Nguy cơ hạn mặn nghiêm trọng do nhà máy thủy điện Trung Quốc giảm xả nước

Theo thông báo từ Bộ Tài nguyên nước Trung Quốc mà Ban thư ký Ủy ban sông Mekong (MRC) đã nhận được đầu tháng 1/2020, việc thử nghiệm thiết bị của nhà máy điện dẫn đến việc giảm lượng nước chảy ra từ đập từ 1.200 đến 1.400 m³/s xuống khoảng từ 800 - 1.000 m³/giây từ ngày 1 đến 3/1. Lượng nước sẽ tiếp tục giảm xuống mức thấp nhất, chỉ còn 504 đến 800 m³/s vào ngày 4/1 trước khi được khôi phục về thể tích ban đầu, thông báo cho biết.

Theo quan sát và dự báo mực nước của MRC, các thử nghiệm sẽ làm cho mực nước ở Chiang Saen, trạm quan trắc đầu tiên trên sông Mekong ở Thái Lan nằm cách Cảnh Hồng khoảng 300km, giảm từ 0,5 đến 1 mét từ ngày 1/1 đến 6/1.

Đoạn sông từ Viêng Chăn đến Paksane của Lào, bao gồm Nongkhai của Thái Lan, sẽ bị giảm mực nước 0,02 đến 0,70 mét trong thời gian từ 6 /1 đến 10/1.

Ở dòng chính sông Mekong từ Nakhon Phanom, Mukdahan và Khong Chiam ở Thái Lan đến Thakhek, Savannakhet và Pakse ở Lào, mực nước của sẽ rơi vào khoảng 0,02 đến 0,5 mét từ ngày 12/1 đến 14/1.

Tại Campuchia, mực nước dọc theo sông Mekong ở Stung Treng, Kratie, Kompong Cham, Phnom Penh, Koh Khel và Neak Luong sẽ giảm từ 0,02 đến 0,25 mét trong ngày 15/1 đến 18/1.

Các hoạt động hàng hải trên sông Mekong, đặc biệt là xung quanh các khu vực gần Cảnh Hồng, có thể bị ảnh hưởng trong giai đoạn này. Một số hoạt động sinh kế địa phương như thu hoạch rong sông cũng có thể bị gián đoạn.

Tiến sĩ Sothea Khem, Chuyên gia dự báo của MRC, nói thêm rằng các thử nghiệm này diễn ra trong thời điểm các nước trong lưu vực sông Mekong đang trải qua hạn hán.

Theo Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, nguồn nước mùa khô năm 2019-2020 về vùng Đồng bằng sông Cửu Long thấp hơn so với trung bình nhiều năm và những năm gần đây. Do ảnh hưởng của việc giảm xả nước từ đập thủy điện Cảnh Hồng, lưu lượng nước bình quân tháng 1/2020 qua trạm Kratie (Campuchia) trên sông Mekong về Đồng bằng sông Cửu Long giảm xuống còn 3.024 m³/giây.

Ảnh hưởng của việc giảm xả nước từ thủy điện Cảnh Hồng sẽ về đến biên giới Việt Nam tại Tân Châu và Châu Đốc (An Giang) bắt đầu từ ngày 22/1/2020 và ảnh hưởng tới các vùng ven biển kéo dài đến hết ngày 28/1/2020, ngay thời điểm của kỳ triều cường và chuẩn bị đón Tết Canh Tý 2020.

Mặn sẽ xâm nhập sâu vào nội đồng với đỉnh mặn vào đúng những ngày Tết cổ truyền.

Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam cảnh báo, do việc giảm xả nước của thủy điện Cảnh Hồng nên khả năng xảy ra hạn mặn lịch sử như năm 2015-2016 là rất cao.

Theo PGS.TS Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu (Trường Đại học Cần Thơ), việc tích nước của đập Cảnh Hồng diễn ra vào đúng thời điểm hạn hán đang hoành hành ở khu vực hạ lưu sông Mekong khiến tình hình hạn hán và xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long trong năm 2020 – được dự báo là rất nghiêm trọng sẽ càng gay gắt hơn.

Do đó, để đảm bảo an toàn cho sản xuất, các địa phương cần chủ động các giải pháp phòng, chống hạn mặn ngay từ bây giờ, Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam cảnh báo và gợi ý cần vận hành hợp lý các công trình, tăng khả năng lấy nước ngay khi có thể và hạn chế tiêu thoát nước…

Để ứng phó với tình trạng trên, bảo vệ sản xuất nông nghiệp của vùng, ngành nông nghiệp khuyến cáo người dân cần kiểm tra độ mặn trước khi tưới cho cây trồng, tìm mọi cách để trữ nước và sử dụng nước tiết kiệm.

Theo giám sát dòng chảy mới nhất của MRC, đợt hạn hán năm 2019 đã đẩy mực nước sông Mekong xuống mức thấp nhất trong ít nhất trong 60 năm qua, hầu hết các phần của lưu vực có dòng chảy yếu đặc biệt kể từ tháng 6/2019.

MRC và Trung Quốc gần đây đã đồng ý tiến hành một nghiên cứu chung về tình hình hạn hán và dòng chảy yếu năm 2019 ở lưu vực sông Mekong bao gồm cả lưu vực dưới và trên ở Trung Quốc nơi Mekong được gọi là Lancang. Nghiên cứu, dự kiến bắt đầu vào tháng tới và kết thúc vào tháng 9 năm 2020, nhằm xác định nguyên nhân và tác động của hạn hán và điều kiện dòng chảy yếu vào năm 2019.

Theo Ủy ban sông Mekong (MRC), PanNature