Người Việt sắp được… ăn cá tra!

Trung Quốc tăng mua, Mỹ, Âu “làm khó”

Ông Trương Đình Hòe – Tổng Thư ký VASEP cho biết, cá tra Việt Nam đã phải “bơi” qua rất nhiều khó khăn trong năm 2016, từ những ảnh hưởng của sự cố môi trường ở miền Trung hồi giữa tháng 4, hạn hán xâm nhập mặn kỷ lục tại ĐBSCL cho tới giá cả thị trường biến động thất thường…

Cũng theo VASEP, năm 2017 được nhiều chuyên gia dự báo là khá khả quan đối với ngành cá tra Việt Nam nhờ nhu cầu rất lớn từ thị trường Trung Quốc. Tính đến cuối tháng 12.2016, nhu cầu từ thị trường này đối với cá tra Việt Nam vẫn rất tốt. Nhiều dấu hiệu cho thấy, Trung Quốc  năm nay có thể vượt Mỹ thành nước nhập khẩu cá tra lớn nhất từ Việt Nam.

Trong năm 2016, Trung Quốc đã trở thành thị trường lớn của cá tra Việt Nam khi tăng trưởng đến 90% so với năm 2015. VASEP cho rằng, định hướng xuất khẩu cá tra vào Trung Quốc trong năm 2017 vẫn chiếm khoảng 20% của toàn ngành. Ngược lại, các thị trường lớn khác lại đang dồn cá tra Việt Nam vào thế khó khăn. Gần đây nhất, ngay ngày đầu tháng 1.2017, một kênh truyền hình tại Tây Ban Nha đã phát sóng đoạn phim với những thông tin gây bất lợi cho cá tra Việt Nam. Tình trạng này cũng xảy ra ở nhiều thị trường khác khi nhiều cơ quan truyền thông nước ngoài cho rằng, cá tra được nuôi không “sạch”, thức ăn không đảm bảo tiêu chuẩn công nghiệp, lạm dụng lao động trẻ em… khiến nhiều doanh nghiệp phải “chật vật” trong việc phân phối sản phẩm tới tay người tiêu dùng.

Còn tại Mỹ, dù tiếp tục giữ vị trí là thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam với giá trị hơn 366 triệu USD trong năm 2016, tuy nhiên, thuế chống bán phá giá ở mức cao, cùng với đó là chương trình thanh tra cá da trơn gay gắt, dẫn tới tình trạng “rơi rụng” nhiều doanh nghiệp khi xuất khẩu sang Mỹ. Hiện tại, theo thông tin từ VASEP, chỉ còn vài doanh nghiệp bám trụ, xuất khẩu cá tra vào thị trường Mỹ.

Nên về… “tắm áo ta”

Trước những khó khăn từ các thị trường chính, nhiều ý kiến cho rằng, trong năm 2017, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra nên quan tâm đến thị trường châu Á và tập trung khai thác thị trường trong nước, đặc biệt, đẩy mạnh việc đưa sản phẩm cá tra vào hệ thống các siêu thị, kênh bán lẻ trực tuyến...

Được xem như “vua cá tra” nhờ xuất khẩu sang châu Mỹ, Đông Âu, Nga…, ông Dương Ngọc Minh – Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản Hùng Vương cho rằng, thị trường xuất khẩu ngày càng khó khăn, trong khi đó, thị trường nội địa và khu vực châu Á với dân số hơn 3 tỷ người vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Do đó, trong năm 2016, doanh nghiệp của ông Minh cũng đã thực hiện nhiều chương trình, chiến dịch để đẩy mạnh phát triển thị trường trong nước, đẩy mạnh bán hàng vào các chuỗi nhà hàng, siêu thị…

Còn theo TS Đinh Thị Mỹ Loan - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, mỗi năm có khoảng 400.000 tấn sản phẩm thủy sản các loại, trị giá 15.000 tỷ đồng với nhiều mặt hàng đa dạng, phong phú được tiêu thụ thông qua các hệ thống phân phối trong nước. Xu hướng quay về thị trường nội địa cũng đang được nhiều doanh nghiệp quan tâm, đầu tư.

Tuy nhiên, theo bà Loan, thủy sản đông lạnh tại thị trường nội địa còn chiếm tỷ trọng quá nhỏ. Nguyên nhân được đưa ra do thói quen tiêu dùng của người Việt Nam vẫn ưa chuộng hàng thủy sản tươi sống. Trong khi đó, phần lớn sản phẩm của các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu là hàng đông lạnh hoặc đã qua sơ chế, tẩm ướp… Hơn nữa, chi phí sản xuất, vận chuyển, bảo quản, quảng bá cao khiến doanh nghiệp khó cạnh tranh.

Ông Võ Thành Đô – Phó Cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ NNPTNT) nhận định, thị trường thủy sản nội địa vẫn còn rất nhiều tiềm năng để phát triển. Bằng chứng là sản lượng tiêu thụ nội địa những năm gần đây tăng trung bình 7%/năm, giá trị tiêu thụ cũng tăng xấp xỉ 14%...

Dẫu vậy, việc “thủ” sân nhà là điều các doanh nghiệp cần nhanh chóng thực hiện. Vì thời gian tới, khi các hợp tác quốc tế có hiệu lực, hàng rào thuế quan được dỡ bỏ, sản phẩm nhập khẩu ồ ạt vào thì tính cạnh tranh còn quyết liệt và nhiều thách thức hơn. 

VASEP cho biết, hiện cả nước có hơn 100 cơ sở sản xuất và xuất khẩu cá tra, trong đó có 20 doanh nghiệp lớn nắm giữ 70 - 80% sản lượng nguyên liệu. Dự báo, kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2017 tăng nhẹ 4% so với năm trước, lên hơn 1,7 tỷ USD.