Cá đồng một thuở…

Tháng Tám, nắng như đổ lửa, trên những cánh đồng lúa vàng đang bước vào mùa thu hoạch ở huyện Đức Phổ, nhiều nông dân cầm thau, chậu, thùng đựng nước đi bắt cá đồng. Đây là thời điểm cá đồng sinh sôi nhiều nhất trong vòng 2 thập kỷ qua.

ca dong
Anh Nguyễn Hiền Thanh đang bắt cá đồng trong vũng nước đọng trên mặt ruộng

Chuyện của hai mươi năm trước

Sắp bước vào vụ thu hoạch, những thửa ruộng chín vàng được tháo cạn nước để thu hoạch vụ lúa hè thu 2012. Cá đồng tụ về những lõm trũng trên mặt ruộng, theo nước ra những con mương nhỏ. Người lớn, trẻ con chỉ việc đưa hai tay bắt lấy. Sau mỗi buổi như thế cũng kiếm được dăm lạng đến vài cân cá.

Ông Phạm Văn Trai – Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Phổ Cường hăm hở mang thùng đựng nước ra thửa ruộng trước nhà xắn quần rẽ lúa bắt cá, chân tay bê bết bùn đất. Cá rô lớn cỡ bằng ngón tay cái, thi nhau quẫy rột roạt trong vũng nước nhỏ hơn chiếc nón lá của phụ nữ đội ra đồng. Đây là nơi trú ngụ của chúng trước lúc bị bắt hoặc bị chết khô khi những giọt nước cuối cùng thấm vào lòng đất.

Chỉ khoảng dăm phút, ông đã “tóm” được hơn nửa cân cá rô thóc (cá rô loại nhỏ). “Hơn 20 năm rồi, giờ tôi mới tìm lại được cảm giác thích thú khi bắt cá đồng trên ruộng lúa. Thuở còn trai trẻ, cứ sắp bước vào vụ gặt, tôi cùng mọi người luôn mang thau, chậu ra đồng rẽ lúa bắt cá. Những năm gần đây, bắt cá đồng chỉ còn trong hoài niệm. Giờ tìm lại được cảm giác như thế nên nhiều người dù tóc đã hoa râm vẫn hăm hở ra đồng bắt cá” – ông nói.
Sau nhiều lần điện thoại mời gọi, tôi đến nhà anh Võ Hiền – Cán bộ Đài truyền thanh xã Phổ Cường và được anh chiêu đãi bữa rượu với món cá rô chiên xù ăn kèm khế chua, chuối chát và rau thơm.

“Từ thuở lên mười, trước mỗi vụ gặt, tôi cùng với lũ bạn thường rẽ lúa bắt cá đồng. Ngày ấy, cá đồng nhiều vô kể, chỉ nửa buổi mò bắt cũng kiếm được dăm bảy cân cá rô, cá sặc, cá lóc, cá trê… Mang về đem biếu bà con hàng xóm và cho vào lu nước để ăn dần, bán cũng chẳng ai mua vì rất nhiều người đi bắt cá. Thậm chí, cá quá nhiều, ăn không xuể, đành dùng làm thức ăn cho heo…”- anh cho biết.

Vị ngọt béo của cá rô chiên xù xen lẫn vị chua của khế, vị chát của chuối, hương thơm dịu từ rau thơm chấm với nước mắm pha chế chanh, đường, ớt, tỏi thật không gì ngon bằng.

Chị Nguyễn Thị Trang buôn bán cá ở chợ Đức Phổ cho biết: Từ đầu tháng Tám đến nay, nhiều người mang cá rô đồng loại nhỏ đến bỏ mối với giá từ 13.000 – 15.000 đồng/kg (cá rô nuôi ngày thường từ 40.000 – 45.000 đồng/kg). Tuy giá khá rẻ, nhưng rất ít khách mua vì nhiều người bắt cá ngay trên những thửa ruộng của gia đình rồi để dành ăn dần…   

Xin đừng là hoài niệm…!

Sau khoảng 30 phút, anh Nguyễn Hiền Thanh đã bắt được hơn 2kg cá lúc nhúc trong vũng nước sắp cạn khô. “Chỉ toàn cá nhỏ, cá lớn có giá trị cao đã bị những người dùng xung điện bắt hết rồi còn đâu! Họ lùng sục kích điện khắp các sông suối, ao, hồ… cá lớn, cá bé và nhiều loài thủy sinh đều không thoát khỏi sự hủy diệt của dòng điện quái ác ấy. Với lại, tình trạng sử dụng thuốc trừ sâu tràn lan trong những năm gần đây cũng đã làm ảnh hưởng đến sự sinh sôi của cá đồng. Vì vậy mà hiện giờ cá đã xuất hiện trở lại trên ruộng lúa, nhưng chỉ toàn là cá nhỏ và ít hơn nhiều so với trước…” – anh than thở.

Theo nhiều người dân mưu sinh bằng việc đánh bắt thủy sản trên địa bàn huyện Đức Phổ thì trong thời gian gần đây lượng cá nước ngọt trên các sông, hồ, kênh rạch… đã gia tăng trở lại so với trước. Nguyên nhân là một số người đã chuyển qua mưu sinh bằng những nghề khác thay vì chuyên dùng xung điện hoặc những kiểu đánh bắt tận diệt như: lưới trũ, đăng quầng… để bắt cá.

Bên cạnh đó, nhiều hộ nông dân đã chuyển đổi phương thức canh tác lúa theo mô hình “3 giảm, 3 tăng”, nên giảm đáng kể lượng phân đạm và thuốc trừ sâu trên đồng ruộng, tạo điều kiện cho đàn cá sinh sôi. Đây là tín hiệu đáng mừng, nhưng liệu có bền vững?

Theo chân anh Võ Văn Tính ở xã Phổ Ninh đi dọc trên một đoạn suối, tôi đã tận mắt chứng kiến sự hủy diệt của xung điện đối với các loài thủy sinh. Hai chiếc vợt đấu nối dòng điện khoắng xuống nước, cá lớn, cá bé nằm trong bán kính khoảng 1,5m đều chết giật, nổi lềnh bềnh, may mắn thoát chết cũng “tàn phế”, bơi lượn dật dờ.

“Dẫu biết làm như vậy là “ăn” luôn cả phần của con cháu mai sau, nhưng đánh bắt kiểu này thu nhập cao hơn hẳn so với những cách khác, cũng bởi vì cuộc mưu sinh thôi mà!? Đâu chỉ riêng tôi, vẫn còn nhiều người dùng xung điện để đánh bắt. Và khi lượng cá tăng trở lại, chắc chắn số người dùng xung điện sẽ gia tăng gấp bội” – anh nói.

Năm 1998, Chính phủ đã ra chỉ thị về việc nghiêm cấm khai thác thủy sản bằng chất nổ, xung điện và chất độc. Các cấp, ngành chức năng cũng đã ra nhiều văn bản nghiêm cấm hành vi dùng xung điện đánh bắt hải sản với những hình thức xử lý nghiêm (nếu vi phạm). Tuy nhiên, vẫn có nhiều “tay vợt” ngang nhiên dùng xung điện đánh bắt cả ngày lẫn đêm với lý do “vì mưu sinh”!?

Đức Phổ, vùng quê nằm giữa rừng và biển, nơi có bốn dòng sông là sông Thoa, Trà Câu, Lò Bó và sông Trường cùng với nhiều đầm, ao, hồ, kênh rạch và hàng nghìn hécta lúa nước, nơi cư ngụ lý tưởng cho những loài cá nước ngọt.

Trong những thập niên trước, nhiều loài cá nước ngọt và các loài thủy sinh khác luôn hiện diện trong bữa cơm của người dân quê. Chỉ cần vài giờ đồng hồ lội đồng bắt cá, be bờ tát cá ở những đoạn mương nhỏ cũng đủ làm thức ăn cho cả gia đình trong vòng mươi ngày. Việc bắt cá đồng thuở ấy đã lưu lại trong trí nhớ của nhiều người dân quê, hiển hiện trong những buổi chuyện trò dưới bóng tre làng… Và hơn hai thập niên trôi qua, hình ảnh lội ruộng bắt cá đồng của ngày xưa lại hiện về. Xin những hình bóng ấy còn mãi, đừng nên là hoài niệm…!

Quảng Nam Online
Đăng ngày 17/08/2012
Nông thôn

Tết về! Buồn của người nuôi tôm xa xứ!

Cái nghề nuôi tôm thăng trầm lắm. Tỷ phú cũng có mà nợ ngập đầu cũng có. Bởi vậy người ta thường nói cái nghề này thật sự nó bạc bẽo lắm, nhất là vào những ngày Tết.

nuôi tôm ngày tết
• 10:48 01/01/2023

Dự báo lũ đẹp vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Mùa nước lũ ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) năm nay được dự báo là “mùa lũ đẹp”, mang theo phù sa, thau rửa đồng ruộng và hứa hẹn mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân.

Lũ miền Tây
• 11:06 20/09/2022

Đầu nguồn mùa nước nổi

Tháng 7 nước nhảy khỏi bờ” là quy luật tự nhiên được cư dân vùng đầu nguồn đúc kết từ nhiều đời. Đây cũng là lúc mùa nước nổi bắt đầu, cư dân bước vào vụ làm ăn mới. Năm nay, nước lũ về sớm, dự báo sẽ dồi dào. Mọi người háo hức mong chờ mùa “lũ đẹp”, để khai thác sản vật từ thiên nhiên ban tặng.

cá linh
• 15:57 05/09/2022

Dưới sông cá chốt...

Hôm qua, tôi vô chợ, thật bất ngờ khi thấy một chị nọ mua 1kg cá chốt với giá 250.000 đồng. Không thể nào ngờ cá chốt bây giờ có giá cao như vậy.

Cá chốt sông
• 19:33 30/08/2022

Bình Định tổ chức gặp mặt ngư dân đầu xuân 2024

Chiều 23.2, phường Tam Quan Bắc, thị xã Hoài Nhơn, Bình Định tổ chức buổi gặp mặt 200 chủ tàu và ngư dân trên địa bàn triển khai kế hoạch khai thác hải sản năm 2024 và tuyên truyền động viên ngư dân kiên trì vươn khơi, bám biển khai thác hải sản đạt kết quả cao nhất.

Họp
• 11:12 04/03/2024

Kết quả sản xuất tôm nước lợ năm 2023

Tình hình thời tiết trong năm 2023 tương đối thuận lợi cho nuôi trồng thủy sản (NTTS).

Tôm thẻ
• 10:16 27/02/2024

Thả 57.400 con cá giống để tái tạo nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ

Nhằm tích cực tái tạo nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ, sáng ngày 24.2 tại Nhà máy điện năng lượng mặt trời đầm Trà Ổ ở thôn Mỹ Phú Bắc xã Mỹ Lợi, UBND huyện Phù Mỹ tổ chức Lễ thả 57.400 con cá giống các loại gồm cá Trê lai, cá Trắm cỏ, cá rô đầu vuông, cá mè, cá trôi…

Thả giống
• 10:33 26/02/2024

Cận cảnh: Nuôi cá bằng... smartphone ở Vĩnh Phúc

Mấy năm gần đây, nhờ có sự hỗ trợ, hướng dẫn của các cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Vĩnh Phúc, nhiều nông dân nuôi cá nước ngọt ở các xã, huyện trên địa bàn đã áp dụng phần mềm mới thông qua điện thoại thông minh (smartphone) để chăm sóc vật nuôi hiệu quả hơn.

Điện thoại
• 14:35 05/02/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 17:09 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 17:09 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 17:09 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 17:09 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 17:09 29/03/2024