Ảnh hưởng khi độ mặn thay đổi lên sự phát triển của tôm
Trong nuôi tôm, độ mặn đóng vai trò quan trọng trong việc xác định hiệu suất sản xuất, đặc biệt trong giai đoạn đặc biệt là trong giai đoạn nuôi tôm giống, sự thay đổi đột ngột về độ mặn có thể ảnh hưởng đáng kể đến quá trình tồn tại, sinh trưởng, phát triển và duy trì các chức năng sinh học của tôm. Do đó, cần phải xác định ngưỡng độ mặn trong phạm vi phù hợp để đảm bảo sự phát triển của tôm. Qua bài viết này, Tép Bạc sẽ điểm tầm quan trọng của độ mặn và mức độ ảnh hưởng khi độ mặn thay đổi trong ao tôm.
Tầm quan trọng của độ mặn trong ao tôm
Độ mặn của nước là sự tổng hợp của các muối khoáng tan trong nước. Điều này rất quan trọng đối với tôm, ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển và duy trì các chức năng sinh lý của chúng. Tôm phải duy trì mức độ muối khoáng tan trong cơ thể thông qua quá trình điều hòa áp suất thẩm thấu để đảm bảo ổn định. Nếu độ mặn quá cao, tôm không thể sinh sống được ngược lại độ mặn quá thấp sẽ tạo điều kiện cho tảo và một số các loài sinh vật khác phát triển.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng độ mặn cũng ảnh hưởng đến hoạt động kháng khuẩn và khả năng miễn dịch của tôm; tuy nhiên, hệ thống miễn dịch có thể phục hồi từ sự biến đổi về độ mặn trong khoảng 6 ngày. Các enzyme trong cơ thể tôm cũng rất nhạy cảm với sự thay đổi độ mặn, đặc biệt là enzyme phenoloxidase, góp phần vào quá trình tạo ra melanosis (tạo ra đốm đen trên vỏ tôm), một cơ chế chống lại vi khuẩn trong hệ thống miễn dịch của tôm, tuy nhiên, đây cũng làm giảm giá trị thương mại của tôm.
Độ mặn thích hợp cho tôm
Mỗi loại tôm sẽ phát triển tốt nhất trong một môi trường có độ mặn phù hợp. Đây là thông tin cơ bản mà người nuôi cần nắm rõ trước khi bắt đầu vụ nuôi mới.
Đối với tôm thẻ chân trắng: Chúng có thể chịu đựng độ mặn từ 2 đến 40‰ (phần nghìn), nhưng sinh trưởng tốt nhất trong phạm vi từ 10 đến 25‰ (phần nghìn). Nếu độ mặn vượt quá 35‰ (phần nghìn), tôm có thể thể hiện các dấu hiệu như chán ăn và tăng trưởng chậm. Ngược lại, nếu độ mặn thấp hơn mức này, người chăn nuôi cần bổ sung thêm dưỡng chất vào thức ăn để tăng cường sức đề kháng và thúc đẩy sự phát triển của tôm.
Đối với tôm sú: Chúng có thể sống trong môi trường có độ mặn từ 3 đến 45‰ (phần nghìn), nhưng thích hợp nhất là từ 15 đến 20‰ (phần nghìn).
Tóm lại, tôm phát triển và sinh sống tốt nhất trong môi trường có độ mặn từ 10 đến 20‰ (phần nghìn). Việc kiểm soát độ mặn là một yếu tố quan trọng, giúp người chăn nuôi đảm bảo sự thành công trong quá trình nuôi tôm.
Ảnh hưởng khi độ mặn thay đổi
Ảnh hưởng khi độ mặn thấp
Khi độ mặn quá thấp, dưới 5‰, các ion như Ca2+, Mg2+, Na+, K+ trong nước có hàm lượng thấp làm cho quá trình lột xác của tôm không đồng đều, dẫn đến vỏ tôm dễ bị mềm sau khi lột, làm tăng tỷ lệ hao hụt nhiều lần. Ngoài ra, sau mưa, việc giảm đột ngột độ mặn của nước ao cũng ảnh hưởng đến tôm, đặc biệt là trong quá trình lột xác khi chất dinh dưỡng và khoáng chất cần thiết cho việc mềm vỏ không đủ. Kết quả là, tôm mất đi sức đề kháng và dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, gây ra các bệnh nguy hiểm, làm cho tôm trở nên nhạy cảm hơn với các chất độc như NH3, NO2…
Tuy nhiên, việc nuôi tôm thẻ chân trắng ngày càng phổ biến ở các môi trường có độ mặn thấp, bởi chúng có khả năng thích nghi cao. Trong giai đoạn nuôi tôm giống, tôm thẻ chân trắng thường sống trong môi trường có độ mặn khá cao, nhưng nhờ vào khả năng chịu đựng cao, chúng có thể sống và phát triển tốt trong các khu vực có độ mặn thấp.
Ảnh hưởng khi độ mặn cao
Trái lại, khi tôm sống trong môi trường có độ mặn cao, vượt quá mức chịu đựng. Chúng sẽ có dấu hiệu như sự yếu đuối, tôm sẽ còi cọc, tăng trưởng chậm, và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể gặp phải tình trạng sốc và tử vong hàng loạt. Ngoài ra, khi độ mặn tăng cao, các bệnh như phân trắng và hoại tử gan tụy cấp tính (tôm chết sớm – EMS) có thể phát triển một cách phức tạp, gây ra dịch bệnh với tổn thất kinh tế nghiêm trọng.
Độ mặn cao cũng có thể gây biến đổi một số thông số môi trường như pH, độ kiềm; đồng thời kích thích sự phát triển nhanh chóng của tảo trong ao, sản sinh ra nhiều khí độc. Đặc biệt, nguồn cung cấp ôxy trong nước sẽ tăng cao vào ban ngày nhưng lại giảm đáng kể vào ban đêm. Kết quả là, môi trường nước sẽ thiếu ôxy, khiến cho tôm thường nổi đầu vào buổi đêm.
Do đó, trong thực tế người nuôi tôm cần thay nước mới với độ chênh lệch nồng độ muối không quá 5‰ so với nước cũ, và tần suất thay nước được đề xuất là 6 ngày một lần, nhằm kích thích quá trình lột xác của tôm diễn ra một cách hiệu quả hơn. Trong trường hợp thời tiết mưa nhiều, nên cố gắng duy trì sự giảm độ mặn không quá 5‰ bằng cách loại bỏ một phần nước ngọt từ tầng mặt khi có hiện tượng phân tầng độ mặn do mưa lớn. Nếu muốn thay đổi độ mặn cho ao nuôi, việc tiến hành quá trình thuần hóa để tôm dần dần thích nghi với môi trường có độ mặn mới là vô cùng quan trọng.