Con tôm Việt "ngậm" đinh, cõng nước đá?
"Khi phía Nhật đưa cho tôi bản X-quang chụp một khối tôm đông lạnh hiện lên hình những cây đinh trong mỗi con tôm, tôi chỉ muốn độn thổ!".
TS Đỗ Văn Dũng, Chủ tịch CLB Doanh nghiệp (DN) Việt Nam (VN)-Nhật Bản, đã kể về câu chuyện con tôm Việt Nam khi xuất khẩu sang Nhật Bản để nói về ý thức của doanh nghiệp đối với sản phẩm của mình khi đưa ra nước ngoài.
Ông Dũng kể năm 1971, ông được cử qua Nhật học ngành kinh tế. Năm 1981, ông trở về VN làm trợ lý giám đốc Công ty Ficonimex. Được ông Mai Chí Thọ, khi đó là chủ tịch UBND TP.HCM, khuyến khích, ông trở lại Nhật để làm nhiệm vụ “thấy gì xuất khẩu được thì xuất khẩu, trong nước cần mua gì thì mua về”.
Nói về con tôm, ông Dũng cho biết: “Hơn 30 năm rồi, hiện nay tôm đông lạnh của VN đang giữ vị trí thứ ba, thứ tư tại thị trường Nhật”.
Từ chỗ không biết gì về tôm đông lạnh, nhờ việc xuất khẩu này, VN mua được trang thiết bị về thành lập các nhà máy đông lạnh và các DN tập đoàn thủy sản của Nhật sang VN tìm hiểu, mua hàng ngày càng nhiều.
Nhắc lại câu chuyện cũ, ông Dũng kể: một số DN xuất khẩu của VN gian lận nhét đinh vào tôm hoặc dư lượng thuốc trừ sâu trong tôm còn nhiều, khi phát hiện ra những gian lận này, phía Nhật hủy luôn cả lô hàng. Chi phí tiêu hủy thời đó tương đương khoảng 60.000 USD hiện nay.
“Nhục lắm. Khi phía Nhật đưa cho tôi bản X-quang chụp một khối tôm đông lạnh hiện lên hình những cây đinh trong mỗi con tôm, tôi chỉ muốn độn thổ! Tôi không thể tưởng tượng được!”, ông Dũng nhớ lại.
Ông Dũng cho biết, khi đó cầm bản X-quang, mà tưởng như trời đất sụp đổ, danh dự và uy tín bị xúc phạm nặng nề. Ông không giải thích được gì vì theo ông có giải thích cũng chỉ là ngụy biện.
Cũng từ vụ việc này, suốt một thời gian sau đó, các lô hàng tôm đông lạnh của VN xuất sang Nhật đều bị kiểm tra 100% và chi phí kiểm tra rất cao, phía VN phải chịu.
Các công ty của VN sau đó dần dần khắc phục được các sai sót, phía Nhật cử người sang tận các công ty xuất khẩu thủy sản để trực tiếp giám sát.
Mới đây trên diễn đàn Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh đã kể lại câu chuyện sau khi ký Hiệp định với 5 nước Liên minh Kinh tế Á - Âu, họ đã hài hước nói rằng: "Khi nhập khẩu tôm đông lạnh của các bạn, chúng tôi chỉ nhập tôm, chứ không muốn nhập nước đá, vì chúng tôi thừa nước đá rồi".
“Họ nói rất đau”- ông Bùi Quang Vinh nói sau khi kể câu chuyện này trước Quốc hội.
“Họ nói chúng tôi đã thừa đá rồi, các bạn xuất khẩu tôm thì cứ đưa tôm sang, đừng đưa nước đá. Vì chúng ta đã cho đá vào con tôm quá nhiều khi xuất khẩu”, ông Vinh giải thích cho điều mà ông nói “rất đau”.
Thời gian qua cơ quan chức năng còn phát hiện nhiều cơ sở chuyên kinh doanh tôm sú cho bơm thạch đông sương sa agar (bột thạch rau câu) vào tôm. Với cách làm này sẽ giúp mỗi kilogram tôm sẽ "ăn gian" được 2-3 lạng.
Rất lo lắng về sự ảnh hưởng lâu dài, ông Trần Văn Của, hộ nuôi tôm công nghiệp ấp Nhị Nguyệt (xã Trần Phán, huyện Đầm Dơi), từng thẳng thắn: "Mình bán tôm cho thương lái còn tươi xanh, có con còn giãy đành đạch nhưng khi đưa tôm đi chỗ khác, họ lại bơm chích tạp chất vào để tăng lợi nhuận mình làm sao mà biết. Lợi họ hưởng nhưng khi người ăn tôm nước ngoài phát hiện tôm có kháng sinh, tạp chất khiến giá sụt thì người nuôi lãnh đủ".
Thậm chí thời gian qua cũng xuất hiện tình trạng tư thương Trung Quốc núp bóng dưới nhiều hình thức tranh thu mua tôm nguyên liệu ở các tỉnh ĐBSCL, thậm chí mua cả tôm có chích tạp chất với giá cao hơn so với mặt bằng giá địa phương, làm rối loạn thị trường tôm nội địa, nguy cơ ảnh hưởng uy tín sản phẩm tôm Việt Nam.