Vai trò của công nghệ lạnh đông thủy sản trong xuất khẩu
Xuất khẩu thủy sản là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào GDP và mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước.
Trong quá trình chế biến và bảo quản thủy hải sản, việc duy trì nhiệt độ thích hợp là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Đây là lý do vì sao công nghệ lạnh đông thủy sản đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu thủy sản.
Mục đích của quá trình lạnh đông thủy sản
Có thể nói, mục đích khi áp dụng công nghệ lạnh đông thủy sản, đó chính là kéo dài thời gian bảo quản. Đây cũng là mục đích chính của quá trình làm đông lạnh thủy sản. Nước trong thủy sản chiếm khoảng 75% trọng lượng. Khi hạ nhiệt độ xuống dưới 0°C, nước trong thủy sản sẽ hóa thành đá, làm chậm lại các hoạt động của vi sinh vật và enzyme, từ đó ngăn chặn sự ươn hỏng và phân hủy của sản phẩm. Nhờ vậy, thủy sản đông lạnh có thể được bảo quản trong thời gian dài, từ vài tháng đến vài năm, mà không bị ảnh hưởng đến chất lượng.
Tiếp theo, lạnh đông giúp giữ nguyên hương vị, cấu trúc, giá trị dinh dưỡng và độ tươi ngon của thủy sản gần như nguyên vẹn. Sau khi được rã đông, thủy sản đông lạnh vẫn giữ được chất lượng không khác gì so với thủy sản tươi sống.
Bên cạnh đó, thủy sản đông lạnh có thể dễ dàng vận chuyển và lưu trữ trong điều kiện nhiệt độ thấp. Nhờ vậy, thủy sản có thể được vận chuyển đến các thị trường xa xôi mà không bị hư hỏng, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ.
Cuối cùng, do nhu cầu tiêu dùng thủy sản tươi sống ngày càng tăng cao, tuy nhiên nguồn cung không thể đáp ứng đầy đủ. Lạnh đông giúp tạo ra nguồn cung dồi dào, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của thị trường trong và ngoài nước, đặc biệt là trong các thời điểm khan hiếm nguồn hàng tươi sống.
Công nghệ lạnh đông thủy sản phổ biến hiện nay
Công nghệ lạnh đông là một trong những yếu tố quan trọng giúp bảo quản thủy sản sau khi thu hoạch, đảm bảo giữ được chất lượng và giá trị dinh dưỡng trong suốt quá trình vận chuyển và tiêu thụ.
Công nghệ lạnh đông bằng không khí
Lạnh đông bằng không khí là phương pháp bảo quản thủy sản truyền thống và đơn giản nhất, sử dụng không khí lạnh để làm đông sản phẩm. Phương pháp này được thực hiện bằng cách xếp thủy sản lên giá hoặc băng chuyền trong kho lạnh, sau đó thổi khí lạnh từ các quạt vào sản phẩm.
Lạnh đông bằng không khí có thể được sử dụng để làm đông nhiều loại thủy sản khác nhau, bao gồm cá, tôm, mực và các loại hải sản khác.
Công nghệ lạnh đông bằng nitơ lỏng
Lạnh đông bằng nitơ lỏng, hay còn gọi là lạnh đông cryogenic, là một công nghệ tiên tiến sử dụng nitơ lỏng ở nhiệt độ cực thấp (-196°C) để làm đông lạnh sản phẩm thủy sản. Đây là phương pháp lạnh đông nhanh chóng và hiệu quả, được áp dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm, đặc biệt là thủy sản.
Quá trình lạnh đông bằng nitơ lỏng có thể diễn ra theo hai cách chính: Sản phẩm được nhúng trực tiếp vào bể chứa nitơ lỏng, cho phép nhiệt độ của sản phẩm giảm nhanh chóng. Hoặc phun nitơ lỏng lên sản phẩm bề mặt sản phẩm trên băng chuyền, làm đông lạnh tức thì.
Công nghệ lạnh đông bằng tấm kim loại
Lạnh đông bằng tấm là phương pháp bảo quản thủy sản sử dụng các tấm kim loại lạnh để làm đông sản phẩm từ hai mặt. Thủy sản được đặt giữa hai tấm kim loại và được làm lạnh bằng dung dịch glycol hoặc nước muối lạnh.
Nhờ tiếp xúc trực tiếp với bề mặt sản phẩm từ hai mặt, phương pháp này giúp làm đông sản phẩm nhanh hơn so với lạnh đông bằng không khí. Do thời gian đông lạnh nhanh, sản phẩm bị mất nước ít hơn, giúp giữ được trọng lượng và chất lượng ban đầu. Giúp hạn chế sự hình thành các tinh thể đá lớn, giúp giữ nguyên hương vị, kết cấu và giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.
Vai trò của công nghệ lạnh đông thủy sản
Công nghệ lạnh đông đóng vai trò vô cùng quan trọng trong ngành công nghiệp thủy sản, mang lại nhiều lợi ích thiết thực như sau:
- Lạnh đông giúp vi sinh vật, vi khuẩn và các enzym hoạt động chậm lại, từ đó kéo dài thời gian bảo quản thủy sản tươi sống lên nhiều tháng, thậm chí cả năm. Nhờ vậy, sản phẩm có thể được vận chuyển đến các thị trường xa xôi mà vẫn giữ được chất lượng tốt nhất.
- Ngăn ngừa sự phân hủy và hư hỏng của thủy sản, giảm thiểu hao hụt đáng kể trong quá trình bảo quản và vận chuyển.
- Tiêu diệt vi khuẩn gây hại, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng.
- Đa dạng hóa các sản phẩm thủy sản, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao của thị trường. Ví dụ: tôm đông lạnh, cá phi lê đông lạnh, mực đông lạnh,...
- Nhờ khả năng bảo quản dài hạn, thủy sản đông lạnh có thể được xuất khẩu đến các thị trường quốc tế, giúp tăng kim ngạch xuất khẩu và thu nhập cho ngành thủy sản.
- Lạnh đông giúp bảo quản sản phẩm lâu dài, tạo điều kiện cho việc đánh bắt và nuôi trồng thủy sản phát triển mạnh mẽ hơn. Tạo ra nhiều việc làm cho người lao động, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
Ngoài ra, công nghệ lạnh đông còn mang lại một số lợi ích khác như:
- Giúp điều tiết thị trường thủy sản, tránh tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt sản phẩm.
- Giảm thiểu rác thải thực phẩm do bảo quản thủy sản tốt hơn.
- Góp phần bảo vệ môi trường bằng cách giảm thiểu việc sử dụng hóa chất bảo quản.
Nhìn chung, công nghệ lạnh đông đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao giá trị, chất lượng và hiệu quả kinh tế của ngành thủy sản. Việc ứng dụng và phát triển các công nghệ lạnh đông tiên tiến sẽ góp phần gia tăng lợi thế cạnh tranh cho ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.