Con tôm chật vật “nhảy” qua năm 2013

 Ngày 27-12, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã tổ chức hội nghị xuất khẩu tôm năm 2012. Tổng thư ký VASEP Trương Đình Hòe cho rằng 11 tháng đầu năm xuất khẩu tôm của Việt Nam đạt 2,06 tỉ đô la Mỹ, giảm 4,7% so với cùng kỳ. Tính chung cả năm 2012 Việt Nam xuất khẩu tôm sang 92 thị trường với tổng giá trị ước đạt 2,25 tỉ đô la Mỹ, giảm 6,3% so với năm 2011.

Trong top 10 thị trường nhập khẩu chính của tôm Việt Nam (chiếm khoảng 95% tổng giá trị xuất khẩu cả nước) có đến 5 thị trường sụt giảm mạnh về giá trị, bao gồm thị trường Mỹ giảm 15,6%, EU 25%, Canada 14%. ASEAN 22%, Thụy Sĩ gần 11%.

Nguyên nhân sụt giảm về giá trị, theo VASEP là do năm 2012 dịch bệnh hội chứng tôm chết sớm xảy ra tại nhiều vùng nuôi (cả tôm sú và tôm thẻ chân trắng) ngay từ đầu vụ khiến nguồn tôm nguyên liệu bất ổn, giá nguyên liệu biến động mạnh khiến doanh nghiệp khó xoay xở.

Nguyên nhân thứ hai do chi phí đầu vào tăng từ 15-25% do các loại chi phí đầu vào cùng với dịch bệnh liên tiếp. Giá tôm nguyên liệu cao ảnh hưởng đến giá thành phẩm khiến tôm Việt Nam khó cạnh tranh với các nhà cung cấp các quốc gia khác. Giá tôm Việt Nam thường cao hơn từ 15-25% so với các nước sản xuất tôm khác như Indonesia, Ấn Độ và Ecuador.

Tiếp theo là rào cản Ethoxyquin từ Nhật Bản, thị trường nhập khẩu lớn nhất. Trong 5 tháng đầu năm xuất khẩu tôm sang Nhật tăng trưởng mạnh nhưng giảm mạnh kể từ khi Nhật áp dụng chế độ kiểm tra 100% tôm Việt Nam nhập khẩu, xuất khẩu tôm Việt Nam vào Nhật giảm từ 1,5% đến 17%. Các nhà nhập khẩu còn dựa vào lý do này để ép giá tôm.

Bên cạnh sụt giảm của thị trường Nhật, theo VASEP, nhập khẩu tôm của Mỹ và EU hầu như cũng giảm liên tục. Riêng thị trường EU, do tác động của suy thoái kinh tế, nhập khẩu tôm 7 tháng đầu năm giảm đến 28% so với cùng kỳ. Nhập khẩu tôm vào Mỹ trong 10 tháng đầu năm cũng giảm đến 7,6% so với cùng kỳ do cung vượt cầu và tiêu thụ chậm. Theo dự báo của hiệp hội, nhập khẩu tôm của Mỹ trong thời gian tới cũng ít có khả năng tăng do dự trữ mặt hàng này vẫn còn khá nhiều.

Trả lời phỏng vấn Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, ông Dương Ngọc Minh, Phó Chủ tịch VASEP, cho biết bất cập của ngành tôm năm nay là xuất khẩu giảm nhưng nhập khẩu tôm lại tăng lên do doanh nghiệp vừa “đói” vừa không dám sử dụng nguyên liệu trong  nước do giá cao.

“Từ tháng 7 đến tháng 8 -2012, giá nguyên liệu giảm 30.000 đồng/kg, đến tháng 11 tăng hơn 20.000 đồng/kg nhưng lại thiếu nguyên liệu để chế biến. Thêm một bất cập nữa là vốn mua nguyên liệu chế biến và dự trữ không có, thiệt hại vẫn thuộc về nông dân”, ông nói.

Theo VASEP, những yếu tố trên sẽ vẫn là những thách thức chính của ngành tôm qua năm 2013.