Vai trò và quản lý thức ăn tự nhiên trong ao nuôi cá
Bài viết cung cấp vai trò của thức ăn tự nhiên trong ao nuôi trồng thủy sản và cách quản lý thức ăn sống thông qua quản lý chất dinh dưỡng trong ao.
Thức ăn tự nhiên là gì?
Một số lượng lớn các sinh vật chủ yếu vi sinh vật là một phần của mạng lưới thức ăn trong hệ sinh thái dưới nước và là nguồn thức ăn tự nhiên hỗ trợ nuôi dưỡng cho cá/tôm, được gọi là “thức ăn sống”.
Thức ăn tự nhiên bao gồm tất cả các sinh vật sống như sinh vật phù du, sinh vật bám, phiêu sinh và sinh vật đáy, với hai nhóm chính là sinh vật tự dưỡng và sinh vật dị dưỡng. Tất cả các sinh vật tự dưỡng, bao gồm thực vật phù du, sinh vật bám và thực vật đáy, tạo thành một nhóm thực vật được gọi là Vi tảo. Các sinh vật dị dưỡng đóng vai trò là nguồn thức ăn quan trọng đối với cá được gọi là động vật phù du.
Tại sao dùng thức ăn tự nhiên để nuôi cá?
Hầu hết các loài cá đặc biệt là cá da trơn, nhuyễn thể và toàn bộ cộng đồng cá cảnh đều ưa thích các sinh vật sống vì;
• Hành vi bản năng của hầu hết cá và tôm trong giai đoạn con non (ấu trùng/cá bột, cá giống) là dễ dàng phát hiện và bắt giữ những sinh vật nhỏ khi bơi, di chuyển hoặc nhận biết dễ dàng các loại chuyển động trong nước.
• Sự chuyển động của thức ăn sống có khả năng kích thích phản ứng cho ăn của ấu trùng cá/tôm.
• Hoạt động bơi lội của sinh vật thức ăn tự nhiên thường đảm bảo sự phân bố thức ăn đều trong tầng nước, tăng cơ hội bắt gặp thức ăn của cá bột.
• Thức ăn sống bao gồm nhiều loại sinh vật: tảo, luân trùng, giáp xác chân chèo, moina... với sự phong phú và đa dạng của thành phần dinh dưỡng.
• Thức ăn sống tạo điều kiện nuôi dưỡng tốt hơn vì dễ tiêu hóa đối với hầu hết các loài cá/tôm trong giai đoạn quan trọng của vòng đời.
Giá trị dinh dưỡng của vi tảo
Hơn bốn mươi loài tảo khác nhau hiện đang được sử dụng làm thức ăn sống cho động vật không xương sống và động vật có xương sống.
Các vi tảo được chọn có đặc tính dinh dưỡng phong phú, đặc biệt là axit béo không bão hòa cao (HUFA) n-3, có thể hữu ích cho sự sống sót của ấu trùng cá ấu trùng, tôm và nhuyễn thể.
Các loại thực phẩm sống từ vi tảo cũng có nồng độ axit béo không bão hòa đa (PUFA) khác nhau có vai trò quan trọng đảm bảo sức khỏe, sự phát triển của ấu trùng của nhiều loài cá.
Thành phần hấp dẫn nhất của sinh khối vi tảo là protein thô nhưng việc sử dụng ấu trùng cá phụ thuộc vào khả năng tiêu hóa của cá.
Tại sao vi tảo thích hợp cho ấu trùng cá?
Các tiêu chí quan trọng mà vi tảo thích hợp hơn cho thức ăn của ấu trùng như:
- Kích thước tế bào phù hợp với kích cỡ miệng của ấu trùng cá
- Giá trị dinh dưỡng đầy đủ
- Khả năng tiêu hóa cao
- Vòng đời ngắn
- Chịu được các biến đổi môi trường.
Vai trò của vi tảo
Vi tảo (thực vật phù du, sinh vật bám và thực vật đáy) là những sinh vật tự dưỡng trong hệ sinh thái dưới nước. Chúng có thể hấp thụ CO2, muối dinh dưỡng và ánh sáng mặt trời để tổng hợp các chất hữu cơ làm thức ăn trực tiếp hoặc gián tiếp cho cá nuôi. Đồng thời O2 được sản xuất rất cần thiết cho đời sống thủy sinh.
Vai trò của động vật phù du.
Động vật phù du là sinh vật dị dưỡng, chủ yếu là các loài động vật nguyên sinh sống tự do, Rotefera (luân trùng, Cladocera (rận nước) và Copepod (giáp xác chân chèo). Động vật phù du ăn mảnh vụn hữu cơ, vi khuẩn, thực vật phù du và động vật phù du khác. Chúng là thức ăn ưa thích nhất của ấu trùng cá chép cho đến khi mang phát triển và thói quen cho ăn thay đổi.
Quản lý thức ăn tự nhiên trong ao
Nhằm tăng cường thức ăn cho thuỷ vực bằng cách bón phân gây màu nước ngay từ ban đầu. Phân bón có tác dụng bổ sung muối dinh dưỡng tăng cường số lượng vi khuẩn và chất hữu cơ hoà tan trong vùng nước. Bón phân được coi là một trong những khâu quan trọng để quản lý các sinh vật làm thực phẩm sống cho tôm cá nuôi. Bảng sau đây đề cập giải pháp đơn giản nhất có thể cho nông dân để quản lý thức ăn trong ao nuôi tôm cá:
Công thức tính: 1 tấn = 1000kg; 1ha = 10.000 m2 hoặc 7.5 bigha
Kỹ thuật sử dụng phân gia súc
Phân gia súc thô không nên được sử dụng trực tiếp trong ao.
Thu thập phân gia súc thô sau đó đặt nó trong thùng chứa lớn hoặc đào đất trát kín bùn có chừa lỗ tưới nước. Trộn đủ nước và giữ như vậy dưới ánh sáng mặt trời. Sau 2-3 ngày, khuấy toàn bộ bằng que và ngửi nếu có mùi gì phát ra cho đến khi màu nâu vàng chuyển sang màu nâu đen. Tạt phân ở mép nước trong ao để nó dần dần hòa với nước bằng những gợn sóng của nước mặt.
R. N. Mandal, Regional Research Centre ICAR-Central institute of Freshwater Aquaculture Rahara, Kolkata-700118