Cá mập có ngủ không?

Theo Science Times, cá mập được biết đến là loài luôn di chuyển. Cá mập trắng lớn thậm chí phải bơi liên tục để thở, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không nghỉ ngơi hay ngủ.

Một nghiên cứu mới được công bố ngày 9.3 trên tạp chí Current Biology, xác nhận rằng cá mập ngủ trong khi mắt vẫn mở. Một ví dụ là loài cá mập nhỏ sống về đêm có nguồn gốc từ New Zealand được gọi là cá mập draughtsboard (Cephaloscyllium isabellum).

Trong nghiên cứu mới, các nhà nghiên đã ủng hộ giả thuyết cho rằng các sinh vật đã tiến hóa giấc ngủ để bảo tồn năng lượng. Nghiên cứu có thể không chứng minh rằng các loại cá mập khác ngủ như cá mập draughtsboard, nhưng cho thấy rằng chúng có ngủ. 

New York Times báo cáo, nhóm nghiên cứu đã quan sát những con cá mập mà họ bắt được và kiểm tra xem chúng có phản ứng với sự kích thích trong thời gian nghỉ ngơi hay không. Những con cá mập này thường sống ở đáy đại dương và không cần phải di chuyển liên tục để thở. Họ phát hiện, chúng không phản ứng với sự kích thích một cách nhanh chóng và khó khăn trong việc bắt đầu chuyển động nếu đã nằm yên trong một thời gian dài. Điều đó cho thấy chúng thực sự đang ngủ.

Cá mập draughtsboard (Cephaloscyllium isabellum) là loài cá mập nhỏ, sống về đêm. Ảnh natureseye

Giáo sư khoa học biển Craig Radford từ Đại học Auckland (New Zealand) và các đồng nghiệp đã so sánh sự trao đổi chất của cá mập khi ở trạng thái nghỉ ngơi trong hơn 5 phút với khi nghỉ trong thời gian ngắn hơn và khi bơi linh hoạt. Họ phát hiện tốc độ trao đổi chất khi ngủ chậm hơn so với khi tỉnh táo.

Việc cá mập nhắm mắt khi ngủ phổ biến hơn vào ban ngày - cho thấy việc nhắm mắt có nhiều khả năng liên quan đến các yếu tố bên ngoài như sự hiện diện của ánh sáng, hơn là chính trạng thái ngủ. Trong đêm, 38% cá mập vẫn mở mắt, ngay cả khi các chỉ số khác cho thấy chúng đã ngủ say.

Nhóm nghiên cứu nhận thấy dấu hiệu tốt hơn cho thấy một con cá mập đang ngủ là tư thế của nó. Trong khi nghỉ ngơi, những con cá mập draughtsboard vẫn giữ cho cơ thể của chúng thăng bằng. Loài cá mập này có thể bất động trong thời gian dài, vì chúng có thể khiến cho nước có ôxy chảy qua mang khi nằm yên.

Các loài cá mập khác, chẳng hạn như cá mập trắng lớn khét tiếng, phải bơi về phía trước để đẩy nước có ôxy vào miệng và qua mang của chúng. Vậy chúng làm thế nào để ngủ trong khi đang di chuyển?

Một số nhà nghiên cứu nghi ngờ điều này có thể liên quan đến cách những con cá mập kiểm soát chuyển động bơi của chúng. Một nghiên cứu vào những năm 1970 phát hiện, cơ chế giám sát chuyển động bơi của loài cá mập có tên khoa học là Squalus acanthias nằm trong tủy sống chứ không phải não, vì vậy cá mập có thể tiếp tục bơi trong khi không tỉnh táo.