Việt Nam nhập khẩu hàng trăm ngàn tấn thức ăn thủy sản do thiếu nguồn cung
Việt Nam đã tiến hành nghiên cứu về lĩnh vực thức ăn dành cho nuôi biển nhưng chỉ tập trung chủ yếu vào cá biển chứ chưa có thức ăn dành cho những vật nuôi khác. Do thiếu thức ăn phục vụ nuôi biển, nên hàng năm nước ta phải nhập khẩu từ 180.000 - 200.000 tấn thực phẩm dành cho ngành thuỷ sản từ các thị trường như Đài Loan, Thái Lan...
Tầm quan trọng thức ăn thủy sản
Được biết, thức ăn và dinh dưỡng cho động vật thủy sản thường chiếm 35 - 65% tổng chi phí mộtt vụ nuôi. Do đó, để đáp ứng nhu cầu về thức ăn cho động vật thủy sản thì việc lựa chọn và sử dụng thức ăn là một vấn đề đáng quan tâm. Trong đó, việc sử dụng thức ăn công nghiệp trong hoạt động NTTS là xu thế tất yếu và thiết thực khi mà trữ lượng cá tạp đánh bắt từ tự nhiên đã giảm sút đáng kể. Bên cạnh đó, việc sử dụng thức ăn tươi (cá tạp) có thể tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm bệnh cho vật nuôi, lượng cá tạp dư thừa rất dễ phân hủy, nhanh chóng làm tăng các chất độc hại dễ làm phát sinh dịch bệnh cho cá, làm chết cá.
Sử dụng thức ăn công nghiệp phục vụ NTTS, nhất là với hoạt động nuôi biển có vai trò quan trọng nhằm mang lại những giá trị về kinh tế cũng như phát triển nuôi biển bền vững, góp phần giải quyết các hệ lụy về môi trường, giúp tối ưu hóa lượng thức ăn cho từng giai đoạn phát triển của cá, hạn chế dịch bệnh...
Tình trạng thiếu thức ăn nuôi thủy sản biển
Tại buổi Toạ đàm trực tuyến chủ đề Phát triển nuôi trồng thuỷ sản trên biển – Cơ hội và thách thức được tổ chức tại Hà Nội mới đây. Ông Đỗ Văn Kiểm - Giám đốc Kinh doanh thức ăn cá biển Công ty TNHH De Heus Việt Nam chia sẻ, De Heus đã tham gia vào thị trường thức ăn nuôi biển từ vài năm nay. Thực tế cho thấy, lĩnh vực nuôi biển đang gặp phải nhiều hạn chế, thách thức.
Thứ nhất, là về nghiên cứu thức ăn phục vụ nuôi biển. Mãi tới năm 2010, thức ăn công nghiệp phục vụ nuôi biển mới được các cơ quan trong nước bắt tay vào nghiên cứu và chủ yếu nghiên cứu, sản xuất thức ăn công nghiệp cho cá biển, chưa có thức ăn dành cho những vật nuôi khác. Theo đó, thức ăn công nghiệp cho cá biển đang tập trung 3 loại cá chính gồm: cá chẽm, cá chim vây vàng, cá song (còn gọi là cá mú).
Thứ hai, việc ứng dụng công nghệ đang thiếu và yếu. Hiện, chỉ có một số doanh nghiệp áp dụng được công nghệ vào kiểm soát thức ăn trong nuôi biển nhưng cũng chưa thực sự phát triển rộng rãi.
Thứ ba, về kiểm soát nguyên liệu để sản xuất thức ăn cá biển. Ví dụ như tại De Heus, hiện nay nguồn nguyên liệu sản xuất thức ăn cá biển phải nhập khẩu 100% nhưng các loại vật nuôi khác thì phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu trong nước, trong đó phần lớn là cá tạp.
Giải pháp đề ra
Từ những hạn chế trên, ông Đỗ Văn Kiểm cho rằng cần phải có giải pháp phù hợp cho từng vấn đề.
Thứ nhất về vấn đề nghiên cứu, bản thân De Heus Việt Nam tuy mới tham gia thị trường thức ăn cá biển 6 năm nay nhưng đã có nhiều hợp tác với các Viện, trường đại học cũng như các doanh nghiệp khác để nghiên cứu, đưa ra những sản phẩm thức ăn chất lượng, phù hợp với điều kiện vùng nuôi ở Việt Nam.
Về mặt công nghệ, hiện tại do những nhiều nguyên nhân khác nhau mà chúng ta chưa thể áp dụng công nghệ vào nuôi biển tuy nhiên trong tương lai chúng ta có thể hy vọng vào sự thay đổi, đặc biệt khi đưa loại lồng tròn vào nuôi biển.
Tiếp đến là về kiểm soát chất lượng thức ăn chăn nuôi, để khâu kiểm soát được tốt hơn cần áp dụng thống nhất một loại quy chuẩn phù hợp với yêu cầu quốc tế, chứ không nên chỉ áp dụng theo quy chuẩn của Việt Nam.
Đối với việc bình ổn giá thức ăn chăn nuôi, thời gian qua De Heus Việt Nam kết hợp với các ngân hàng để có các giải pháp chia sẻ với khác hàng mua thức ăn, ví dụ như thư bảo lãnh ngân hàng để giúp bà con thuận tiện trong vay vốn, đảm bảo giá thức ăn cho nuôi biển luôn được ổn định ở mức hợp lý nhất có thể. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp cần chủ động nguồn nguyên liệu.
Về vấn đề quản lý thức ăn nuôi biển nhằm tránh gây ô nhiễm môi trường, đại diện De Heus cho biết, thức ăn nuôi biển sẽ liên quan đến ô nhiễm môi trường như các thủy vực đều xảy ra ô nhiễm từ thức ăn cá tạp, thậm chí khu vực nuôi biển sử dụng thức ăn công nghiệp quá nhiều cũng bị ô nhiễm.
Ông Kiểm thông tin thêm "Để khắc phục tình trạng này, theo tôi cần có quy hoạch lồng bè, số lượng cá nuôi hợp lý. Đối với khu vực quá ô nhiễm thì không nên sử dụng thức ăn từ cá tạp mà dùng thức ăn công nghiệp ở mức độ phù hợp. Bên cạnh đó, chúng ta có thể dùng công nghệ để kiểm soát thức ăn; kết hợp xử lý môi trường nuôi biển và nên nuôi trồng thủy sản trên bờ, sau đó mới đưa ra nuôi biển sẽ hiệu quả hơn, bớt rủi ro hơn".
Ông Kiểm còn cho biết thêm” Tuy nhiên De Heus cũng đã không ít lần phải trả lại hàng do có chứa chất cấm sử dụng trong chăn nuôi. Do đó, chúng tôi đánh giá việc kiểm soát nguồn nguyên liệu thức ăn có chất lượng cũng đang là hạn chế khá lớn trong ngành sản xuất thức ăn nuôi biển”.
Bên cạnh đó, ông Kiểm đánh giá khó khăn còn đến từ giá thức ăn chăn nuôi biến động mạnh. Thời gian gần đây giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tăng liên tục, trong khi giá bán sản phẩm không tăng. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến giá thức ăn trong nuôi biển nói riêng.
Thách thức cuối cùng, là sự hỗ trợ của Nhà nước còn hạn chế trong việc tạo cơ chế phù hợp để phát triển ngành thức ăn chăn nuôi dành riêng cho nuôi biển.