Dự báo, xuất khẩu cá tra của cả nước trong năm 2016 có thể giảm 5% so với năm 2015, đạt khoảng 1,5 tỷ USD. Trong năm 2015, giá trị xuất khẩu cá tra ước đạt gần 1,6 tỷ USD, giảm 10% so với cùng kỳ năm 2014.
Trong 8 thị trường xuất khẩu cá tra lớn nhất của VN thì có đến 6 thị trường giá trị xuất khẩu giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể như, thị trường Mỹ giảm 5,6%, EU giảm 14,3%, ASEAN giảm 4,3%, Brazil giảm 39,8%, Mexico giảm 13,2%, Colombia giảm 13,9%; chỉ có giá trị xuất khẩu sang Anh tăng 17%, Trung Quốc – Hong Kong tăng 42% và Saudi Arabia tăng 2,4%.
Tại hầu hết các thị trường lớn, xuất khẩu cá tra đều gặp rất nhiều khó khăn, nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu chậm, giá bán không tăng, các yêu cầu về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm khắt khe hơn. Riêng Mỹ và EU là 2 thị trường xuất khẩu lớn nhất nhưng giá trị xuất khẩu giảm liên tiếp ngay từ đầu năm.
Đáng chú ý, tại thị trường Mỹ, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa ra phán quyết sơ bộ mức thuế chống bán phá giá lần thứ 11 (POR11) đối với cá tra phi lê đông lạnh của VN vào thị trường này. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động xuất khẩu của các DN.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng mới triển khai chương trình giám sát cá da trơn đối với cá tra từ VN. Từ tháng 9/2017, nếu các nước không nộp danh sách DN xuất khẩu vào Mỹ và các chứng minh về chương trình an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia theo yêu cầu của Cục Thanh tra và An toàn thực phẩm Mỹ (FSIS) thì sẽ không được tiếp tục xuất khẩu.
Từ trước đến nay, việc xem xét cấp tiêu chuẩn tương đồng cho các nước được phép xuất khẩu mặt hàng thịt, thịt lợn và thịt gia cầm vào Mỹ, FSIS phải mất ít nhất 8 năm xem xét công nhận và đến nay, chưa có một quốc gia châu Á nào đạt được chứng nhận tương đồng. Quy định này cho thấy đây là một khó khăn và thách thức trực tiếp cho việc xuất khẩu cá tra vào Mỹ trong thời gian tới.
Để ổn định và phát triển ngành hàng cá tra trong những năm tới khi mà hàng rào kỹ thuật nâng cao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cần sớm đàm phán với Bộ Nông nghiệp Mỹ để đưa ra một chương trình chung để các DN xuất khẩu thủy sản trong nước biết và có kế hoạch ứng phó. Qua đó, sớm ban hành Nghị định 36 để ngay từ bây giờ phải lập lại trật tự về chất lượng nhằm quảng bá hình ảnh cá tra trên thị trường. Đồng thời NHNN cũng triển khai và nhân rộng mô hình chuỗi liên kết nhằm hỗ trợ các DN cá tra, ba sa nâng cao sức cạnh tranh khi hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới…