Kỹ thuật ương nuôi moina - thức ăn cho cá nước ngọt
Nguyễn Thị Hậu
Ương nuôi Moina
Có hai hình thức ương nuôi: Nuôi từng đợt và nuôi bán liên tục.
Nuôi từng đợt: thu hoạch hoàn toàn sau 5-10 ngày nuôi, và việc nuôi cấy được khởi động lại ngay sau đó. Phương pháp này đặc biệt được áp dụng khi cần một lượng Moina cụ thể mỗi ngày.
Nuôi bán liên tục có thể được duy trì trong hai tháng trở lên bằng cách thu hoạch từng phần một số lượng Moina. Cần thay nước và cho ăn thường xuyên, giữ cho mật độ ở trạng thái tăng trưởng nhanh. Khi Moina sinh sản chậm lại, tiến hành thu hoạch hoàn toàn và bắt đầu một mẻ ương nuôi mới.
Moina có thể được nuôi riêng biệt hoặc nuôi kết hợp với thức ăn của chúng. Kết hợp ương nuôi là đơn giản nhất, nhưng năng suất từ việc ương nuôi riêng biệt đã cho năng suất cao hơn trong thực tế.
Đối với ương nuôi riêng biệt, bể chứa thực vật phù du được định vị sao cho nó có thể chảy vào bể nuôi Moina (Hình 2).
Việc ương nuôi riêng biệt có những bất lợi như đòi hỏi thêm không gian cho bể nuôi thực vật phù du. Ưu điểm: ít rủi ro về ô nhiễm và năng suất cao hơn.
Mật độ ương: 25 cá thể/ lít.
Lưu ý: Bất kể sử dụng phương pháp nuôi cấy nào, cũng nên duy trì một số mẻ ương nuôi Moina để đảm bảo nguồn cung cấp trong trường hợp bị chết.
Hình 2. Bố trí bể ương nuôi riêng biệt Moina và Tảo làm thức ăn.
Bể ương nuôi
Việc ương nuôi được duy trì trong bể chứa khoảng 10 gallon (38 lít nước). Đối với quy mô lớn hơn, có thể sử dụng thùng bê tông, thùng bằng thép không gỉ, thùng nhựa hoặc ao đất. Các loại bồn nhựa, bồn tắm cũ, máng tưới nước gia súc... cũng có thể hoạt động tốt.
Trong các thùng chứa lớn hơn, độ sâu nước không nên lớn hơn 0,9 m. Độ sâu tối đa 0,4–0,5 m có thể là tối ưu. Nước nông cho phép sự thâm nhập ánh sáng tốt cho sự quang hợp của thực vật phù du và đảm bảo khuếch tán oxy đều trong nước.
Nên sử dụng ánh sáng khuếch tán hoặc bóng râm trên bề mặt nước của bể chứa Moina. Sử dụng nhà kính được che bằng vải bóng râm (giảm 50% –80%) là lý tưởng. Các bể ương nuôi ngoài trời nên được bảo vệ khỏi mưa để giúp ổn định sản xuất và để ngăn chặn sự xâm nhập của côn trùng thủy sinh.
Các hồ, bể chứa, thùng chứa, hoặc ao, không cần phải đặc biệt sạch sẽ. Tuy nhiên, tảo sợi và địch hại của ấu trùng cá hoặc cá con (ví dụ, Hydra, bọ cánh cứng, ấu trùng chuồn chuồn) có thể gây hại cho bể ương Moina. Có thể khử trùng bể ương nuôi bằng dung dịch 30% axit muriatic hoặc bằng cách phơi khô trong ánh sáng mặt trời. Ao đất phải được thoát nước và phơi nắng.
Nước
Moina cực kỳ nhạy cảm với thuốc trừ sâu, kim loại (ví dụ, đồng và kẽm, có thể phổ biến ở thành phố hoặc trong nước giếng khoan), chất tẩy rửa, thuốc tẩy và các vật liệu độc hại khác trong nguồn nước. Cần đảm bảo rằng các độc tố không vô tình được đưa vào trong môi trường nuôi cấy. Nước giếng nên được sục khí trong ít nhất hai giờ. Nước thành phố nên được sục khí trong ít nhất hai ngày để trung hòa clo, hoặc natri thiosulfate hoặc chất trung hoà clo có sẵn trên thị trường có thể được thêm vào để rút ngắn quá trình này. Nước sông, suối tự nhiên là lý tưởng. Nước mưa cũng rất tốt cho ương nuôi Moina nếu nó được thu thập từ một khu vực không có ô nhiễm không khí quá mức. Có thể sử dụng nước hồ lọc hoặc nước sông, suối.
Nhiệt độ nước tối ưu cho Moina là 24°C–31°C). Moina tiếp tục phát triển mạnh ở nhiệt độ vượt quá 32°C trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, nhiệt độ thấp làm giảm năng suất.
Sục khí
Sự thông khí nhẹ nhàng giúp cung cấp oxy, trộn đều thức ăn và làm tăng năng suất thực vật phù du.
Cho ăn hoặc bón phân
Dưới đây là một số vật liệu phân bón phổ biến và tỷ lệ sử dụng (cần phải được điều chỉnh tùy thuộc vào điều kiện nuôi):
Số lượng nguyên liệu phân bón sau đây cần được bổ sung ban đầu cho mỗi 100 gallon (khoảng 379 lít) nước. Thức ăn bổ sung hoặc phân bón, khoảng 50% -100% khối lượng ban đầu, nên được thêm vào khoảng 5 ngày sau đó.
1. Men: 8,5–14,2g men bia.
2. Men và phân khoáng: 8,5–14,2g men, và 14,2g amoni nitrat.
3. Cỏ linh lăng alfalfa, cám và men: 42,5g (dạng bột hoặc viên) cỏ alfalfa, 42,5 g lúa mì hoặc cám gạo, và 8,5g men.
4. Phân bò hoặc bùn thải, cám và men: 142g phân khô hoặc bùn thải, 42,5g lúa mì hoặc cám gạo, và 8,5 g men.
5. Phân bò hoặc bùn thải, bột hạt bông và men: Sử dụng 142g phân khô hoặc bùn thải, 42,5g bột hạt bông và 8,5g men.
6. Phân ngựa hoặc phân bò hoặc nước thải: Kết hợp 567g phân khô hoặc bùn thải.
7. Phân gà hoặc lợn: Kết hợp 170g phân khô.
8. Men và bột Spirulina: 6g men bia, bột tảo spirulina 3g. Thêm số lượng này trong hai ngày đầu tiên, và sau đó thêm mỗi ngày cho đến khi thu hoạch. Lưu ý: Thêm nước ấm vào men và bột tảo spirulina, để yên trong 30 phút. Khuấy và đổ qua lưới vào nước ương nuôi Moina.
Phân bón hữu cơ thường được ưu tiên vì cung cấp các tế bào vi khuẩn, nấm và thực vật phù du làm thực phẩm cho Moina. Tuy nhiên, chúng hoạt động tốt trong các ao đất hơn là trong thùng hoặc bể.
Phân tươi được ưa thích vì chúng giàu chất hữu cơ và vi khuẩn hơn. Tuy nhiên, một số động vật nuôi trang trại được cho ăn phụ gia thức ăn để kiểm soát ấu trùng ruồi trong phân của chúng và điều này có thể ức chế việc sản xuất Moina. Mặc dù không hoàn toàn cần thiết, phân thường được sấy khô trước khi sử dụng. Phân bón hữu cơ có sẵn trên thị trường như phân bò và nước thải có thể được sử dụng cho nuôi cấy Moina.
Phân chuồng được sử dụng rộng rãi để nuôi Moina, nấm men, cỏ linh lăng và cám ít được sử dụng hơn. Men hoạt tính (men bia) có sẵn từ các nhà phân phối bán buôn thực phẩm trong túi 2 pound (0,9 kg). Bạn có thể mua bột hoặc cám bột cỏ và bột mịn trong túi 50 pound (22,7 kg) từ các cửa hàng thức ăn gia súc.
Các vật liệu hữu cơ thô, như phân bón, bùn thải, cỏ khô, cám và dầu hạt, thường được treo trong cột nước trong túi lưới. Có thể sử dụng vải phô mai, vải bố, vải muslin, nylon hoặc các loại vải dệt tương đối lỏng lẻo khác. Nylon và các loại vải tổng hợp khác, tuy nhiên, không bị hư hại trong nước như bông hoặc vải bố. Đối với các vật nuôi nhỏ hơn, vớ nylon hoạt động tốt cho mục đích này, không tốn kém và sẵn có. Việc sử dụng túi ngăn cản các hạt lớn trở thành một vấn đề khi Moina được thu hoạch và cho phép kiểm soát tốt hơn việc thụ tinh.
Ăn quá nhiều có thể nhanh chóng gây ra vấn đề về chất lượng nước. Bất kể loại phương tiện được sử dụng, hãy bắt đầu với một lượng nhỏ thức ăn hoặc phân bón được bổ sung trong khoảng thời gian thường xuyên và từ từ tăng lượng sử dụng khi bạn có được kinh nghiệm. Nếu nấm xảy ra trong môi trường nuôi cấy do thụ tinh quá mức, túi chứa chất hữu cơ cần được loại bỏ khỏi môi trường nuôi cấy. Nếu nấm vẫn tồn tại với số lượng lớn thì nên loại bỏ và khởi động lại.
pH quá cao (lớn hơn 9,5), do nở tảo nặng và sự gia tăng kết quả của tỷ lệ dạng amoniac độc hại (không ion hóa), có thể ức chế sự sản xuất Moina. Độ pH của môi trường có thể được điều chỉnh đến 7-8 bằng giấm (axit axetic).
Giám sát
Việc ương nuôi cần được giám sát hàng ngày về:
1. Trạng thái sức khỏe của Moina: được xác định bằng cách khuấy động môi trường nuôi cấy, lấy khoảng 15ml mẫu nuôi và kiểm tra mẫu bằng kính hiển vi với ống kính 8X đến 10X. Moina màu xanh lá cây hoặc màu nâu đỏ với các đường ruột đầy đủ và chuyển động tích cực cho thấy môi trường ương nuôi tốt. Moina nhạt với đường tiêu hóa rỗng hoặc xuất hiện trứng nghỉ Moina là dấu hiệu của điều kiện môi trường tối ưu hoặc thiếu thực phẩm.
2. Mật độ Moina: được xác định bằng cách lấy 3–5 ml mẫu, cố định với dung dịch cồn 70% và đếm tất cả Moina trong đĩa petri bằng kính hiển vi. Các mẫu nuôi cấy sẵn sàng để thu hoạch nên chứa 45–75 cá thể/3-5 ml. Mật độ Moina có thể được ước tính trực quan mà không cần đếm.
3. Nồng độ thức ăn trong nước nuôi:
Dấu hiệu đủ thức ăn: nước ương nuôi có màu hơi đục, có màu trà hoặc xanh lá cây.
Cần bổ sung thức ăn hoặc bón phân với khoảng 50% -100% số lượng ban đầu bất cứ khi nào độ trong lớn hơn 0,3–0,4 m.
4. Nếu thấy xuất hiện các động vật ăn thịt ấu trùng (ví dụ: Hydra, bọ cánh cứng, ấu trùng chuồn chuồn), cần loại bỏ chúng khỏi môi trường nuôi, làm sạch và khử trùng bể để tránh làm ô nhiễm các bể ương nuôi khác.
Thu hoạch
Moina có thể được thu hoạch bằng cách đơn giản: sử dụng lưới lọc để vớt khi chúng tập trung trong "đám mây" trên bề mặt. Hoặc có thể thu hoạch bằng cách rút hoặc hút nước nuôi vào một bộ thu sinh vật phù du được trang bị lưới kích cỡ mắt 50- 150µm. Tắt sục khí và cho phép các hạt thức ăn lắng xuống trước khi thu hoạch. Đối với ương nuôi bán liên tục, không thu hoạch hơn 20% –25% số lượng mỗi ngày, trừ khi bạn đang khởi động lại chu trình ương nuôi. Thu hoạch bằng cách tháo nước bể nuôi cho phép trao đổi nước một phần, cải thiện chất lượng nước. Chỉ thu hoạch số lượng nhỏ tại một thời điểm và chuyển Moina vào các thùng chứa bằng nước ngọt để giữ chúng sống.
Moina thu hoạch có thể được giữ sống trong vài ngày trong nước sạch trong tủ lạnh. Chúng sẽ tiếp tục hoạt động bình thường khi nhiệt độ ấm lên. Chất lượng dinh dưỡng của Moina được lưu trữ có thể sẽ không tối ưu vì thời gian đói, vì vậy Moina nên được làm giàu với tảo và nấm men trước khi cho cá ăn.
Moina có thể được bảo quản trong thời gian dài bằng cách đóng băng trong nước mặn nồng độ thấp (7 ppt) hoặc bằng cách đông khô. Moina đông lạnh chất lượng dinh dưỡng không bằng Moina sống. Mặc dù đóng băng hoặc đông khô không làm thay đổi đáng kể hàm lượng dinh dưỡng của Moina, nhưng chất dinh dưỡng sẽ thoát ra nhanh chóng trong nước. Gần như tất cả các hoạt động enzyme bị mất trong vòng mười phút. Sau một giờ, tất cả các axit amin tự do và nhiều axit amin đều bị mất.
Tác giả: R. W. Rottmann, J. Scott Graves, Craig Watson và Roy P. E. Yanong. Nguồn: http://edis.ifas.ufl.edu/FA024
Tài liệu tham khảo
Học viện Nông Nghiệp Việt Nam