Ứng dụng công nghệ nano trong nuôi tôm thẻ chân trắng

Những năm qua, thực tế nuôi tôm trên cát tại tỉnh ta đã bộc lộ những hạn chế đáng kể như: không kiểm soát được chất lượng con giống dẫn đến tôm hay bị còi, chậm lớn và đặc biệt nghiệm trọng là vấn đề bị nhiễm mầm bệnh lây truyền từ tôm giống bố mẹ. Quy trình nuôi chưa được kiểm soát, việc quản lý nước thải hồ nuôi chưa được chặt chẽ, hầu hết các hộ nuôi tôm không xây hồ xử lý nước thải nên tình trạng ô nhiễm môi trường và lây nhiễm dịch bệnh khá phổ biến. Đó là chưa kể đến việc sử dụng nhiều hoá chất và thuốc kháng sinh, gây ra hiện tượng “nhờn” thuốc và để lại dư lượng độc tố trong tôm làm ảnh hưởng đến chất lượng tôm khi xuất khẩu sang các nước, giảm giá trị lợi nhuận và thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Ông Phan Thanh Nghiệm, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, chủ nhiệm đề tài cho biết, nuôi tôm theo công nghệ nano là tên gọi tắt cho việc ứng dụng đồng thời bộ giải pháp công nghệ: siêu âm kết hợp sử dụng phản ứng Fenton với mục đích làm sạch nước, diệt khuẩn và diệt tảo lam để xử lý môi trường; sử dụng nano bạc (Ag) để diệt khuẩn trong ruột và gan tôm thay thế thuốc kháng sinh; sử dụng tỏi đen và thảo dược nâng cao sức đề kháng và ngăn ngừa bệnh cho tôm. Đây đều là những công nghệ mới có tính năng ưu việt, rất thân thiện môi trường, không gây độc hại đối với tôm và an toàn cho người sử dụng. Đề tài “Nghiên cứu xây dựng mô hình ứng dụng công nghệ nano trong nuôi tôm thẻ chân trắng tại huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình” là cơ sở khoa học mang tính thiết thực, nhằm xây dựng được quy trình kỹ thuật nuôi tôm thẻ chân trắng bằng công nghệ cao, từ đó nhân rộng ra các hồ nuôi trên toàn tỉnh, tăng hiệu quả kinh tế trong nuôi tôm thẻ chân trắng và tạo ra sản phẩm cung cấp cho nhu cầu xã hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.

Thực hiện trong hai vụ nuôi chính (bắt đầu từ tháng 4-2015 đến tháng 7-2016), đề tài đã tiến hành nghiên cứu trên mô hình nuôi tôm tại Trạm thực nghiệm Ngư Thuỷ Bắc, thuộc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ Quảng Bình. Trên cơ sở khu ao nuôi cũ, hộ nuôi đã tiến hành xử lý 2.500m2 diện tích ao nuôi và 500 m2 diện tích ao lắng, rồi lần lượt tiến hành các bước như: xử lý nước đầu vào bằng siêu âm kết hợp vật liệu nano; xử lý môi trường ao nuôi bằng nano sắt với oxy già; kiểm soát vi khuẩn trong tôm bằng nano bạc; tăng cường sức đề kháng và phòng bệnh phân trắng bằng thảo dược. Trên cơ sở sử dụng quy trình nuôi tôm trên ao bạt hiện tại của các hộ nuôi tôm khu vực, đề tài đã sử dụng các công nghệ siêu âm và các vật liệu nano để thay thế những hoá chất, thuốc kháng sinh.

Theo ông Phan Thanh Nghiệm, sau quá trình thực hiện, đề tài đã đạt được một số kết quả đáng kể. Đó là bằng biện pháp duy trì thường xuyên việc xử lý nước biển bằng siêu âm kết hợp vật liệu nano đã cơ bản loại bỏ các yếu tố độc hại, các chất ô nhiễm, đặc biệt là các mầm mống dịch bệnh từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào ao nuôi. Biện pháp xử lý diệt khuẩn ao nuôi bằng nano CFP 301 + H2O2 đã làm giảm đáng kể lượng vi khuẩn trong ao mà không gây ảnh hưởng đến sức khoẻ tôm như các loại hoá chất khác. Việc sử dụng nano bạc trong xử lý, kiểm soát vi khuẩn trong gan, ruột tôm có hiệu quả rõ ràng, tôm không bị “nhờn” thuốc như việc sử dụng kháng sinh. Điểm đáng chú ý là sau một thời gian nuôi, năng suất tôm trung bình của ao nuôi đề tài đạt mức 12,7 tấn/ha, khá cao so với mức trung bình của nuôi tôm trên cát cả tỉnh là 10,81 tấn/ha, đặc biệt là tôm không bị dịch bệnh và chết do rét như nhiều hộ khác.

Ông Trần Ngọc Tuấn, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, đơn vị chủ trì thực hiện đề tài cũng cho biết thêm, do hạn chế về cơ sở vật chất và kinh phí nên việc thực hiện nghiên cứu chưa độc lập hoàn toàn mà còn phụ thuộc vào hộ nuôi tôm về giống, thức ăn, các hoá chất và các biện pháp xử lý khác có liên quan trong quá trình nuôi đã làm ảnh hưởng đến tính độc lập và chủ động trong quá trình nghiên cứu. Thời gian đầu, hộ nuôi còn e ngại sử dụng do chưa tin tưởng vào sản phẩm, công nghệ mới và chưa thay đổi được thói quen nuôi tôm bấy lâu, sự phối kết hợp giữa đơn vị chủ trì đề tài với hộ nuôi chính bởi thế không được đồng nhất. Thực tế, với những kết quả khả quan đã đạt được, đề tài có thể được nhân rộng ra các hộ nuôi tôm trên địa bàn tỉnh, thế nhưng, sự cố môi trường biển xảy ra vào tháng 4 vừa qua đã ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả nuôi tôm trên toàn tỉnh. Hiện nay, phần lớn mọi hoạt động mở rộng, nuôi mới đều cầm chừng.

Qua kết quả đề tài “Nghiên cứu xây dựng mô hình ứng dụng công nghệ nano trong nuôi tôm thẻ chân trắng tại huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình”, cho thấy việc ứng dụng công nghệ cao trong nuôi tôm thẻ chân trắng sẽ góp phần nâng cao năng suất, hạn chế ô nhiễm môi trường và tăng khả năng chống chịu dịch bệnh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội những xã ven biển Quảng Bình.