Những rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng vi sinh kém chất lượng
Để gia tăng tính bền vững trong nuôi trồng thủy sản nói chung và nuôi tôm nói riêng thì việc hạn chế sử dụng hóa chất, kháng sinh và phát triển của chế phẩm sinh học là điều tất yếu. Tuy nhiên, khi chế phẩm sinh học trở nên phổ biến, nhiều mặt hàng kém chất lượng xuất hiện tràn lan, đánh lừa người nuôi tôm, gây thiệt hại kinh tế cho nông dân, ảnh hưởng lòng tin của người tiêu dùng đối với doanh nghiệp chân chính.
Đôi nét về vi sinh
Vi sinh hay còn được gọi là chế phẩm sinh học (tên khoa học Probiotic) là một sản phẩm chứa các loại vi sinh vật có lợi như vi khuẩn, nấm men và một số loại vi tảo. Những vi sinh vật này được sử dụng với mục đích cải thiện môi trường nuôi trồng, hỗ trợ quá trình phân hủy chất thải. Kiểm soát các loại vi sinh vật gây bệnh và thúc đẩy sự phát triển của các loài thủy sản.
Các loại vi sinh vật thường được sử dụng trong chế phẩm vi sinh bao gồm:
Vi khuẩn lactic (Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptococcus, Pediococcus)
Vi khuẩn phân giải chất hữu cơ (Bacillus, Pseudomonas, Nitrosomonas, Nitrobacter)
Nấm men (Saccharomyces, Aspergillus, Trichoderma)
Vi tảo (Chlorella, Spirulina)
Các chế phẩm vi sinh có thể được sản xuất dưới dạng bột khô, dung dịch hoặc viên nén, tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng và yêu cầu bảo quản.
Công dụng của vi sinh trong nuôi tôm
Vi sinh có tác dụng trong ao nuôi tôm được thực hiện thông qua 2 cách: tạt xuống ao xử lý môi trường và trộn vào thức ăn.
+ Tăng nhanh vi khuẩn có lợi trong ao lấn át khuẩn hại, gây tảo nhanh, không nhớt đáy, làm màu nước luôn ổn định và hạn chế tảo độc.
+ Phân hủy chất hữu cơ và cặn bã dưới đáy ao, giữ đáy ao luôn sạch.
+ Giảm hàm lượng khí độc NH3, NO2, H2S và giảm độ phèn trong ao nuôi.
+ Tiết kháng sinh ức chế nhiều nhóm vi sinh vật gây hại.
+ Ổn định đường ruột, giúp tôm tiêu hóa tốt lượng thức ăn, ngăn ngừa bệnh.
+ Kích thích sự phát triển tảo lợi, tạo nguồn thức ăn tự nhiên, oxy, khiến hệ số chuyển đổi thức ăn thấp.
Tác hại khi sử dụng phải vi sinh kém chất lượng
Với đặc thù của ngành nuôi trồng thủy sản, những biến động về môi trường ao nuôi và tình hình dịch bệnh thường xảy ra liên tục, bằng mắt thường sẽ khó phát hiện đến khi nhận biết được thiệt hại thì cũng là lúc dịch bệnh phát tán trên diện rộng và lây lan nhanh, đặc biệt với những mô hình nuôi thâm canh, siêu thâm canh. Vì vậy, nhu cầu thiết yếu của bà con khi sử dụng chế phẩm sinh học lúc này là nhanh chóng cải tạo môi trường nước, ức chế vi khuẩn có hại để cứu ao nuôi.
Tuy nhiên, khi sử dụng phải những mặt hàng chế phẩm sinh học, vi sinh kém chất lượng không rõ nguồn gốc, mà trong đó có lượng vi sinh ít hoặc không có chủng vi sinh phù hợp sẽ làm giảm hiệu quả sử dụng, gây thêm nhiều thiệt hại cho bà con.
Chế phẩm vi sinh chất lượng kém có thể làm tổn thất kinh tế cho người nuôi khi sử dụng không có tác dụng hoặc tác dụng ngược, các yếu tố môi trường chẳng những không được xử lý mà còn tạo điều kiện cho tôm dễ sinh bệnh, gây chết tôm, nghiêm trọng hơn là có thể hủy bỏ gần như 100% tôm nuôi. Bên cạnh đó, người nuôi phải chịu thêm nhiều chi phí phát sinh do phải bổ sung hoặc thay thế bằng sản phẩm khác, làm giảm năng suất và lợi nhuận vụ nuôi.
Cách sử dụng vi sinh hiệu quả
Để việc sử dụng vi sinh đạt hiệu quả tốt nhất, người nuôi cần lưu ý một số nguyên tắc sử dụng sau:
+ Không sử dụng chế phẩm vi sinh đồng thời với kháng sinh và hóa chất diệt khuẩn; sử dụng đúng liều lượng, không nên theo quan niệm sử dụng càng nhiều càng tốt.
+ Chế phẩm vi sinh dạng bột nên dùng nước của ao nuôi hòa tan có thể bổ sung thêm mật rỉ đường, sục khí mạnh 2 – 4 giờ trước khi sử dụng để gia tăng sinh khối vi khuẩn.
+ Chế phẩm vi sinh dạng nước nên ủ yếm khí để gia tăng sinh khối trước khi sử dụng.
+ Thời gian xử lý vi sinh tốt nhất vào khoảng 8 – 10 giờ sáng, lúc nắng ấm, trời trong và hàm lượng ôxy hòa tan cao.
+ Cần định kỳ xử lý vi sinh để duy trì mật độ vi khuẩn thích hợp nhằm kiểm soát sinh học môi trường nước và đáy ao, ổn định các yếu tố môi trường ao nuôi, ngăn ngừa các loài vi khuẩn gây bệnh, tảo độc và mầm bệnh tiềm tàng trong ao.
+ Nên bảo quản chế phẩm sinh học tránh nơi có ánh nắng trực tiếp vì sẽ làm chết các vi sinh vật có lợi trong chế phẩm sinh học. Nếu sử dụng không hết gói thì nên gói kỹ phần còn lại nhằm tránh ẩm để không bị vón cục.
+ Nên chọn những sản phẩm ở những nơi có đăng ký nhãn hiệu rõ ràng, những sản phẩm có công bố chất lượng và quan trọng nhất là những sản phẩm đó nằm trong danh mục được phép lưu hành tại Việt Nam.