Phát triển bền vững nghề nuôi cá chình thương phẩm trên đầm Trà Ổ
Huyện Phù Mỹ có đầm Châu Trúc (hay Trà Ổ), nơi có hệ sinh thái đa dạng sinh học và phong phú, điều kiện tự nhiên thuận lợi để nghề nuôi trồng thủy sản phát triển. Với nguồng giống cá chình tự nhiên sẵn có, người dân xung quanh đầm đã tận dụng có để phát triển nghề nuôi cá chình thương phẩm đem lại nguồn thu nhập cao và ổn định.
Với mục tiêu phát triển bền vững nghề nuôi cá chình thương phẩm, đem lại thu nhập cho người nuôi, góp phần bảo vệ nguồn lợi và đáp ứng nhu cầu cá chình thương phẩm ngày càng cao của thị trường, giai đoạn 2021 – 2023, Trung tâm Khuyến nông Bình Định đã triển khai thực hiện mô hình nuôi cá chình thương phẩm trong ao đất tại các xã Mỹ Đức, Mỹ Châu và Mỹ Thắng với diện tích 500 m2/ao nuôi.
Để thực hiện mô hình đem lại hiệu quả cao, Trung tâm Khuyến nông cử cán bộ kỹ thuật trực tiếp tập huấn, hướng dẫn, chuyển giao kỹ thuật nuôi từ khâu lựa chọn con giống, cách cho ăn, chăm sóc, quảm lý môi trường nước, phòng trị bệnh,… Do cá chình là loài ăn tạp, thức ăn phải chọn các loại cá tạp tươi sống, đảm bảo hàm lượng đạm từ 45 – 50%, thức ăn phải được rửa sạch và cắt ra vừa với kích cỡ miệng cá. Hằng ngày chỉ nên cho cá ăn 2 lần, vào lúc 6 – 7 giờ sáng và 5 – 6 giờ tối, cho thức ăn vào sàn để quản lý thức ăn dư thừa. Sau khi cho ăn, kiểm tra sàn, nếu sau 1 giờ mà cá ăn hết thì nên tăng lượng thức ăn; đồng thời phải thường xuyên theo dõi chất lượng nước để có biện pháp xử lý và phòng bệnh kịp thời.
Anh Võ Thành Phúc tại xóm Cù Lao, thôn Châu Trúc, xã Mỹ Châu, cho hay: Khi được Trung tâm Khuyến nông 50% kinh phí về con giống, thức ăn, men vi sinh và các vật tư thiết thiết để triển khai mô hình, tôi mạnh dạn 500 con giống cá chình kích cỡ đồng đều từ 100 gam/con trở lên, cá khỏe mạnh, không mất nhớt. Sau 9 tháng nuôi, anh ước tính còn lại khoảng 465 con, trọng lượng trung bình 0,82 kg/con, tổng sản lượng cá chình là 381 kg. Sau khi trừ hết các chi phí như tiền giống, thức ăn, công lao động,… anh tính toán ước lợi nhuận thu được gần 70 triệu đồng. Anh cho biết sẽ tiếp tục chăm sóc và theo dõi lứa cá này để có thể xuất bán vào gần dịp Tết Nguyên đán, chắc chắn lợi nhuận mang lại sẽ cao hơn so với hiện nay.
Tương tự, tại thôn Hòa Tân, xã Mỹ Đức, ông Phan Văn Cu thả 500 con giống cá chình, sau 9 tháng thả nuôi, cá lớn nhanh, khỏe mạnh, không có dấu hiệu bệnh, tỷ lệ sống cao đạt 91%, trọng lượng cá trung bình đạt 0,8 kg/con, ước tính sản lượng 364 kg/500 m2 ao nuôi. Thời gian nuôi thương phẩm thường kéo dài (trên 1 năm), cá phải đạt trọng lượng trên 01 kg/con mới có thể xuất bán. Vì vậy, Trung tâm Khuyến nông khuyến cáo các hộ dân cần tiếp tục chăm sóc, theo dõi cho đến thời điểm cá đạt kích cỡ thương phẩm để xuất bán, khi đó mới có đánh giá tổng quan về hiệu quả kinh tế cũng như về mặt môi trường, xã hội. Tuy nhiên, theo đánh giá ban đầu, tỷ suất lợi nhuận (Lợi nhuận/Tổng chi phí x100%) của mô hình khá cao với 47,8%.
Cá chình là loài cá đặc sản, có giá trị kinh tế cao, đầu ra tương đối ổn định do nhu cầu ngày càng cao của thị trường tiêu thụ. Việc áp dụng quy trình kỹ thuật nuôi cá chình trong ao đất bước đầu đạt hiệu quả, cá sinh trưởng phát triển tốt, giá trị thương phẩm cao, tạo thêm công ăn việc làm, nhất là lao động phụ trong gia đình, tạo ra một nghề nuôi phát triển bền vững, đem lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Theo ông Võ Tuấn Tú, cơ sở cung cấp cá chình giống tại xóm Cù Lao, thôn Châu Trúc, xã Mỹ Châu, chia sẻ: cá chình chưa thực hiện sinh sản nhân tạo được, con giống chủ yếu được khai thác từ tự nhiên để thả nuôi. Đến mùa, cá chình con di chuyển từ biển vào các cửa sông, lúc ấy con chình chỉ nhỏ bằng cọng tóc, nên được gọi chình bột. Ngư dân địa phương đi vớt về bán, ông mua về vừa nuôi thương phẩm, vừa ương chình giống bán cho các hộ nuôi khác. Trong quá trình nuôi cần tạo điều kiện cho cá sinh trưởng và phát triển bằng cách tạo ra các hang hốc cho cá ẩn nấp, tránh cường độ ánh sáng cao. Khâu lựa chọn giống phải kỹ, tránh chọn những con giống bị xây xát, dính câu; nguồn nước nuôi phải sạch, cho cá ăn vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, thức ăn phải tươi sống hoặc thức ăn chế biến phải đảm bảo hàm lượng đạm cao.
Với nguồn giống cá chình có sẵn tại địa phương được các hộ dân vớt, thu mua về ương dưỡng, thuần hóa, thích nghi với các yếu tố môi trường sinh thái, nên việc nuôi thương phẩm khá phù hợp cho hộ dân nuôi trồng thủy sản quanh khu vực đầm Trà Ổ. Vì vậy, chính quyền địa phương cần có kế hoạch chỉ đạo các hội đoàn thể tổ chức tập huấn, thông tin, tuyên truyền, vận động bà con nông dân tham quan, học hỏi kinh nghiệm để phát triển nghề nuôi đem lại hiệu quả kinh tế, thu nhập ổn định và bền vững cho người dân. Qua đó góp phần bảo vệ, phục hồi và phát triển nguồn lợi cá chình có nguy cơ ngày càng cạn kiệt.