Chuẩn hóa chuỗi tôm hướng tới xuất khẩu

Để hướng tới mục tiêu xuất khẩu (XK) tôm đạt 10 tỷ USD vào năm 2025, Việt Nam cần hình thành các chuỗi từ nuôi trồng, chế biến, XK và chuẩn hóa các chuỗi cung ứng này đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Chuẩn hóa chuỗi tôm hướng tới xuất khẩu
Mô hình sản xuất tôm theo chuỗi đạt tiêu chuẩn.

Nhiều khó khăn khi mở rộng sản xuất

Ngành tôm Việt Nam được đánh giá có nhiều triển vọng nhờ hiệp định thương mại tự do ký với EU (EVFTA), sẽ có hiệu lực trong năm 2019. EU, Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc đang là những thị trường nhập khẩu (NK) tôm lớn nhất của Việt Nam. Trong tương lai hai thị trường EU và Mỹ được coi là những thị trường tiềm năng nhất để gia tăng giá trị của xuất khẩu (XK) tôm. Tuy nhiên hai thị trường này cũng là hai thị trường khó tính, yêu cầu cao về mặt kỹ thuật nên đòi hỏi ngành tôm phải có những thay đổi để đáp ứng được các yêu cầu này.

Nhìn vào thực tế hiện nay, đa phần sản xuất tôm ở quy mô hộ vẫn khá nhỏ lẻ nên khó kiểm soát chất lượng đại trà dạng hàng hóa. Điển hình như tại Cà Mau, nơi có tổng diện tích nuôi tôm lên tới 280.849 ha và có đến 30 nhà máy chế biến với công suất 250.000 tấn/năm. Đây là địa phương được đánh giá có nhiều nhà máy có trang thiết bị công nghệ hiện đại so với khu vực và trên thế giới để cho ra đời hơn 137.000 tấn tôm mỗi năm, trong đó XK hơn 120.000 tấn.

Tuy nhiên, theo nhìn nhận của lãnh đạo sở NN&PTNT Cà Mau, ngành tôm tỉnh Cà Mau vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế như việc phát triển sản xuất ngoài quy hoạch còn nhiều. Cùng với đó kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất nhất là về điện, thủy lợi. Trong khi đó, tổ chức sản xuất còn nhỏ lẻ và manh mún, tổ chức liên kết sản xuất dù có nhiều cố gắng nhưng kết quả vẫn còn nhiều hạn chế.

Đặc biệt về ứng dụng KHCN còn hạn chế, nhất là nuôi siêu thâm canh. Chưa có quy trình nuôi chuẩn, hầu hết còn nuôi theo kinh nghiệm, chưa được đào tạo bài bản. Áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng chưa nhiều.Về môi trường và dịch bệnh cũng đáng lo ngại khi môi trường nước đang bị ô nhiễm, chưa có mạng lưới quan trắc môi trường vì vậy dịch bệnh trên tôm nuôi luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro…

Đặc biệt, về giá cả đầu vào, đầu ra sản phẩm theo đánh giá của Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, giá vật tư đầu vào luôn tăng, nhất là thức ăn và con giống. Giá tôm luôn biến động rất khó lường, có lúc giảm sâu, dưới giá thành nuôi hiệu quả kém, bị thua lỗ…

Những khó khăn của người nuôi tôm tại Cà Mau cũng là những khó khăn chung của nhiều hộ nuôi tôm trên cả nước. Tạm gác phần lớn các hộ nuôi tôm nhỏ lẻ sang bên, hiện nay số các doanh nghiệp (DN) có đủ năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật của các thị trường khó tính chỉ đếm trên đầu ngón tay. Nhưng bản thân các DN này cũng gặp nhiều vướng mắc khi mở rộng sản xuất cho XK.

Theo ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc công ty Cổ phần tập đoàn Thủy sản Minh Phú – DN XK tôm hàng đầu của Việt Nam cho biết: “DN rất khó trong việc thuê đất của người dân, Minh Phú tìm ra mô hình DN xã hội mà không cần dồn điền đổi thửa, không cần thành các cụm nuôi lớn. Theo đó, người nông dân góp đất và kinh doanh trên chính mảnh đất của người ta.Từ đó liên kết thành một DN tạo ra khối lượng lớn hàng hóa”.

Tuy nhiên, theo ông Lê Văn Quang, điều khiến mô hình này chưa thể phân chia lợi nhuận là do DN phải làm nhiều chứng nhận quá nếu muốn vào các thị trường khác nhau và chi phí rất tốn kém.

“Mỗi một thị trường một chứng nhận nên chúng tôi cần phải làm đa chứng nhận.Có chứng nhận lên tới 8 tỷ đồng và 1-3 năm mới có chứng nhận để bán được hàng. Như vậy đến Minh Phú còn không chịu nổi thì người dân nào chịu nổi? Đó còn chưa kể mỗi năm phải tái đánh giá chứng nhận với chi phí vài chục ngàn đô la”, ông Lê Văn Quang nêu thực trạng.

Chuẩn hóa các chuỗi tạo nguồn hàng chất lượng

Tháng 1/2019, Cựu Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ John Kerry đã có chuyến làm việc tại Việt Nam. Trong buổi làm việc này, Seafood Watch (SW) – một tổ chức phi chính phủ của Mỹ chuyên đánh giá chất lượng thủy sản nhập khẩu vào thị trường Mỹ đã chọn Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV- Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng) làm đối tác phía Việt Nam để tư vấn cho Chính phủ về tiêu chuẩn tôm thương phẩm nếu muốn vào thị trường Mỹ.

Để tìm hướng phát triển bền vững cho con tôm Việt Nam, SW và Ban IV đã đưa ra giải pháp tại chuỗi hội thảo “Mô hình sản xuất tôm theo chuỗi đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ” trong tháng 2/2019  tại Sóc Trăng, Trà Vinh và Cà Mau.

Kết quả của các hội thảo này sẽ được đưa ra thảo luận tại phiên hiến kế, Diễn đàn Kinh tế Việt Nam trước khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong phiên Toàn thể dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 3/2019 tới đây tại Hà Nội.

Ông Josh Madeira, Phụ trách chính sách bảo tồn biển, Chương trình Seafood Watch (SW), Mỹ thông tin: Mỹ là thị trường nhập khẩu tôm lớn, trong các thị trường xuất khẩu vào thị trường Mỹ có Việt Nam và phía Việt Nam cũng mong muốn được mở rộng sản phẩm tôm tại thị trường Mỹ. “Quan điểm giờ đây không phải mở rộng diện tích nuôi nữa mà là tăng hàm lượng chất lượng con tôm. Muốn XK tăng giá trị tại thị trường Mỹ cũng như các thị trường lớn khác cần hiểu rõ về tiêu chuẩn của các thị trường để có thể thành lập chuỗi sản xuất, tăng giá trị cho con tôm nuôi”, Ông Josh Madeira nhấn mạnh.

Hiện nay, các đối tác của SW đều cam kết tăng thu mua các sản phẩm bảo đảm bền vững của môi trường. Theo thống kê của SW, 90% các nhà bán lẻ lớn nhất của Mỹ sẽ chỉ mua thủy hải sản từ các nhà cung cấp đảm bảo bền vững môi trường, ở châu Âu tỷ lệ này là 75%. Những nhà bán lẻ có lịch trình cụ thể, chuẩn bị từ 2-3 năm tới nhu cầu cho các sản phẩm mang tính bền vững rất cao và nhu cầu này tăng theo từng năm một.

SW cho biết, sau khi tiến hành khảo sát các đối tác, tại sao mua những sản phẩm bền vững với môi trường, đó là vì nhà tiêu dùng cuối cùng kỳ vọng, các nhà cung cấp phải bảo đảm các sản phẩm bảo vệ môi trường, bảo đảm được các tiêu chuẩn của môi trường. Từ đó, SW đưa ra các tiêu chí như về luật pháp, thức ăn, truy xuất nguồn gốc, bảo vệ môi trường… để áp dụng cho các nhà nuôi tôm.

Tiêu chuẩn ASIC áp dụng tại trại nuôi của SW đang áp dụng tại Việt Nam bao gồm: Khả năng truy xuất nguồn gốc; Quản lý sức khỏe tôm; Nguồn lợi thủy sản/Giống; Nguồn thức ăn và quản lý thức ăn; Quản lý tác động về môi trường.

Hiện nay, Ban IV đang đề xuất mô hình từ các tiêu chuẩn của SW. Sóc Trăng, Trà Vinh, Cà Mau sẽ thí điểm lựa chọn các nhà nuôi tôm, cung ứng thức ăn, cơ sở hạ tầng, ngân hàng… tạo thành một chuỗi khép kín theo quy trình chuẩn. Bước đầu sẽ thực hiện thí điểm trên mô hình từ 10-50 ao nuôi tôm/địa phương để bảo đảm chất lượng tôm thương phẩm của Việt Nam có thể đạt được thẻ vàng, thẻ xanh vào thị trường Mỹ. 

Báo Chính Phủ
Đăng ngày 27/02/2019
Đỗ Hương
Kinh tế

Loài tôm nào là nguồn xuất khẩu chủ lực ở nước ta?

Hiện nay, với sản lượng lên đến 27.504 tấn (tháng 5/2023), tôm thẻ chân trắng được xem là đối tượng xuất khẩu chính ở nước ta. Dự đoán trong tương lai, loài tôm này sẽ có sản lượng xuất khẩu vượt bậc.

Tôm thẻ
• 12:02 17/09/2023

Xuất khẩu thủy sản 2023 đạt 9 tỷ USD nếu đi đúng theo kịch bản

Nền kinh tế thế giới đang dần đi vào giai đoạn phục hồi, lạm phát đã giảm, nhu cầu tiêu dùng gia tăng trở lại. Với tình hình này, xuất khẩu thủy sản sẽ phát triển theo hướng đúng với kịch bản mà chúng ta đã đề ra, đạt 9 tỷ USD năm 2023.

Chế biến cá
• 11:12 07/09/2023

Ngành tôm phải giữ được thế mạnh chế biến

Ngành tôm Việt Nam có một thế mạnh lớn là trình độ chế biến ở vào đẳng cấp cao nhất của thế giới. Vì vậy, ngành tôm phải giữ vững được lợi thế này.

Tôm chế biến
• 11:00 20/07/2023

“Bắt bệnh” sức cạnh tranh yếu trong xuất khẩu con tôm Việt Nam

Giá thành cao từ 30 - 100% khiến con tôm Việt Nam ngày càng mất sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Tôm thẻ
• 12:02 26/06/2023

Hợp tác gia công xuất khẩu thủy sản thế mạnh xuất khẩu thủy sản của Việt Nam

Việt Nam có thế mạnh về chế biến thuỷ hải sản, do đó các doanh nghiệp thuỷ sản Nhật Bản mong muốn tăng cường hợp tác, đặt hàng gia công sản phẩm xuất khẩu đi các thị trường khác.

Tôm thẻ
• 12:50 21/03/2024

Hội nghị thượng đỉnh đổi mới thực phẩm xanh trở lại London

Hội nghị Thượng đỉnh Đổi mới Thực phẩm Xanh (Blue Food Innovation Summit) quy tụ ngành nuôi trồng thủy sản để khám phá những cơ hội và thách thức trong việc mở rộng quy mô sản xuất thực phẩm xanh đồng thời bảo vệ và khôi phục hệ sinh thái đại dương.

Hải sản
• 10:32 13/03/2024

Bệnh Tilv và vấn đề Brazil không nhập khẩu cá rô phi Việt Nam

Theo thông báo của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường- NAFIQPM (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) kể từ ngày 14/2 Brazil tạm dừng nhập khẩu cá rô phi Việt Nam cho đến khi có kết luận rà soát bệnh do virus TiLV gây bệnh trên cá rô phi, vì đất nước này lo ngại việc nhập khuẩn làm lây lan dịch bệnh.

Cá rô phi
• 11:05 01/03/2024

Bình Định thực hiện nhiều mô hình nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả

Trong năm 2023 Trung tâm Khuyến nông tập trung triển khai các mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng đa dạng hóa các đối tượng nuôi, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất để nâng cao giá trị sản phẩm, gắn với liên kết tiêu thụ theo chuỗi giá trị đã góp phần hạn chế rủi ro bệnh dịch, cải thiện môi trường sinh thái vùng nuôi, tạo ra các sản phẩm an toàn sinh học, nâng cao giá trị kinh tế, đem lại thu nhập ổn định và bền vững cho người nuôi.

Các mô hình nuôi trồng thủy sản
• 09:59 29/02/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 15:39 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 15:39 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 15:39 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 15:39 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 15:39 29/03/2024