Năm 2015 - Ngành tôm Thái Lan với nhiều nỗi lo
Thái Lan, từng là nước XK tôm lớn nhất thế giới, nhưng do bị ảnh hưởng bởi Hội chứng tôm chết sớm (EMS), thị phần trên thị trường thế giới giảm 10% từ 30-40% trong năm 2012. Theo thống kê của Trung tâm Thương mại thế giới, năm 2012, XK tôm của Thái Lan đạt 3,1 tỷ USD nhưng sang đến 2013, giảm xuống còn 2,28 tỷ USD và giảm xuống còn 2 tỷ USD trong năm 2014.
5 tháng đầu năm 2015, XK tôm của nước này đạt 591 triệu USD, giảm 13% so với cùng kỳ năm 2014 (684 triệu USD). Trong đó, XK sang 3 thị trường chính (Mỹ, Nhật Bản và EU) lần lượt giảm 10%, 19% và 54%.
Sản lượng tôm có thể tăng năm 2015
Cuối năm 2012, dịch EMS bắt đầu xuất hiện ở Thái Lan và nhanh chóng tàn phá ngành tôm nuôi của nước này với hơn 90% là tôm chân trắng. Năm 2013, sản xuất tôm của Thái Lan gặp khó khăn với sản lượng giảm từ mức 540.000 tấn năm 2012 xuống còn 250.000 tấn năm 2013.
Năm 2014, mặc dù EMS đã được kiểm soát tốt hơn nhưng những hậu quả mà EMS để lại cho sản xuất tôm của nước này còn rất nặng nề với 250.000 tấn.
Năm 2015, Hiệp hội tôm Thái Lan (TSA) dự kiến sản lượng tôm tăng 20-25% đạt khoảng 300.000 tấn do ngành tôm nước này đã biết cách đối phó với dịch EMS.
XK tôm vẫn phải đối mặt với khó khăn
Trên thị trường Mỹ, Thái Lan đang vấp phải sự cạnh tranh mạnh về giá XK so với các nước đối thủ như Indonesia, Ấn Độ, Ecuador. Tháng 4/2015, giá XK trung bình của Thái Lan sang Mỹ đạt 11 USD/kg, cao hơn Indonesia (10 USD), Ấn Độ (10 USD) và Ecuador (7,8 USD). Indonesia đang sắp bước vào kỳ nghỉ lễ Ramadan do vậy người nuôi tôm tại đây đang tìm cách đẩy mạnh XK sang Mỹ để kiếm tiền để tiêu dùng cho kỳ nghỉ này.
Ngành tôm Thái Lan còn phải đối mặt với khó khăn trong việc duy trì khả năng cạnh tranh sau khi nước này bị Mỹ liệt vào danh sách các nước có nạn buôn người nghiêm trọng nhất thế giới trong tháng 6/2014. Sự việc này có tác động không nhỏ tới XK tôm của Thái Lan năm 2014 và năm 2015.
Ngày 1/1/2015, EU đã chấm dứt ưu đãi thuế quan với hơn 6.200 sản phẩm của Thái Lan, trị giá 252 triệu USD trong đó có tôm theo cơ chế Ưu đãi Thuế quan Phổ cập (GSP). Sau khi GSP kết thúc, thuế đối tôm đông lạnh XK sang EU sẽ tăng gấp 3 lần từ 4,2% lên 12%. Năm 2015, nếu kinh tế EU chưa thoát khỏi khủng hoảng, XK từ Thái Lan sang EU vẫn khó khăn.
Từ đầu năm 2015, đồng bạt tăng 15,3% so với EUR trong khi tháng 4/2015, đồng tiền này tăng 25% so với VND và 32% so với rupiah của Indonesia. Điều này ảnh hưởng không tốt tới giá tôm XK của Thái Lan so với các nước đối thủ.
Nguồn cung tôm từ các nước sản xuất tôm chính trên thế giới (Việt Nam, Ấn Độ, Indonesia) dự kiến tăng trong khi giá tôm trên thị trường thế giới vẫn đang giảm cũng ảnh hưởng tới XK tôm của Thái Lan.
Nhu cầu từ các thị trường lớn như Mỹ đối với tôm Thái Lan chưa tăng do lượng tồn kho NK từ năm 2014 vẫn cao và các nhà NK còn chờ giá giảm thêm.
Giải pháp của ngành tôm
Hiệp hội tôm Thái Lan đang hối thúc chính phủ nước này tăng cường đàm phán thỏa thuận thương mại với EU để dỡ bỏ các rào cản hiện tại để khai thông XK sang thị trường này.
Thái Lan cũng đang đa dạng hóa sản phẩm, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng để có thể tồn tại trong bối cảnh khó khăn.
Do bị ngừng GSP từ EU, Thái Lan chuyển sang tập trung vào các thị trường Mỹ và Nhật Bản. Hiện các nhà cung cấp Thái Lan đang đa dạng hóa thị trường NK và tìm tới các thị trường như Australia, New Zealand và các thị trường châu Á khác để giảm bớt sự phụ thuộc vào các thị trường lớn như Mỹ và EU.
TSA dự kiến XK tôm Thái Lan tăng 20% lên khoảng 180.000-200.000 tấn, trị giá 2,27-2,42 tỷ USD trong năm 2015.