Hiện tượng El Nino kéo dài làm khô hạn và xâm nhập mặn diễn ra trên diện rộng, ảnh hưởng mạnh tới tình hình nuôi trồng thủy sản tại các tỉnh phía Nam, khiến nguyên liệu đầu vào là cá tra hay tôm bị giảm mạnh.
Theo ông Dương Ngọc Minh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), sản lượng cá tra năm 2016 có thể chỉ đủ để xuất khẩu sang 3 thị trường chính là EU, Mỹ và Trung Quốc thay vì 80 thị trường. Thêm vào đó, hiện tượng cá chết hàng loạt tại các tỉnh miền Trung khiến người tiêu dùng cả trong và ngoài nước thêm lo ngại về chất lượng thủy sản của Việt Nam.
Giá cá tra đã tăng từ 10%-15% trong quý 1/2016, đạt mức 19.000-21.500 đồng/kg, giá cá giống tăng 70% từ khoảng 20.000 đồng/kg lên mức 34.000 đồng/kg. Giá các loại tôm cũng tăng mạnh từ 2.000-4.000 đồng/kg. Nguyên nhân chính là tình trạng ngập mặn, ảnh hưởng của El Nino kéo dài. Các vùng nuôi cá chính như Đồng Tháp, An Giang, sản lượng cá giảm lần lượt 33%, 16%. Sản lượng tôm cũng chỉ đạt 38.000 tấn, giảm 2.6% so với cùng kỳ 2015.
Theo Hội Chế biến thủy sản tỉnh Cà Mau (CASEP), địa phương nuôi tôm lớn nhất nước, nguồn hàng cung ứng trong quý 1 chỉ đạt 37%-38% công suất chế biến của các nhà máy. Trong số 33 nhà máy chế biến của toàn tỉnh, có 17 cơ sở thiếu nguyên liệu, chiếm gần 50% số nhà máy đang hoạt động. Nhiều doanh nghiệp phải nhập tôm nguyên liệu về chế biến.
VASEP dự báo giá trị xuất khẩu thủy sản có thể tăng 13% năm 2016 nhờ nhu cầu phục hồi tại thị trường Mỹ, đồng Yên tăng giá 11,7% so với đầu năm, và tôm xuất khẩu sang Trung Quốc dự báo tăng mạnh nhờ gỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu.
Một số doanh nghiệp thủy sản lớn đã chủ động chuyển dịch cơ cấu thị trường xuất khẩu theo hướng tập trung vào thị trường rộng lớn, có tính lâu dài như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này vẫn tỏ ra thận trọng với kế hoạch năm 2016 do giá nguyên liệu đầu vào tăng cao.
CTCP Thực phẩm Sao Ta ( FMC) là một trong những doanh nghiệp sản xuất chế biến và xuất khẩu tôm lớn nhất tại Việt Nam.
Quý 1/2016, FMC đạt sản lượng chế biến 2.265 tấn, tăng 21% so với cùng kỳ, sản lượng tiêu thụ đạt 2.243 tấn, tăng 20%. Tuy nhiên, do lo ngại giá tôm nguyên liệu tăng cao nên FMC đặt kế hoạch doanh thu 2016 khá dè dặt. Cụ thể, mục tiêu doanh thu đạt 3.660 tỷ đồng, tăng 14%, lợi nhuận trước thuế 100 tỷ đồng (xấp xỉ năm 2015).
Kế hoạch trên được cho là không mấy lạc quan khi công ty đã mở rộng diện tích nuôi trồng thêm 50 ha giúp tăng sản lượng nguyên liệu tôm thêm 30% và đáp ứng 20% nhu cầu nguyên liệu đầu vào.
Một doanh nghiệp thủy sản tiêu biểu khác là CTCP Vĩnh Hoàn (mã chứng khoán: VHC), là một trong những doanh nghiệp thủy sản hoạt động tốt nhất trong số các doanh nghiệp thủy sản niêm yết cổ phiếu. Chất lượng sản phẩm của VHC được thể hiện qua việc VHC là một trong 2 công ty được miễn thuế chống bán phá giá vào thị trường Hoa Kỳ.
Trái ngược với các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam có mức tăng trưởng kém khả quan trong năm 2015, VHC vẫn ghi nhận mức tăng trưởng 15% tương ứng với khoảng 250 triệu USD.
Cơ cấu xuất khẩu của VHC. Nguồn: BSC
Thị trường Hoa Kỳ vẫn là động lực tăng trưởng chủ đạo của VHC khi năm 2015, xuất khẩu sang thị trường này đạt 144 triệu USD, tăng 21,7% và chiếm khoảng 61% tổng giá trị xuất khẩu của VHC. Để chuẩn bị cho hội nhập sâu hơn, VHC đã đầu tư nhà máy mới Vạn Đức Tiền Giang, nhà máy sẽ đi vào hoạt động từ tháng 6/2016 với công suất 120 tấn/ngày (tăng 40%). VHC là doanh nghiệp đầu tiên có chứng chỉ chất lượng ASC, là một trong hai doanh nghiệp Việt Nam không bị áp thuế chống bán phá giá vào thị trường Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, năm 2016 VHC đã đạt chứng chỉ xuất khẩu collagen vào thị trường EU.
Báo cáo tài chính quý 1/2016 của VHC cho thấy công ty đạt doanh thu 1.601 tỷ đồng, tăng 6,17%, sản lượng tăng mạnh 19% nhờ tăng nhu cầu tích trữ nguyên liệu từ các thị trường Hoa Kỳ, EU do lo ngại giá nguyên liệu tăng.
Năm 2016, VHC đặt kế hoạch doanh thu 7.500 tỷ đồng, tăng 15% so với năm 2015, lợi nhuận sau thuế 320 tỷ đồng, xấp xỉ bằng năm 2015. Theo VHC, trong năm 2016, do những biến động của nguyên liệu đầu vào và nhu cầu thiêu thụ tại các nước, sản lượng tiêu thụ có thể tăng 10% nhờ tăng mạnh nhu cầu từ Trung Quốc, ASEAN, Hoa Kỳ, và Canada, trong khi đó giá nguyên liệu cá có thể tăng 15-20% năm 2016. Vì vậy, nếu như những dự báo của VHC được thực tế hóa, kế hoạch doanh thu và lợi nhuận của VHC có thể là khá thận trọng.