Độc tố tetrodotoxin trong ốc biển khiến người ăn tử vong

Ngày 16/9, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam công bố kết quả xét nghiệm mẫu ốc biển trong vụ ngộ độc gây tử vong tại huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà do Viện Hải dương học thực hiện. Đây là mẫu ốc do anh Nguyễn Văn Thịnh, Trần Quốc Hương và Hồ Văn Nhi (20-22 tuổi) sáng 11/9 ra vùng biển huyện Vạn Ninh bắt về ăn, sau đó bị hoa mắt, chóng mặt, tay chân và môi bị tê, nôn ói. Trong số này anh Thịnh đã tử vong, hai người phải điều trị tích cực và đã qua cơn nguy kịch.

Kết quả xác định loài và phân tích thành phần hóa học từ 30 mẫu vật cho thấy, có 29 mẫu là loài ốc bùn Răng cưa (tên khoa học Nassarius papillosus) và một mẫu vật thuộc loài ốc bùn Bóng (Nassarius glans). Các nhà khoa học xác định hàm lượng lớn chất tetrodotoxin xuất hiện trong tất cả các mẫu vật của hai loài ốc này.

Trong văn bản do TS Đào Việt Hà, Viện trưởng, Viện Hải dương học ký nêu rõ, tetrodotoxin được biết là độc tố thần kinh, tác động lên hệ thần kinh trung ương của người và động vật bậc cao. Các kết quả nghiên cứu cho thấy chất này có thể "khoá kênh trao đổi ion natri trên màng tế bào thần kinh cơ, làm ngưng quá trình truyền dẫn tín hiệu thần kinh". Với độc tính cao gấp nhiều lần giới hạn an toàn thực phẩm biển trong mẫu phân tích, ước tính chỉ cần 5-10 cá thể ốc chứa lượng độc tố này có thể gây tử vong cho một người bình thường trong vòng 30 phút cho đến vài giờ sau khi ăn.

Bệnh nhân Trần Quốc Hương điều trị tại Bệnh viện đa khoa Khánh Hòa, tối 12/9. Ảnh: Bùi Anh.

Do đặc tính bền nhiệt, bền axít, độc tố tetrodotoxin không bị phân hủy ở nhiệt độ cao khi chế biến nên có thể tồn tại trong các sản phẩm thức ăn đã được chế biến, thậm chí cả sản phẩm cấp đông, đóng hộp.

Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện khoảng 30 phút sau khi ăn, gồm tê lưỡi, tê môi, chóng mặt, đau đầu, đau thắt vùng bụng, buồn nôn, nôn, nói khó, nuốt khó, mất cân bằng (đi loạng choạng, lảo đảo)... Trường hợp nặng, nạn nhân co giật, sùi bọt mép, hôn mê và có thể tử vong do liệt cơ hô hấp. Không có thuốc giải đặc hiệu cho các trường hợp ngộ độc tetrodotoxin nói chung và do ốc biển độc nói riêng.

Các nhà khoa học khuyến cáo, cần thực hiện theo hướng dẫn của cơ quan y tế và nhanh chóng đưa người bị ngộ độc tới các cơ quan y tế gần nhất.

Trên thực tế, đã có các trường hợp ngộ độc tương tự do ăn ốc biển đã từng được ghi nhận khá phổ biến tại các nước khu vực Thái Bình Dương. Các kết quả ghi nhận các loài: ốc Mặt Trăng (Turban), ốc Đụn (The top of shells), ốc Tù Và (Trumpet shells), ốc Hương Nhật Bản (Ivory snails), ốc Trám (Oliva)... là những loài có nguy cơ gây ngộ độc.

Tuỳ thuộc vào từng loài ốc mà chất gây độc có thể là saxitoxin (độc tố vi tảo tích lũy trong các động vật hai mảnh vỏ, một số loài cua rạn...) hoặc tetrodotoxin (độc tố trong cá nóc, mực Đốm Xanh hay cua Móng ngựa (So biển)...).

Theo TS Hà, nguồn gốc độc tố ở các loài ốc biển hiện nay chưa được biết rõ và khá phức tạp, không phải tất cả các cá thể trong cùng một loài đều chứa độc tố và độc tính cũng khác biệt theo từng cá thể, vùng địa lý và mùa vụ. Để không nguy hiểm đối với sức khỏe và tính mạng con người, tuyệt đối không nên ăn những loài ốc có tiền sử gây ngộ độc hoặc chưa được kiểm chứng chắc chắn an toàn thực phẩm.