Nỗi lo tôm giống ngoại nhập
Trong khi dịch bệnh trên tôm ở các tỉnh ven biển đồng bằng sông Cửu Long chưa tìm ra chính xác bệnh, dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, thì người nuôi tôm Bạc Liêu chuyển sang nuôi tôm thẻ chân trắng (TCT), trong khi đó cơ sở hạ tầng, con giống, kỹ thuật… chưa đáp ứng được điều kiện nuôi, đã có nhiều diện tích xảy ra tôm chết hàng loạt gây thiệt hại nặng.
Để đáp ứng nhu cầu nuôi, các cơ sở sản xuất- kinh doanh tôm giống trên địa bàn cho nhập hàng ngàn cặp tôm TCT bố mẹ từ đảo Hawaii (Mỹ). Mỗi cặp trị giá gần 3 triệu đồng. Số tôm bố mẹ nhập khẩu được phía đối tác cam kết miễn dịch 10 loại bệnh nguy hiểm như: đốm trắng, đầu vàng, Taura, bệnh còi, vi khuẩn, phát sáng… nhưng thời gian qua người nuôi tôm TCT vẫn bị chết hàng loạt.
Tại Hội nghị quản lý chất lượng tôm giống do Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) tổ chức tại Bạc Liêu gần đây, ông Phạm Hoàng Giang, Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thủy sản Bạc Liêu, khẳng định: Do quy định thiếu chặt chẽ nên việc tiêu hủy tôm giống và tôm bố mẹ bị bệnh trên địa bàn tỉnh rất hạn chế. Điều này gây thiệt hại lớn cho người nuôi tôm cũng như những công ty tôm giống làm ăn chân chính. Cũng theo ông Giang, bên cạnh tôm giống, chưa có một quy định nào cho phép kiểm dịch tôm bố mẹ tại các trại sản xuất giống. Trong khi tôm bố mẹ (cả tôm sú và TCT) - nguồn lây bệnh chính cho tôm giống - được nhập từ nhiều nguồn khác nhau (có cả trong nước và nhập khẩu).
Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) đánh giá: Tôm TCT bố mẹ hiện nay nhập khẩu 100% từ nhiều nơi trên thế giới, chất lượng có lô tốt lô xấu. Không ai biết được nguồn gốc từ dòng tôm nào. Cũng không ai biết có phải là tôm chọn giống nguồn gốc Hawaii (Mỹ) hay tôm vớt từ đầm nuôi của họ. Chỉ khi người nuôi phản ánh mới biết tôm bố mẹ kém chất lượng. Theo ngành chức năng, một trong những nguyên nhân làm tôm bị hoại tử gan tụy là do một số dòng tôm được chọn giống theo hướng tăng khả năng sinh trưởng, từ đó, làm tôm giảm khả năng thích ứng. Vì vậy, khi bị sốc môi trường hoặc có tác nhân gây bệnh, tôm sẽ chết hàng loạt.
“Phản ứng” trước diện tích nuôi TCT tặng vọt, vua tôm Võ Hồng Ngoãn (thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) khuyến cáo, đối với những địa phương chưa được đầu tư cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, không thông thạo kỹ thuật, ít vốn… thì tuyệt đối không nên nuôi TCT. Vì chi phí đầu tư nuôi TCT cao gấp nhiều lần so với con sú, đòi khỏi kỹ thuật khắc khe, cơ sở hạ tầng khép kín nhưng ngược lại rủi ro thì rất cao… Theo ông Ngoãn, đã có nhiều người dở khóc dở cười vì nuôi TCT chạy theo phòng trào, trong khi bắt tay vào sản xuất với nhiều cái “không”.
Bạc Liêu có gần 400 cơ sở sản xuất và ươm tôm giống, hàng năm cung cấp ra thị trường khoảng 5 tỷ con giống, đáp ứng khoảng 50% nhu cầu hộ nuôi tôm trên địa bàn. Tuy nhiên, số cơ sở đầu tư mạnh về quy mô, đi đầu trong ứng dụng công nghệ hiện đại, sử dụng nguồn tôm bố mẹ sạch bệnh để có tôm giống chất lượng cao chỉ chiếm 20%; 80% còn lại xếp vào dạng công nghệ “bèo”, tạo ra tôm giống đủ kiểu chất lượng. Thậm chí, có cơ sở gọi là công ty tôm giống nhưng không hề sản xuất giống, mà vẫn có tôm giống để bán. Họ đi thu mua tôm giống khắp nơi, sau đó đóng thùng (với nhiều thương hiệu khác nhau) để bán cho người nuôi tôm. Trong khi đó, chỉ có hộ nuôi theo mô hình công nghiệp, bán công nghiệp mới xét nghiệm con giống trước khi thả nuôi, còn đa phần hộ nuôi tôm quảng canh, quảng canh cải tiến chỉ “xét nghiệm” tôm bằng cách quan sát. Nhưng những hộ nuôi tôm xét nghiệm bằng “mắt” chiếm hơn 90% diện tích tôm nuôi của tỉnh này.
Bạc Liêu có diện tích nuôi tôm khoảng 125.000 ha, trong đó diện tích nuôi tôm công nghiệp, bán công nghiệp hơn 10.000 ha. Từ đầu năm đến nay, do ảnh hưởng của thời tiết bất thường, nguồn giống kém chất lượng, xảy ra dịch bệnh làm hơn 16.000 ha tôm nuôi chết, thiệt hại nhiều tỷ đồng. Điều đáng lo lắng hiện nay, do nhiều nguyên nhân, trong đó giá cả tôm sú xuống thấp, thiếu thông tin về thị trường, không am hiểu về kỹ thuật mà gần đây nhiều người chuyển sang nuôi tôm TCT. Theo dự báo, vụ nuôi tôm năm 2013 tới, diện tích nuôi TCT của tỉnh này khoảng 1.000 ha, tăng khoảng 400 ha so với năm 2012. Với diện tích này, Bạc Liêu cần khoảng 2,4 tỷ con post (tôm con) TCT. Để đáp ứng lượng con giống trên sẽ có lượng lớn con giống bố mẹ nhập từ nước ngoài, trong khi khâu kiểm dịch còn khá lỏng lẻo, nguồn bệnh chưa được kiểm soát đang là mối lo ngại cho người nuôi tôm tỉnh này khi mùa nuôi tôm chuẩn bị vào chính vụ.