủ lực của ngành thủy sản - cũng đang đối mặt nhiều khó khăn trong phát triển bền vững. Diện tích nuôi cá tra trên cả nước hiện nay khoảng 5.500 ha, sản lượng 1,1 triệu tấn/năm. Nhiều năm trở lại đây, giá thu mua cá tra nguyên liệu luôn bấp bênh, không ổn định, ảnh hưởng người nuôi và doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu. Thời điểm này, giá cá tra nguyên liệu tại đồng bằng sông Cửu Long sụt giảm nghiêm trọng, chỉ còn dưới 21 nghìn đồng/kg. Theo anh Phạm Văn Thanh (thị trấn Sa Rài, huyện Tân Hồng, tỉnh Đồng Tháp), với giá thu mua này, chỉ những vùng nuôi theo quy trình khép kín từ khâu giống, kỹ thuật, thức ăn... may ra có lãi. Còn các hộ nuôi thường thì cầm chắc thua lỗ. Trong khi đó, các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cũng lao đao vì thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, giá xuất khẩu giảm, kéo theo giá cá nguyên liệu cũng teo tóp. Điều đáng nói là cái vòng luẩn quẩn này đã tái diễn trong nhiều năm nhưng vẫn chưa có giải pháp ngăn chặn. Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản (Vasep), nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn thì quý 3 và quý 4-2015, lượng cá tra nguyên liệu sẽ thiếu trầm trọng, do đó cả sản lượng và kim ngạch xuất khẩu năm 2015 sẽ khó đạt mục tiêu.

Thực hiện nghiêm quy hoạch, đẩy mạnh tái cơ cấu

Để thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành thủy sản, thời gian qua, một số quy hoạch đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn điều chỉnh, bổ sung. Theo đó, dần hoàn thiện Quy hoạch nuôi tôm nước lợ đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Từ năm 2014, đã ban hành Nghị định 36/2014/NĐ-CP về nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra, đồng thời trình ban hành Quy hoạch nuôi, chế biến cá tra vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2020. Văn bản đã có nhưng vẫn chưa ngăn chặn được sự phát triển nóng và tự phát, do các địa phương triển khai rà soát quy hoạch cá tra theo Nghị định 36/NĐ-CP còn quá chậm.

Là tỉnh chủ lực trong nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra, tỉnh Đồng Tháp hiện có 1.400 ha nuôi nhưng cũng đang gặp nhiều khó khăn trong quản lý. Chi cục trưởng Thủy sản tỉnh Đồng Tháp Lê Hoàng Vũ cho biết: Đối với các vùng nuôi thuộc quyền sở hữu của các công ty chế biến thì việc thực hiện nuôi theo quy trình khép kín hay theo tiêu chí VietGAP sẽ thuận tiện hơn. Hiện nay toàn tỉnh có 490 ha đã được chứng nhận VietGAP đều thuộc vùng nguyên liệu của các công ty. Còn đối với các diện tích thuộc sở hữu nông hộ, rất khó quản lý từ con giống, kỹ thuật nuôi đến vệ sinh môi trường. Chính vì vậy, quy hoạch diện tích là điều vô cùng cần thiết để nâng cao chất lượng cá tra nguyên liệu.

Rõ ràng, tái cơ cấu ngành thủy sản, cụ thể trong lĩnh vực nuôi trồng và chế biến, xuất khẩu buộc phải hướng đến hai đối tượng chính là người nuôi và doanh nghiệp. Người nuôi phải nâng cao nhận thức và kỹ thuật nuôi nhằm đáp ứng tốt các yêu cầu về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, trong đó, phải lưu ý các khuyến cáo của cơ quan chức năng chứ không chỉ nuôi, phòng bệnh, trị bệnh tôm, cá theo kinh nghiệm. Về phía doanh nghiệp, cần chú trọng hơn nữa đến thị trường xuất khẩu, giữ thị phần ở những thị trường truyền thống và tìm kiếm, mở rộng thị trường mới. Để làm được những điều này, cần sự hỗ trợ, chung tay của các ngành chức năng trong triển khai hiệu quả các chính sách phát triển thủy sản đã ban hành, nhanh chóng tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm bạn hàng trên cơ sở thúc đẩy xúc tiến thương mại, triển khai các hiệp định thương mại giữa Việt Nam và các nước đối tác.

Theo Đề án tái cơ cấu ngành thủy sản, trong lĩnh vực nuôi trồng, ngành đặt mục tiêu đạt 4,5 triệu tấn vào năm 2020, trong đó tôm khoảng 700 nghìn tấn, cá tra khoảng 1,8 đến hai triệu tấn. Chủ động sản xuất giống thủy sản chất lượng, phấn đấu đến năm 2020 sản xuất 100 giống có chất lượng và 100 giống tôm sú, tôm chân trắng sạch bệnh. Phát triển và hình thành các kênh phân phối trực tiếp sản phẩm thủy sản đến người tiêu dùng tại các thị trường Mỹ, EU và Nhật Bản. Đến năm 2020, cơ cấu thị trường EU khoảng 21, Nhật Bản 20, Mỹ 19 tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu.

Báo Nhân Dân, 17/06/2015
Đăng ngày 19/06/2015
Ánh Tuyết
Kinh tế

Tiêu hủy trên 2 triệu con tôm giống không qua kiểm dịch

Ngày 16/11, Phòng Cảnh sát về Môi trường Công an tỉnh Bạc Liêu vừa phối hợp các đơn vị liên quan bắt và tiêu hủy hơn 2 triệu con tôm giống không qua kiểm dịch.

tiêu hủy tôm giống
• 14:37 18/11/2022

Chấn chỉnh việc buôn bán, sử dụng kháng sinh cấm trong nuôi trồng thủy sản

Ngày 9/11, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có công văn gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường quản lý buôn bán, sử dụng thuốc thú y thủy sản trong nuôi trồng thủy sản.

Cần quản lý chặt chẽ chất kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Tép Bạc
• 10:41 10/11/2022

Đừng nuôi tôm như... đánh số đề!

Giống tôm kháng bệnh có thể chậm lớn hơn, song sẽ khắc phục được bất lợi của thời tiết, dịch bệnh tại vùng nuôi tôm khu vực Bắc Trung bộ và các tỉnh phía Bắc.

Thu hoạch tôm. Ảnh: icdn.dantri.com.vn
• 09:41 03/11/2022

Bình Định: Đẩy mạnh công tác tuần tra kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản

TTKN Bình Định phối hợp với Truyền hình Bình Định tổ chức tọa đàm tăng cường kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản.

tọa đàm
• 11:58 02/11/2022

Hợp tác gia công xuất khẩu thủy sản thế mạnh xuất khẩu thủy sản của Việt Nam

Việt Nam có thế mạnh về chế biến thuỷ hải sản, do đó các doanh nghiệp thuỷ sản Nhật Bản mong muốn tăng cường hợp tác, đặt hàng gia công sản phẩm xuất khẩu đi các thị trường khác.

Tôm thẻ
• 12:50 21/03/2024

Hội nghị thượng đỉnh đổi mới thực phẩm xanh trở lại London

Hội nghị Thượng đỉnh Đổi mới Thực phẩm Xanh (Blue Food Innovation Summit) quy tụ ngành nuôi trồng thủy sản để khám phá những cơ hội và thách thức trong việc mở rộng quy mô sản xuất thực phẩm xanh đồng thời bảo vệ và khôi phục hệ sinh thái đại dương.

Hải sản
• 10:32 13/03/2024

Bệnh Tilv và vấn đề Brazil không nhập khẩu cá rô phi Việt Nam

Theo thông báo của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường- NAFIQPM (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) kể từ ngày 14/2 Brazil tạm dừng nhập khẩu cá rô phi Việt Nam cho đến khi có kết luận rà soát bệnh do virus TiLV gây bệnh trên cá rô phi, vì đất nước này lo ngại việc nhập khuẩn làm lây lan dịch bệnh.

Cá rô phi
• 11:05 01/03/2024

Bình Định thực hiện nhiều mô hình nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả

Trong năm 2023 Trung tâm Khuyến nông tập trung triển khai các mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng đa dạng hóa các đối tượng nuôi, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất để nâng cao giá trị sản phẩm, gắn với liên kết tiêu thụ theo chuỗi giá trị đã góp phần hạn chế rủi ro bệnh dịch, cải thiện môi trường sinh thái vùng nuôi, tạo ra các sản phẩm an toàn sinh học, nâng cao giá trị kinh tế, đem lại thu nhập ổn định và bền vững cho người nuôi.

Các mô hình nuôi trồng thủy sản
• 09:59 29/02/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 11:52 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 11:52 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:52 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 11:52 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:52 29/03/2024