Thủy sản tăng trưởng trở lại, sẽ đạt 7 tỷ USD?

Mức tăng trưởng dù chưa như kỳ vọng, nhưng cũng đã góp phần không nhỏ vào tăng trưởng chung của XK nông sản nước ta.

Sẽ đạt 7 tỷ USD?

Kết thúc năm 2015, XK thủy sản nước ta đạt giá trị 6,7 tỷ USD, giảm 14,5% so với 2014. Sức tiêu thụ kém ở nhiều thị trường, giá thủy sản giảm mạnh, nhiều đồng tiền giảm giá so với đồng USD… là những nguyên nhân chính đã gây khó khăn lớn cho XK thủy sản 2015.

So với năm 2015, XK thủy sản trong năm 2016 đã có sự khởi sắc trở lại. Ngay trong tháng đầu tiên của năm, XK thủy sản đã đạt 546,78 triệu USD, tăng 9,7% so cùng kỳ 2015. Những tháng tiếp sau đó, tuy mức tăng trưởng không ổn định, thậm chí có tháng tăng trưởng âm (tháng 2 giá trị XK thủy sản giảm 3,8% so tháng 2/2015) hay tăng không đáng kể (tháng 5 tăng 0,47%). Nhưng nhìn chung, trong nửa đầu 2016, XK thủy sản luôn giữ được sự tăng trưởng so với cùng kỳ 2015, và đạt mức tăng trưởng chung là 4,3%.

Từ tháng 7 đến hết năm, XK thủy sản có đà tăng trưởng mạnh mẽ hơn, khi giá trị XK của từng tháng đều từ trên 600 triệu USD trở lên.

Cụ thể: tháng 7 đạt 611,263 triệu USD, tăng 5,79%; tháng 8 đạt 678,834 triệu USD, tăng 17,1%; tháng 9 đạt 665,961 triệu USD, tăng 8%; tháng 10 đạt 724,234 triệu USD, tăng 9,97%. Sự tăng trưởng tốt từ nửa sau năm 2016 đã giúp cho XK thủy sản trong 10 tháng đầu năm tăng 6,4% so với cùng kỳ và đạt giá trị 5,73 tỷ USD. Đến giữa tháng 11/2016, giá trị XK thủy sản đã đạt 6,058 tỷ USD, tăng 6,71% so với cùng kỳ 2015.

Trên cơ sở đó, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã đưa ra dự báo XK thủy sản cả năm 2016 có thể trở lại mốc 7 tỷ USD, tăng 5,5% so với năm 2015.

Tôm vẫn là số 1

Năm 2015, XK tôm giảm tới 25% về giá trị so với 2014. Đó là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến cho XK thủy sản cả năm 2015 không đạt 7 tỷ USD và giảm nhiều so với năm trước đó, bởi nhiều năm qua, tôm luôn là sản phẩm XK số 1 của thủy sản Việt Nam.

Chế biến tôm XK

Sang năm 2016, XK tôm đã tăng trưởng trở lại. Đến hết tháng 10, XK tôm đạt 2,58 tỷ USD, tăng 5,2% so với cùng kỳ 2015, và chiếm 45% giá trị XK thủy sản. XK tôm tăng trưởng nhờ vào 3 thị trường lớn là Mỹ, EU và Trung Quốc.

Trong đó, Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của tôm Việt Nam khi chiếm 23,4% giá trị XK tôm trong 10 tháng đầu năm 2016. Hiện Việt Nam đang đứng thứ 4 trong số những nước XK tôm vào Mỹ. Điều đáng chú ý là trong nửa đầu năm 2016, trong khi nhiều nước XK tôm lớn như Indonesia, Ấn Độ, Thái Lan và Ecuador đều giảm về giá trị XK tôm vào Mỹ, thì Việt Nam vẫn tăng trưởng.

Xuất khẩu tôm sang Mỹ tăng có nguyên nhân quan trọng từ việc nguồn cung tại nhiều nước như Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan và Ecuador gặp khó khăn. Do nguồn cung suy giảm nên giá tôm XK sang Mỹ đã được cải thiện hơn so với năm 2015.

Trong 10 tháng đầu năm 2016, chỉ có 2 tháng XK tôm sang Mỹ giảm nhẹ là tháng 6 (giảm 1,5%) và tháng 10 (giảm 1,1%) so cùng kỳ 2015. Còn các tháng khác đều tăng trưởng. Đặc biệt, trong quý III, giá trị XK tôm của từng tháng đều cao hơn các tháng quý I và quý II, với giá trị đạt 65 - 85 triệu USD/tháng. Nhờ đó, giá trị XK tôm sang Mỹ trong quý 3 đạt 221,3 triệu USD, tăng lần lượt 51% và 45,4% so với quý II và quý I, đồng thời tăng 17,2% so quý III/2015.

Dù Bộ Thương mại Mỹ đã công bố kết quả cuối cùng của đợt xem xét hành chính thuế CBPG lần thứ 10 (POR 10) với mức thuế áp cho tôm đông lạnh Việt Nam là khá cao, nhưng phải sang năm 2017, kết quả này mới ảnh hưởng đến XK tôm Việt Nam. Vì vậy, trong quý IV/2016, XK tôm sang Mỹ sẽ vẫn tiếp tục tăng trưởng.

Nhu cầu tiêu thụ tôm tăng lên ở EU, trong khi lượng tôm tồn kho giảm, cũng đã tạo điều kiện thuận lợi để các DN Việt Nam gia tăng giá trị XK tôm vào thị trường này trong năm 2016. Nguồn cung giảm từ nhiều nước XK tôm lớn, cộng với nhu cầu tăng cao ở thị trường Trung Quốc, cũng là những tác nhân quan trọng, góp phần không nhỏ vào tăng trưởng về giá trị XK tôm Việt Nam sang EU, khi giá tôm tăng lên.

Trung Quốc là thị trường có sự tăng trưởng mạnh nhất đối với XK tôm Việt Nam trong năm 2016. Đến hết tháng 10, giá trị XK tôm sang Trung Quốc tăng 24,7% so với cùng ỳ 2015. Sản lượng tôm nội địa của Trung Quốc giảm mạnh do dịch bệnh là nguyên nhân chính khiến các thương nhân nước này phải tăng mạnh NK tôm từ Việt Nam. Dự báo trong cả năm 2016, sản lượng tôm của Trung Quốc chỉ vào khoảng 1,2 - 1,3 triệu tấn, giảm mạnh so với mức 1,5 triệu tấn của năm 2015.

Tại một số thị trường quan trọng khác, nhu cầu tiêu dùng tôm tăng lên trong những tháng cuối năm, cũng góp phần không nhỏ vào tăng trưởng XK của tôm Việt Nam. Như vào tháng 10/2016, XK tôm Việt Nam đã tăng trưởng trở lại với mức tăng tới 8,7%. Dự báo trong cả năm 2016, XK tôm sang Nhật Bản có thể tăng nhẹ khoảng 3% và đạt 601 triệu USD.

Với những kết quả khả quan như trên, VASEP dự báo năm 2016, kim ngạch XK tôm đạt 3,1 tỷ USD, tăng 5% so với năm trước.

Cá tra tăng trưởng trong gian khó

Năm 2016 tiếp tục là một năm nhiều khó khăn với cá tra, mặt hàng thủy sản chủ lực đứng hàng thứ 2 sau con tôm.

Thu hoạch cá tra ở ĐBSCL

Tại thị trường lớn nhất là Mỹ, cá tra phải đối mặt với rào cản thương mại thuế chống bán phá giá. Ở thị trường EU, cá tra bị cạnh tranh mạnh mẽ bởi các loại cá thịt trắng khác nên NK cá tra tiếp tục giảm sút. Ở nhiều thị trường tiềm năng như Mexico, Brazil, Colombia, Ảrập Xêút..., XK cá tra Việt Nam cũng bị suy giảm đáng kể.

Trong bối cảnh ấy, XK cá tra đến hết tháng 10 vẫn đạt mức tăng trưởng 6,4% và đạt 1,39 tỷ USD. Sự tăng trưởng ấy có đóng góp lớn từ thị trường Trung Quốc. Trong 10 tháng đầu năm 2016, Trung Quốc đã NK cá tra Việt Nam với giá trị tới 235,5 triệu USD, tăng 76,1% so với cùng kỳ 2015. Qua đó, Trung Quốc đã vươn lên trở thành thị trường lớn thứ 2 của cá tra Việt Nam. XK cá tra sang Trung Quốc tăng mạnh là nhờ các yếu tố như giá rẻ, phù hợp để chế biến các món fastfood dùng trong nhà hàng, khách sạn, bếp ăn tập thể, suất ăn trên máy bay.

Do chương trình thanh tra cá da trơn chưa ảnh hưởng tới XK cá tra Việt Nam vào Mỹ trong năm 2016, cộng với nhu cầu tăng, nên trong 10 tháng đầu năm 2016, XK cá tra vào nước này vẫn đạt 319,8 triệu USD, tăng 22,7%. Nhờ vậy, Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam. Tuy nhiên, với sự tăng trưởng mạnh ở thị trường Trung Quốc, đã có những dự báo cho rằng trong năm 2017, Mỹ sẽ phải nhường vị trí đó cho Trung Quốc.

Nhờ tăng trưởng XK tốt ở Trung Quốc và Mỹ, mà cá tra đã giảm bớt được khó khăn về đầu ra khi một thị trường lớn là EU tiếp tục ảm đạm. Dự báo trong cả năm 2016, giá trị XK cá tra sang EU giảm tới 12% so năm 2015. Còn tại các thị trường tiềm năng khác như ASEAN, Mexico, Brazil, Colombia…, XK cá tra vẫn chưa có sự ổn định.

Theo dự báo của VASEP, trong cả năm 2016, giá trị XK cá tra sẽ đạt 1,66 tỷ USD, tăng 6,4% so với năm 2015.

Phần lớn các nhóm thủy sản chủ lực đều tăng trưởng giá trị XK

Theo VASEP, trong 9 tháng đầu năm 2016, phần lớn các nhóm thủy sản XK chủ lực đều tăng trưởng giá trị XK. Cụ thể: Tôm đạt gần 2,25 tỷ USD, tăng 5,6%; cá tra đạt 1,23 tỷ USD, tăng 6,2%; cá ngừ đạt 354,6 triệu USD, tăng 3,8%; cá các loại khác đạt 816,5 triệu USD, tăng 7,3%; cua ghẹ và giáp xác khác đạt 91,2 triệu USD, tăng 10,4%. Riêng nhóm nhuyễn thể (gồm mực, bạch tuộc và nhuyễn thể hai mảnh vỏ) giảm 3,4% khi chỉ đạt 360,4 triệu USD.