Tăng trưởng cá tra nhờ thị trường thay thế
Năm nay, XK cá tra dù vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng vẫn có sự tăng trưởng so với năm 2016.
Có được điều này là nhờ vào những thị trường thay thế trong bối cảnh 2 thị trường quan trọng nhất trong nhiều năm qua là Mỹ và EU đều sụt giảm.
Theo VASEP, trong 9 tháng đầu năm nay, XK cá tra đã đạt 1,3 tỷ USD, tăng 5,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Dự báo giá trị XK cá tra cả năm có thể tăng 6% so với năm 2016. Điều đáng chú ý là XK cá tra vẫn tiếp tục tăng trưởng khi mà thị trường lớn nhất trong nhiều năm qua là Mỹ và thị trường rất quan trọng khác là EU, đều giảm mạnh.
Cụ thể, trong 9 tháng, XK cá tra sang Mỹ đạt 258,3 triệu USD, giảm 9,9% so với cùng kỳ năm ngoái; XK cá tra sang EU vẫn tiếp tục giảm mạnh, giá trị XK trong quý 3 chỉ đạt bình quân 15 - 19,4 triệu USD/tháng…
XK cá tra sang Mỹ giảm mạnh, chủ yếu do các rào cản kỹ thuật và thương mại. Điều này thể hiện rất rõ trong tháng 8 và 9. Kể từ ngày 2/8, Mỹ tiến hành thanh tra 100% lô hàng cá da trơn NK. Ngay lập tức trong tháng 8, giá trị XK cá tra sang Mỹ giảm tới 54,6% so cùng kỳ 2016. Sang tháng 9, XK cá tra sang Mỹ vẫn giảm mạnh với mức giảm 41,2%. Còn ở thị trường EU, ngoài hàng rào kỹ thuật, cá tra Việt Nam hiện đang bị thất thế trước sự cạnh tranh của cá thịt trắng bản địa và cá biển.
Trước những khó khăn quá lớn ở thị trường Mỹ và EU, nhiều DN cá tra tiếp tục phải chuyển hướng mạnh mẽ sang thị trường Trung Quốc. Nhờ vậy, trong 9 tháng đầu năm nay, tháng nào giá trị XK cá tra sang Trung Quốc - Hồng Kông cũng tăng trưởng tốt và dự kiến vẫn đạt mức tăng trưởng 2 con số trong 3 tháng cuối năm. Trung Quốc - Hồng Kông hiện đang là thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam, với giá trị XK 288,1 triệu USD trong 9 tháng, tăng tới 42,7% so với cùng kỳ 2016.
Theo TS Yang Yong (Cty TNHH Guangzhou Nutriera Biotechnology, Trung Quốc), với giá trị XK cá tra như trên, Việt Nam đang là nước đứng hàng thứ 4 về cung cấp cá thịt trắng NK cho thị trường Trung Quốc. TS Yang Yong cho rằng, XK cá tra Việt Nam sang Trung Quốc vẫn có dư địa tăng trưởng 2 con số trong những năm tới vì đáp ứng được nhu cầu của tầng lớp trung lưu và bình dân.
Bên cạnh thị trường Trung Quốc, sự tăng trưởng của XK cá tra trong năm nay, còn nhờ vào nhiều thị trường thay thế khác. 4 thị trường thay thế quan trọng hiện nay là Brazil, Mexico, Colombia và Ảrập Xêut. Trong đó, Brazil đang là thị trường tăng trưởng mạnh nhất trong số những nước NK cá tra Việt Nam. Trong 9 tháng đầu năm nay, XK cá tra sang Brazil đạt 77,1 triệu USD, tăng tới 66,7% so với 9 tháng đầu năm 2016. XK cá tra sang Mexico, Colombia và Ảrập Xêut cũng tăng trưởng khá.
Theo Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), Việt Nam và Argentina đang là 2 nước cung cấp cá thịt trắng lớn nhất cho Brazil. Thông tin từ một số DN XK cá tra sang Brazil cho hay, dù nước này có hàng rào kỹ thuật khá khắt khe, nhưng cá tra Việt Nam vẫn được nhà NK Brazil chấp nhận, nhất là với hàng chất lượng và giá trị cao. Hiện cá tra Việt Nam cạnh tranh khá tốt với các mặt hàng cá thịt trắng đến từ những nước khác như cá Hake phile đông lạnh và cá Hake đông lạnh từ Argentina, cá Hake phile đông lạnh và cá Cod phile đông lạnh từ Trung Quốc… Mexico với đà tăng trưởng mạnh của nền kinh tế, cũng đang trở thành thị trường NK quan trọng của cá thịt trắng thế giới, trong đó có cá tra Việt Nam.
Ảrập Xêut hiện đang là thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam tại khu vực Trung Đông. Việt Nam cũng là nước cung cấp cá thịt trắng lớn nhất cho thị trường này, khi chiếm 43%. Giá cá tra Việt Nam XK dang Ảrập Xêut không cao, chỉ từ 1,5-1,75 USD/kg. Nhưng với mức tăng trưởng 4% trong 9 tháng đầu năm và dự báo tăng 5-10% trong những tháng còn lại của năm 2017, Ảrập Xêut được coi là một trong những thị trường tham gia bù đắp cho sự sụt giảm của thị trường Mỹ, EU.
Nhiều nước tăng mạnh sản lượng cá tra
Tại Hội nghị Triển vọng toàn cầu cho các Lãnh đạo Nuôi trồng thuỷ sản năm 2017 (GOAL 2017) của Liên minh Nuôi trồng thủy sản toàn cầu (GAA) được tổ chức tại Dublin, Iceland từ ngày 4 - 6/10 cho thấy, sản lượng cá tra ở một số nước sẽ tăng mạnh.
Cụ thể, theo kết quả khảo sát của ông Ragnar Tveteras (Đại học Stavanger), năm 2017, sản lượng cá tra trên thế giới ước tính khoảng 2,44 triệu tấn, trong đó, Việt Nam vẫn là nước có sản lượng lớn nhất, chiếm khoảng 50%.
Trong 2 năm tới, sản lượng cá tra Việt Nam dự kiến giữ như ở mức hiện nay. Trong khi đó, sản lượng cá tra Ấn Độ dự đoán sẽ tăng từ 550.000 tấn năm 2017 lên 625.000 tấn vào năm 2019; Bangladesh có thể tăng từ 554.256 tấn năm 2017 lên 749.746 tấn năm 2019; Indonesia hiện sản xuất 100.000 tấn cá tra, có thể tăng lên 125.000 tấn năm 2018 và 150.000 tấn năm 2019.