Công nghệ nano và những vụ tôm bạc tỉ

Thắng lớn

Một ngày đầu tháng 10, tôi đến trại nuôi tôm thực nghiệm của Công ty cổ phần (CP) Huetronics ở Triệu Phong (Quảng Trị) để được “mục sở thị” vụ tôm đầu tiên của công ty bằng công nghệ nano. Dọc hai bên đường dẫn ra vùng nuôi tôm Triệu Phong, cứ một đoạn lại có hồ tôm nhưng là hồ tôm bỏ hoang. Từ sau tết nguyên đán, khu vực Triệu Phong tôm bị dịch bệnh chết hàng loạt khiến nhiều chủ hồ mất trắng. Ấy vậy mà Công ty Huetronics lại đi thuê một hồ tôm ở đây để thử nghiệm nuôi tôm bằng công nghệ nano! Điều này khiến không ít người dân trong vùng vừa ngạc nhiên vừa tỏ vẻ hoài nghi về hiệu quả của mô hình này.

Hai tháng sau. Những mẻ lưới tôm sạch bệnh, con nào con nấy đều răm rắp được kéo lên trong sự ngạc nhiên của người dân nơi đây. Vùng nuôi tôm vốn trầm lắng sau một thời gian dài bỗng trở sôi động bởi những chiếc xe tải ở Hà Nội về thu mua tôm, những gánh tôm nặng trĩu từ hồ nuôi ra xe rộn ràng đi lại như thoi.

Mặt đỏ gay vì nắng, anh Bùi Diễn, Trưởng trại nuôi tôm thực nghiệm của công ty cho biết: “Công ty thuê 3 hồ để nuôi tôm thẻ chân trắng, 1 hồ rộng 3.000 m2. Mới vụ đầu thử nghiệm nhưng tôm phát triển rất tốt, tỉ lệ sống 90%, mỗi hồ thu hoạch 4-5 tấn, trung bình một cân khoảng 80 con, giá bán hơn 100.000 đồng/kg”. Tôi nhẩm tính, cả 3 hồ thu được chừng 1,5 tỷ đồng chưa trừ chi phí đầu tư. Vụ nuôi thí điểm đầu tiên của công ty như vậy là thắng lớn! “Vừa rồi từ sau tết đến giờ toàn khu vực Triệu Phong tôm chết hết, chỉ có mình là nuôi cho thu hoạch. Thấy công ty nuôi tôm hiệu quả, nhiều người dân trong vùng vô hỏi kỹ thuật nuôi để tiếp tục đầu tư và một vài hộ đã bắt đầu nuôi lại”, anh Diễn phấn khởi.

Gánh tôm ra xe để vận chuyển về Hà Nội tiêu thụ. Ảnh: Thanh Vân

Đây là vụ nuôi tôm thí điểm đầu tiên ứng dụng công nghệ nano mà công ty tự đứng ra làm thành công. Tuy nhiên trước đó, mô hình nuôi tôm bằng công nghệ nano của công ty đã được áp dụng thành công ở những vùng tâm dịch tại ba tỉnh Cà Mau, Bến Tre, Sóc Trăng. Đó là trường hợp anh Ngô Kiện Toàn ở Cà Mau với diện tích nuôi 4 ha sau 2 tháng thu hoạch được 23 tấn, lãi trên 600 triệu đồng. Anh Hồ Văn Hưởng ở xã Định Trung (Bình Đại, Bến Tre) trúng liên tiếp 3 vụ. Rồi anh Lê Quốc Hưng ở ấp Đại Trị, phường Vĩnh Phước (thị xã Vĩnh Châu, Sóc Trăng) cũng thành công nhờ áp dụng công nghệ nano. Hiện nay, mô hình này đang tiếp tục được áp dụng ở Sóc Trăng và Quảng Trị.

Thân thiện với môi trường

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Tổng Giám đốc Công ty CP Huetronics cho hay: “Để có được thành công này, cách đây 3 năm, công ty đã mất rất nhiều công sức nghiên cứu ứng dụng công nghệ nano trong nuôi tôm thẻ chân trắng. Đa số người nuôi hiện nay chủ yếu là chống chứ không phòng kể cả bệnh và môi trường, ngay những công ty lớn cũng áp dụng phương pháp nuôi như vậy”.

Bỏ nhiều thời gian tìm hiểu về nguyên nhân của dịch bệnh trên tôm, nhóm nghiên cứu của công ty đã xác định được nguyên nhân chính bên cạnh nguyên nhân tôm giống chất lượng kém là do môi trường ô nhiễm vì dư lượng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật, nước thải chứa mầm bệnh chưa được xử lý và các độc tố khác như tảo... “Tảo trong nuôi tôm cũng là vấn đề cần nghiên cứu kỹ bởi nếu không để ý, nhiều khi chính tảo độc sẽ gây tôm chết. Tảo lam vốn không sống ở môi trường nước lợ, nước mặn, nhưng nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, tảo lam đã sống và thích nghi với môi trường này. Điều này chứng tỏ môi trường nước đã quá ô nhiễm, do đó phải có giải pháp không thì nuôi tôm sẽ thất bại. Ngoài ra, kim loại nặng, thuốc trừ sâu quá nhiều cũng khiến tôm chết. Tuy nhiên nhiều công ty chỉ nghĩ nguyên nhân là do khuẩn hoặc vi rút chứ không nghĩ đến yếu tố độc tố môi trường”, ông Sơn nói.

Từ những phát hiện trên, công ty đã bắt tay vào nghiên cứu các giải pháp và sản phẩm nano để quản lý môi trường đã ra đời bao gồm bộ 3 giải pháp: giải pháp về nano bạc (colpa nano feed) để nâng sức đề kháng cho tôm và khử độc môi trường nước; giải pháp dùng hỗn hợp than hoạt tính nano và nano sắt (colpa carbon), và giải pháp dùng nano TiO2 kết hợp H2O2 với mục đích làm sạch nước, diệt khuẩn và diệt tảo.
 

Xe về thu mua tôm ngay tại hồ. Ảnh: Thanh Vân

Một điều đáng chú ý là các giải pháp công ty đưa ra đều tính đến giải pháp môi trường để tôm có thể phát triển tốt nhất. Đây đều là những sản phẩm có nhiều tính năng ưu việt, rất thân thiện môi trường và không độc hại đối với tôm và người sử dụng. Tuy nhiên để nghiên cứu thành công và tìm ra các giải pháp này là cả một hành trình dài. “Chúng tôi đã gặp rất nhiều khó khăn và mất khá nhiều thời gian, công sức, ông Sơn chia sẻ- Ví dụ nano bạc thì cũng phải mất nhiều thời gian mới chốt lại. Sản phẩm đưa ra ban đầu không thành công, chúng tôi phải chờ phản hồi của thực tế để điều chỉnh, nghiên cứu tiếp, cải tiến đi cải tiến lại rất nhiều lần. Giờ thì đã hoàn toàn tự tin để đưa ra thị trường”.

Một kế hoạch táo bạo

“Trong khi tình trạng nuôi tôm thất bại đang diễn ra trên cả nước thì việc Công ty CP Huetronics làm điểm nào thắng điểm đó đã tạo niềm tin cho dân. Điểm rất thú vị là “ông doanh nghiệp” rất máu mê và sự bắt tay giữa doanh nghiệp với nhà khoa học chính là con đường nhanh nhất để đưa ra những sản phẩm có ích cho xã hội”, TS.Trương Văn Chương, Khoa Vật lý, Trường đại học Khoa học-Đại học Huế, một chuyên gia của Công ty CP Huetronics nói. Cũng theo TS.Chương, “rất may mắn là công ty đã thấy được tiềm năng ứng dụng của những sản phẩm nano và mạnh dạn “nhảy” vào làm quyết liệt từ Ban lãnh đạo đến các chuyên gia và đội ngũ kỹ thuật.

Công ty đã thuê hồ làm mô hình, từ đó hoàn thiện công nghệ tốt hơn để tiếp tục phổ biến lại cho dân. Nếu chỉ một sản phẩm nano bạc sẽ không làm được gì hết mà phải xây dựng một bộ các giải pháp công nghệ cao tích hợp vào đó mới thuận lợi được”. “Bộ các giải pháp công nghệ” đó được TS Chương giải thích như sau: nanô bạc đưa vào thức ăn, than colpa kết hợp với sắt nanô có khả năng hấp thụ chất độc. Bạc tham gia xử lý khuẩn và một số độc tố. Than hoạt tính là sản phẩm lợi hại để xử lý nước nhưng khi mua than về triển khai thì than Việt Nam không đạt yêu cầu bởi “hoạt tính kém” và cái hay là công ty Huetronics đã nhanh nhạy biến nó thành than ngoại 100%, tức đưa than ra nước ngoài hoạt tính chất lượng cao hơn, rồi về tiếp tục xử lý để đạt yêu cầu về kỹ thuật, rồi việc sử dụng máy nén để sục sâu khí oxy xuống đáy hồ. “Cái gì phát triển được thì phát triển, cái gì người ta tốt thì áp dụng, thấy cái gì hay là làm ngay. Lãnh đạo của công ty đã dám quyết và học hỏi người đi trước. Đó chính là lý do dẫn đến thành công”, TS. Chương nói.

Trưởng trại nuôi tôm thực nghiệm-Bùi Diễn giới thiệu về sản phẩm nano bạc. Ảnh: Thanh Vân

Thuê hồ nuôi tôm ở Quảng Trị mới chỉ mang tính chất mô hình thực nghiệm. Hiện Công ty CP Huetronics đang hướng tới một kế hoạch táo bạo hơn, đó là tìm kiếm vị trí xây dựng một trung tâm thực nghiệm để nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới về nuôi trồng thủy sản, trong đó chú trọng nuôi tôm và nuôi những loại tảo có lợi. “Chúng tôi sẽ lấy nước thải nuôi tôm để nuôi tảo, tảo sẽ xử lý nước để lấy nước nuôi tôm, tạo thành mô hình khép kín". Công ty đang kết hợp với một số tiến sĩ ở khoa Sinh, Trường đại học Khoa học Huế để làm mô hình này. Chúng tôi cũng đang làm việc với một số nhà sản xuất tôm giống, thức ăn và thu mua chế biến để bảo đảm quy trình khép kín”, ông Sơn hào hứng nói về kế hoạch dài hơi của mình. Bên cạnh đó, mục tiêu tự động hóa tất cả các khâu từ giám sát các thông số môi trường như nhiệt độ, độ mặn, độ kiềm, oxy hòa tan... (ngay cả khi mất điện) cũng là một mục tiêu nữa mà công ty hướng đến bởi “một khi giám sát được để có sự điều chỉnh hợp lý trong quá trình nuôi tôm thì chắc chắn sẽ thắng!”.

Sau 2-3 vụ thực nghiệm nữa, Công ty CP Huetronics sẽ đăng ký giấy phép lưu hành sản phẩm và tổ chức hội thảo giới thiệu sản phẩm công nghệ nano ứng dụng trong nuôi tôm. Trong khi hàng thủy hải sản xuất khẩu của Việt Nam bị trả lại khá nhiều vì dư lượng thuốc kháng sinh vượt quá mức cho phép thì việc Công ty CP Huetronics nghiên cứu và áp dụng thành công công nghệ nano để sản xuất ra những lứa tôm sạch hoàn toàn là một tin vui đối với người nuôi tôm. Và một khi sản phẩm công nghệ nano của công ty được phổ biến, ứng dụng rộng rãi trong thời gian tới, chắc chắn sẽ có thêm thật nhiều nữa những vụ tôm lãi bạc tỉ.