Kỳ thú tục bắt cá một lần trong năm ở Mali

Ở ngôi làng Bamba, phía Bắc đất nước Mali, du khách có thể chiêm ngưỡng một nghi lễ vô cùng độc đáo, tổ chức quanh hồ nước nhỏ trong làng, được coi là hồ thiêng của người dân tộc Dogon ở Bamba. Đó là nghi lễ bắt cá một năm một lần, được gọi là Antogo.

Theo lời kể của những trưởng lão trong làng, xưa kia, Bamba là một vùng rừng xanh mướt. Hồ nước nằm sâu trong rừng, được cho là chốn linh thiêng, là nơi cư ngụ của những linh hồn tốt, thường tặng cá cho những người dân quanh vùng.

Nhưng khi khí hậu thay đổi, hiện tượng sa mạc hóa diễn ra và trải qua nhiều năm, khu vực này trở nên khô cằn, hoang sơ. Người dân địa phương không còn được tận hưởng nguồn nước dồi dào cũng như nhiều sản vật như trước. Họ chỉ được các linh hồn trong hồ tặng cá mỗi năm một lần, rơi vào dịp lễ Antogo.

Sự kiện lớn của người Dogon này được tổ chức vào tháng thứ 6 của đầu mùa khô ở châu Phi, thường rơi vào tháng 5 dương lịch, ngày giờ do các già làng chỉ định.

Các thứ bảy là phiên chợ ở Bamba và trong ba phiên chợ đầu tiên của tháng, những chiếc đũa gỗ được cắm ở giữa hồ, để làm dấu hiệu báo cho dân làng biết, nghi lễ ngày càng đến gần hơn.

Vào ngày được chỉ định là Antogo, hàng trăm người từ khắp miền Mali tập trung quanh hồ Bamba, chia làm ba nhóm lớn, dẫn đầu là những người được tôn trọng nhất làng, những gia tộc lâu đời.

Họ di chuyển rất yên lặng tới bên hồ, chỉ trừ người thông thái nhất, được giao nhiệm vụ đọc những bài chú, cầu khấn nữ thần hồ. Khi người thông thái dừng niệm chú cũng là lúc nghi lễ thực sự bắt đầu.

Trẻ em và đàn ông vây quanh hồ, tuy nhiên, phụ nữ lại bị cấm không được bén mảng tới khu vực này. Khi vòng tròn quanh hồ đã được hình thành và kín, họ chờ đợi và theo dõi chăm chú tới khinghe thấy một tiếng chuông lanh lảnh vang lên, cùng một tiếng súng nổ.

Lúc này, hàng trăm người cùng nhảy thật nhanh xuống hồ, tìm cách bắt được càng nhiều cá và càng nhanh càng tốt. Những con cá họ bắt được cho vào túi da, nơm… Thậm chí một số người cònngậm cá vào miệng vì chưa tìm được chỗ để. Ai cũng lấm lem bùn đất.

Tất cả chỉ diễn ra trong 15 phút nhanh chóng tới khi một tiếng súng nổ báo hiệu kết thúc nghi lễ. Tất cả cá bắt được sẽ được dâng lên vị tộc trưởng già nhất trong làng. Tộc trưởng sẽ là người chịu trách nhiệm phân chia số cá này thật đều cho mọi hộ trong làng.

Một điểm khá thú vị khác là tín ngưỡng trong nghi lễ này khá đối lập với văn hóa của người Dogon. Thông thường, họ có một nỗi sợ đặc biệt với nước và cố tránh càng xa nước càng tốt. Họ thích sống quanh những tảng đá, đồi núi, khu vực bán sa mạc, càng xa sông Niger càng tốt. Chỉ riêng vào dịp lễ hội Antogo, nỗi sợ này bay biến mất như chưa từng xuất hiện trong tâm trí họ.