Ba thách thức của ngành cá ngừ Việt Nam năm 2013

Theo phân tích của các chuyên gia, XK cá ngừ Việt Nam tăng trong cả năm qua do 5 nguyên nhân là: Sản lượng khai thác cá ngừ tại 3 tỉnh trọng điểm tăng mạnh; NK nguyên liệu cá ngừ để gia công XK tăng; Sản lượng khai thác cá ngừ ở một số nước giảm làm tăng lợi thế cho Việt Nam; Nguồn lợi cá ngừ vây xanh Thái Bình Dương giảm tới 96,4% và nhu cầu tiêu thụ của các thị trường NK tăng.

Theo thống kê của Bộ NN và PTNT, sản lượng khai thác cá ngừ năm 2012 của 3 tỉnh trọng điểm Miền Trung ước đạt hơn 19.000 tấn, tăng 80,95% so với năm trước. Và theo báo cáo của Tổ chức Môi trường Pew, nguồn lợi cá ngừ vây xanh Thái Bình Dương đã giảm 96,4% do tình trạng lạm thác trong suốt nhiều thập kỷ qua. Tổ chức này kêu gọi Nhật Bản, Mỹ và Mexico có hành động quản lý và bảo tồn loài cá ngừ vây xanh Thái Bình Dương. Do đó, nguồn nguyên liệu của những nước này bị ảnh hưởng lớn.

Thêm vào đó, XK cá ngừ của Philippines và Thái Lan giảm do gặp khó khăn về nguồn nguyên liệu. Vì vậy trong năm qua, nhờ có sự thuận lợi về mùa vụ, các DN Việt Nam đã giảm được áp lực về nguyên liệu, có được lợi thế hơn so với các nước láng giềng.

Tuy nhiên, năm 2013 ngành cá ngừ Việt Nam sẽ phải đối mặt với 3 thách thức lớn về chất lượng, nguồn lợi và thị trường. Điều này sẽ ảnh hưởng đến hoạt động khai thác và XK mặt hàng cá ngừ.

Sang đầu năm 2013, theo báo cáo từ các tỉnh, sản lượng đánh bắt cá ngừ vẫn trên đà tăng nhanh. Tuy nhiên, nghề câu cá ngừ đại dương sử dụng đèn cao áp mới xuất hiện tại Miền Trung tuy đã giúp nâng cao sản lượng nhưng lại làm giảm chất lượng cá khai thác.

Chất lượng cá ngừ “câu đèn” thấp, khi xẻ ra thịt cá có màu hoặc đỏ bầm, hoặc nhợt nhạt, không đỏ tươi như cá câu truyền thống. Nếu tiếp tục duy trì tình trạng này, rất có thể năm nay sẽ thiếu nguyên liệu đảm bảo chất lượng để sản xuất các mặt hàng XK có giá trị cao. Bên cạnh đó, thời tiết biển năm 2013 được dự báo sẽ không thuận lợi như năm ngoái, dẫn đến sản lượng cá khai thác sẽ giảm.

Về thị trường XK, mặc dù khủng hoảng nợ công ở Châu Âu và nền kinh tế toàn cầu yếu kém nhưng nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm cá ngừ năm vừa qua vẫn không bị ảnh hưởng lớn, thậm chí tăng tại các thị trường NK lớn như Mỹ, EU và Nhật Bản. Tuy nhiên, sang năm 2013, khủng hoảng nợ công ở Châu Âu sẽ khiến nền kinh tế các nước Châu Âu sẽ vẫn còn ảm đạm, tác động tới các hoạt đông thương mại của các nước này. Do vậy, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm cá ngừ cao cấp sẽ tiếp tục giảm và thay vào đó, nhu cầu đối với các sản phẩm có giá thấp như cá ngừ đóng hộp sẽ vẫn tăng mạnh. Khủng hoảng tại thị trường cá ngừ hộp của Mỹ sẽ còn tiếp tục trong những tháng đầu năm nhưng nước này vẫn phải tăng cường NK để bù đắp lượng thiếu hụt do bị hạn chế về sản lượng đánh bắt.

Năm 2013, Việt Nam sẽ tiến gần hơn tới việc gia nhập đầy đủ vào Ủy ban Nghề cá Trung - Tây Thái Bình Dương (WCPFC). Do đó, dự báo áp lực về nguyên liệu cá ngừ sẽ buộc Việt Nam phải nâng cao khả năng giám sát từng tàu cá về vị trí hoạt động, cơ cấu sản phẩm và sản lượng khai thác, xây dựng và quản lý hệ thống dữ liệu nghề cá, điều tra trữ lượng nguồn lợi cá di cư, cung cấp số liệu thống kê, xây dựng hệ thống luật pháp và thực thi luật trong quản lý và bảo vệ nguồn lợi... khi gia nhập tổ chức này.

XK cá ngừ quý I/2013 được dự báo vẫn tăng trưởng khả quan so với cùng kỳ năm trước nhưng do trùng với thời gian nghỉ Tết nguyên đán của DN nên giá trị sẽ đạt khoảng 130 triệu USD, tăng 1,7% so với cùng kỳ năm 2012 và  giảm 0,8% so với quý IV/2012.

Cả năm 2013, dự báo tổng giá trị XK cá ngừ đạt trên 580 triệu USD, tăng khoảng 2,3% so với năm 2012. Ngoài EU, hoạt động XK sang thị trường Mỹ cũng sẽ khó khăn hơn trong năm nay nhưng giá trị XK sang các thị trường mới như Châu Á, Trung Đông sẽ tăng từ 20-60% so với năm trước.