Sông Châu (Hà Nam): Đến hẹn lại… thối
Mỗi năm 3 đến 4 lần, mỗi lần kéo dài 2 - 3 tuần, sông Châu Giang lại nổi cơn thịnh nộ với các địa bàn nó đi qua (trong đó nặng nhất là xã Tiên Phong, huyện Duy Tiên) bằng mùi hôi thối khủng khiếp. Dòng nước đen ngòm chảy lờ đờ từ phía thượng nguồn về là thứ nước độc chết chóc khiến tôm cá nổi xác trắng sông...
Ông Trần Quốc Thắng - Phó Chủ tịch xã Tiên Phong cho biết: "…tình trạng sông Châu ô nhiễm nặng diễn ra đã chục ngày ngay. Đặc biệt từ khi các cơ sở, nhà máy phía thượng nguồn mở cống xả thải là lập tức phía hạ lưu chúng tôi lĩnh hậu quả; nước sông đen sì, cùng xác cá chết nổi trắng bốc mùi hôi thối khó chịu, tỏa ra khắp xã…”. Thật vậy, ngay khi ngồi trao đổi với các lãnh đạo địa phương, chúng tôi nhiều lần phải "nhịn thở” trước thứ mùi "nặng” đến váng đầu đang xộc theo gió bay vào từ con sông Châu cách đó chừng 30m.
Mỗi trận nước thải quét qua nơi đây là cá nuôi trong các đăng (lưới vây nuôi cá trên sông - PV) của dân lập tức chết như ngả rạ. Ông Ngô Văn Thiệu (ở xóm 2, xã Tiên Phong) vốn xuất thân dân vạn chài, kinh tế gia đình trông vào sông nước là chính. Đầu vụ năm nay, vợ chồng dồn hết vốn liếng cho mấy đăng cá dưới sông Châu, đang hấp hé vui mừng vì cá lớn nhanh và sắp độ thu hoạch thì bất ngờ dòng nước ô nhiễm nghiệt ngã phía thượng nguồn ập về không trở tay kịp. Cả nhà ông chỉ biết ngậm ngùi trước cảnh cá mè, trắm 1,5 - 2kg chết bồng bềnh trắng mặt sông. Được biết năm nay, hộ mất ít thì 1 - 2 tấn, hộ mất nhiều phải 4 - 5 tấn, gây thiệt hại kinh tế cho bà con hàng trăm triệu đồng.
Tìm hiểu chúng tôi được biết, địa thế xã Tiên Phong như một bán đảo nhỏ, vây quanh là dòng Sông Châu uốn lượn. Vì vậy tình trạng ô nhiễm không chỉ gây hại dưới sông, mà mùi ô nhiễm bốc lên không khí còn ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của toàn bộ 850 hộ dân cư trong xã. Ngày đêm, người dân nơi đây phải ăn, ngủ, sinh hoạt, chung sống trong thứ mùi ô nhiễm "nặng” khó chịu vô cùng. "Đêm nằm ngủ, tôi thấy đầu choáng váng không tài nào ngủ ngon được, đến bữa ăn thì luôn "mất hứng”, thức ăn đưa lên miệng chỉ toàn mùi cá thối, dân chúng tôi khốn khổ vô cùng” - ông Lê Quang Luyên, một người dân xóm 3, xã Tiên Phong bức xúc. Còn ông Lê Xuân Chiến nhà ở gần trung tâm xã cho biết: "Con tôi đang học cấp 2, sáng nay (18/10) thấy cháu được về nhà sớm, hỏi ra mới biết trường học các cháu do gần ngay sông Châu, lại trúng hướng gió nên mùi ô nhiễm, cá chết thốc vào lớp học dữ quá, sợ các cháu chịu không nổi nên các giáo viên đã phải đề xuất với nhà trường cho học sinh nghỉ 2 tiết cuối…”.
Về nguồn gốc gây ô nhiễm, một số lãnh đạo xã Tiên Phong cho biết: Dòng nước ô nhiễm này bắt nguồn từ phía Hà Nội đổ vào sông Nhuệ, rồi chảy về hạ lưu gây ô nhiễm khá nghiêm trọng cho các sông trên địa bàn Hà Nam trong đó có sông Châu Giang. Tình trạng này năm nào cũng 2 đến 3 lần, chúng tôi nhiều lần kiến nghị lên cấp trên, trong đó các lãnh đạo Trung ương cũng biết, song hiện nay tình trạng này vẫn chưa được can thiệp, thậm chí ngày càng nghiêm trọng hơn.
Những người dân tại địa phương cho biết: Chưa thấy năm nào nước sông Châu Giang ô nhiễm đậm đặc như năm nay, nước ô nhiễm đi tới đâu cá chết trắng tới đó! Trên đường đi thì Tiên Phong là xã đầu tiên lĩnh hậu quả nặng nề nhất, rồi sau đó tiếp đến các xã Châu Sơn, rồi đến phường Tiên Hải, phường Lam Hạ (TP Phủ Lý). Chiều 18-10 khi đứng trên cầu Hồng Phú, TP Phủ Lý (Hà Nam) tại đoạn ngã 3 sông (vị trí cách xã Tiên Phong hơn 10km về phía Tây), tại đây mặc dù nước sông Châu Giang đã hòa vào cùng một lượng lớn nước trong của dòng sông Đáy, song chúng tôi vẫn cảm nhận một mùi hôi thối nồng nặc bốc lên từ phía mặt sông phía dưới kéo dài xuống hạ lưu vài cây số.
Hiện người dân Tiên Phong cùng nhiều địa bàn khác của tỉnh Hà Nam nằm trên đường chảy dòng Châu Giang đi qua đang ngày đêm phải sống chung với mùi hôi thối. Không biết bao giờ dòng Châu Giang mới trở lại hình ảnh một dòng sông hiền hòa, trong mát như ngày xưa?