Cá có thể đã tiến hóa hơn 30 lần để sống trên mặt đất

Theo một nghiên cứu mới về sự đa dạng của loài cá lưỡng cư đang sống hiện nay, loài cá đầu tiên đặt chân lên đất liền cách đây hơn 350 triệu năm không phải là một sự may mắn.

cá lon mây
Cá lon mây ở Mauritius hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh khi ra khỏi nước.

Qua các thời đại, những người bạn đại dương của chúng ta có thể tiến hóa khả năng ra khỏi nước ít nhất 30 lần. Nghiên cứu đã nêu bật những yếu tố thúc đẩy những thay đổi về lối sống cực đoan và có thể gợi lại cách mà loài cá đầu tiên đã di chuyển lên đất liền.

Sandy Kawano thuộc Viện Tổng hợp Toán học và Sinh học quốc gia tại Knoxville, Tennessee, người không tham gia vào nghiên cứu này cho biết: "Thật thú vị ... những chuyển đổi lối sống này có thể không khó suy đoán".

Để tiến hành nghiên cứu, Terry Ord và Georgina Cooke tại Đại học New South Wales ở Kensington, Úc, đã nghiên cứu qua các bài báo khoa học về cá và theo dõi sự di chuyển lên mặt đất của chúng. Điều đó cho phép họ đếm được số lần mà loài cá này ra khỏi nước, và xác định xem những loài quen sống trên cạn này có điểm gì chung.

Hai nhà nghiên cứu đã tìm ra 130 loài cá sống trên đất hiện nay từ lươn Mỹ (Anguilla rostrata), chúng thường bò giữa các ao sau khi trời mưa, đến bọ cạp biển có xương sống dài (Taurulus bubalis), một loài cá ven biển trông rất lộng lẫy thường nhảy ra khỏi các bể thủy triều khi nồng độ oxy giảm xuống quá thấp. Và sau đó là loài thích sống trong bùn ở Đại Tây Dương (tên khoa học là Periophthalmus barbarous), một loài cá có đôi mắt hình củ hành và vây giống như tay bò quanh trên các bãi bùn để tìm thức ăn.

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Evolution vào tháng 6 này, cây phả hệ của cá thể hiện cứ 33 họ có ít nhất một con cá có ái lực với mặt đất rắn. Vì vậy, chắc chắn chúng nhảy lên mặt đất và tiến hóa ít nhất nhiều lần.

Một họ cá được xem là rất gần gũi: cá lon mây, một nhóm cá ven biển đặc biệt ưa thích sống trên đất liên mà tác giả đã nghiên cứu trong tự nhiên để tạo ra một phả hệ đã được tinh chỉnh. Cá lon mây mà nhóm nghiên cứu tìm thấy, đã nhảy lên mặt đất ít nhất ba lần khác nhau, và nhiều hơn có thể là bảy lần. Cá lon mây nhảy Thái Bình Dương (Alticus arnoldorum) là một điển hình – chúng đã dành cuộc sống trưởng thành nhảy xung quanh đá và có cơ thể phù hợp với những chiếc vây giống như cái cốc hút giúp chúng bám chặt vào đá khi bị sóng xô. Cá lon mây không thích nước, vì vậy nếu bạn đuổi theo chúng, chúng sẽ chạy vào những tảng đá.

Trong quá trình nghiên cứu loài cá này, các tác giả đã nhận ra rằng, hai loài cá lon mây được phân loại là những loài thực sự sống ở "biển" nhưng đã dành một khoảng thời gian hợp lý để ra khỏi nước. Loài cá này là đại diện cho các nhóm khác mà các nhà nghiên cứu đã tìm thấy mối quan hệ giữa chúng với đất liền. 33 có thể là ước tính quá thấp về số lần tiến hóa của những loài thích ở trên cạn trong số những loài đang sống.

Kawano ca ngợi sự kết hợp các loại dữ liệu khác nhau của nhóm - từ các bài báo nghiên cứu đến các bể thủy triều - và ghi lại sự đa dạng về mặt sinh thái của những loài thích sống trên cạn này như thế nào, không chỉ một cách sống lưỡng cư.

Tuy nhiên, việc di chuyển lên mặt đất sinh sống dường như chỉ xảy ra chủ yếu ở những vùng bãi triều: là những vùng bị phủ kín bởi nước khi thủy triều lên cao và lộ ra khi triều xuống thấp. Michel Laurin, một nhà cổ sinh vật học thuộc Cơ quan nghiên cứu quốc gia Pháp CNRS ở Paris cho biết, phát hiện này có thể ám chỉ lối sống của tổ tiên chúng ta đã di chuyển lên mặt đất. Có một số suy đoán rằng, loài cá thích sống trên cạn đầu tiên đã mạo hiểm ra khỏi nước ngọt. Tuy nhiên, ông cho rằng: "tất cả những phát hiện gần đây cho thấy tổ tiên của chúng ta đến từ biển". Những khu vực bãi triều dường như là bàn đạp cho việc di chuyển lên mặt đất như ngày nay, có lẽ cũng đã cách đây hàng trăm triệu năm.

Dân Trí, 18/06/2016
Đăng ngày 19/06/2016
Minh Trang
Khoa học

Top các phần mềm quản lý trang trại NTTS (Phần 1)

Mới đây, trang web NeuroSYS đã xếp hạng các công ty hàng đầu cung cấp phần mềm quản lý trang trại dựa trên công nghệ cho ngành NTTS, xem xét tính hiệu quả, sự đổi mới và tác động của sản phẩm đối với ngành.

Công nghệ nuôi trồng thủy sản
• 17:24 04/09/2023

Sông Mê Kông xuất hiện loài cá quý hiếm sau 40 năm biến mất

Một loài cá quý hiếm đặc hữu ở cao nguyên Tây Tạng (Trung Quốc) đã được phát hiện sau hơn 40 năm biến mất trong lưu vực sông Mê Kông.

Loài cá Pareuchiloglanis gracilicaudata
• 11:27 11/08/2023

Loài cá xém tuyệt chủng- Nay đã được nhân giống thành công!

Nuôi cá hiếm trên sông không chỉ vì lợi ích kinh tế, một người đàn ông ở miền Tây có mong muốn bảo tồn và nhân giống những loài cá có nguy cơ tuyệt chủng.

Cá chốt chuột và cá trạch lửa
• 09:50 09/02/2023

Lưu giữ con cua lớn nhất tại hội Cua Cà Mau

Phân viện Nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản Nam Sông Hậu lưu giữ chú cua khủng đạt giải nhất trong cuộc thi “Cua Cà Mau lớn nhất - Cua Sumo”.

cua sumo
• 11:03 01/01/2023

Vaccine cho tôm: Tảo lục Chlorella vulgaris

Bệnh đốm trắng (white spot disease - WSD) là một trong những loại bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất trên tôm nuôi và đồng thời cũng là nguyên nhân chính gây thiệt hại kinh tế cho nghề nuôi tôm toàn cầu.

Tảo lục
• 09:00 14/03/2024

Các yếu tố virus nội sinh gây hội chứng đốm trắng (EVE)

Nơi khu trú của virus đề cập đến các phản ứng miễn dịch cụ thể, thích nghi của tôm đối với nhiễm virus xảy ra trong từng tế bào và có thể dẫn đến nhiễm vô hại kéo dài đến suốt đời của vật chủ.

Virus
• 14:33 07/03/2024

Sinh sản nhân tạo một số loài cá hiếm gặp

Đề tài do Trường Thủy sản làm Chủ nhiệm với sự hỗ trợ kinh phí từ Sở Khoa học Công nghệ TP. Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu cho thấy cá chạch lửa thành thục tốt trong điều kiện nuôi vỗ trong vòng 4-6 tháng.

Cá chạch lửa
• 10:01 07/03/2024

Phát hiện nhanh và chính xác Tilv trên mẫu cá rô phi

Năm 2009, sản lượng cá rô phi đánh bắt tự nhiên tại hồ Kinneret giảm mạnh, có mức độ trung bình giảm từ 257 tấn mỗi năm đến 8 tấn mỗi năm và không rõ nguyên nhân.

Cá rô phi
• 10:10 06/03/2024

Bạc Liêu: Tiến độ xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm

Tép Bạc đã phản ánh, năm 2023, tỉnh Bạc Liêu đứng đầu cả nước về sản lượng tôm nước lợ và kim ngạch xuất khẩu nhờ phát triển nuôi siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao. Bạn đọc muốn biết thêm tiến độ đầu tư xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm nổi tiếng ở Bạc Liêu nên xin cung cấp thêm thông tin.

Khu nuôi tôm công nghệ cao
• 05:15 29/03/2024

Tập huấn ứng dụng công nghệ trong bảo quản cá ngừ đại dương

Chiều ngày 27.3, Hiệp hội Thủy sản Bình Định phối hợp với Liên hiệp các hội KHKT Bình Định và Chi cục Thủy sản ( Sở NN&PTNT) tổ chức tập huấn quy trình công nghệ khí nitơ nano trong bảo quản cá ngừ đại dương cho 50 ngư dân làm nghề câu cá ngừ trên địa bàn phường Tam Quan Bắc, TX Hoài Nhơn.

Cá ngừ
• 05:15 29/03/2024

Như thế nào để tôm được vận chuyển đúng cách?

Tôm cũng giống như các hàng hóa khác, phân loại theo nhu cầu của khách hàng mà được vận chuyển đến các nơi khác nhau, với hai giai đoạn cơ bản như tôm giống được vận chuyển từ các trại giống đến ao nuôi và tôm thương phẩm được vận chuyển đến các chợ đầu mối, nhà máy chế biến. Vậy cách nào để có thể vận chuyển chúng một cách an toàn, tiết kiệm mà vẫn hiệu quả nhất? Hãy cùng tìm hiểu dưới đây nhé!

Tôm đông lạnh
• 05:15 29/03/2024

Biện pháp hạ phèn hiệu quả nhanh chóng

Chắc chắn rằng việc ao nuôi bị nhiễm phèn không còn là điều quá xa lạ đối với những người nuôi trồng thủy sản. Phèn xuất hiện trong ao nuôi tôm sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và sản lượng của vụ nuôi.

Ao nuôi tôm bị nhiễm phèn
• 05:15 29/03/2024

Tôm đang trong ao bị thối đuôi: Nguyên nhân và cách điều trị

Tôm bị thối đuôi là một trong những bệnh nguy hiểm thường gặp ở tôm, đặc biệt là tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Bệnh có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao, ảnh hưởng đến năng suất và lợi nhuận của người nuôi.

Tôm thẻ thương phẩm
• 05:15 29/03/2024