Thạnh Phú: Lợi ích kép từ mô hình tôm - lúa
Mô hình tôm - lúa là một trong những hướng đi bền vững, khi giúp các thành viên HTX lúa tôm Thạnh Phú (An Nhơn, Thạnh Phú, Bến Tre) vừa duy trì được nghề trồng lúa, lại giải quyết được tình trạng nhiễm mặn nhiều năm qua.
HTX lúa tôm Thạnh Phú hiện có 97 thành viên, tổng vốn điều lệ 300 triệu đồng. HTX hoạt động theo hình thức đồng sở hữu trên tinh thần tự nguyện, hợp tác tương trợ lẫn nhau. Ngành nghề SX-KD của HTX là lúa, gạo, thủy sản và tổ chức các dịch vụ sản xuất trên lĩnh vực nông nghiệp. Tổng diện tích sản xuất lúa tôm mà HTX đang thực hiện là 218 ha.
Sống chung với mặn
Không chịu đứng nhìn tình trạng hạn, mặn hoành hành, HTX đã sống chung với hạn mặn bằng việc kết hợp nuôi tôm và trồng lúa theo chuỗi giá trị, để khắc phục những khó khăn do biến đổi khí hậu.
6 tháng đất nông nghiệp bị nhiễm mặn (từ tháng 11 - 4 âm lịch), HTX tổ chức nuôi tôm sú và cua biển. 6 tháng không bị nhiễm mặn, HTX trồng lúa kết hợp nuôi cá.
Vòng luân canh tôm - lúa, cá đã giúp HTX tận dụng nước mặn, ngọt canh tác quanh năm. Với tổng diện tích sản xuất tương đối lớn, diện tích canh tác lúa - tôm của HTX được xem là cái nôi của vùng lúa sạch Bến Tre.
Để hạn chế tình trạng nhiễm mặn, nền đất sản xuất không được cày xới kỹ. Toàn bộ ruộng lúa đều có bờ bao và cống giữ nước ra, vào.
Tôm, cua biển được nuôi quảng canh, ăn gốc rạ và các vi sinh vật trong nước mà lớn nên cũng là tôm, cua sạch. Lúa canh tác theo quy trình VietGAP với những giống có thời gian sinh trưởng 95 - 100 ngày. HTX sử dụng phân hữu cơ sinh học bón cho lúa nên không ảnh hưởng đến năng suất lúa và chất lượng hạt gạo.
Đặc biệt, việc sản xuất lúa không sử dụng phấn bón hóa học và thuốc BVTV đã tạo môi trường thuận lợi cho các loài thiên địch sinh sống, nên diện tích lúa của HTX cũng ít bị sâu rầy phá hại.
Khi phát hiện ruộng lúa có sâu rầy, HTX tiến hành mở cống cho nước vào ngập ngọn lúa, lúc này sâu rầy chết làm thức ăn cho cá. Khi nước xuống, HTX mở cống cho sâu rầy còn lại theo dòng nước trôi ra ngoài.
Hiện các thành viên HTX đều có giấy chứng nhận sản xuất lúa sạch VietGAP. Con tôm, con cá, cho đến những hạt gạo của HTX đều bảo đảm sạch và được người tiêu dùng ưa chuộng. Để bảo đảm đầu ra cho các thành viên, HTX đứng ra làm trung gian thu mua lúa, cá, tôm sau đó ký hợp đồng với DN với giá cao hơn giá thị trường 10 - 15%.
HTX đã kết nối với công ty Lio Thái trong cung cấp đầu vào và đầu ra. DN này đã cử nhân viên kỹ thuật cùng ra đồng để hỗ trợ nông dân sản xuất.
Lợi ích môi trường
Nhờ mô hình sản xuất của HTX, nhiều nông dân bỏ đi làm ăn xa nay đã trở về tham gia HTX, gắn bó với đồng ruộng. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, mô hình tôm - lúa của HTX còn góp phần cải thiện và bảo vệ môi trường.
Nhờ sản xuất an toàn, áp dụng kỹ thuật vào sản xuất, lúa, tôm, cá đều giảm dịch bệnh, do vậy giúp HTX giảm chi phí và tăng lợi nhuận. Đặc biệt, mô hình sản xuất của HTX giúp nông dân có ý thức sản xuất sạch hơn để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Lúa được trồng trên diện tích nuôi tôm, cua là cách để loại bỏ muối từ các cánh đồng lúa trong mùa mưa, do vậy giúp giảm tác hại của xâm nhập mặn và kéo dài thời gian sử dụng đất.
Nuôi tôm, cua sau vụ lúa còn giúp giảm thiểu các chất độc, hạn chế được tình trạng vùng nuôi tôm bị lão hóa do đất bị ngập mặn lâu dài, dễ sinh mầm bệnh trên tôm, từ đó dẫn đến chi phí sản xuất thấp, lợi nhuận vì thế cũng tăng cao.
Ông Trịnh Văn Lạng - Chủ tịch HĐQT HTX, cho biết HTX sẽ đầu tư xây kho chứa phân, kho chứa lúa, nhà máy xay xát, kết nạp thêm thành viên để hoàn thiện tất cả các khâu trong sản xuất, giúp nâng cao lợi nhuận cho các thành viên.
Mô hình sản xuất kết hợp của HTX Thạnh Phú là mô hình nuôi trồng thủy sản sinh thái bền vững, bảo đảm ATVSTP, góp phần nâng cao thu nhập cho người nông dân cũng như khắc phục được tình trạng đất nông nghiệp bị nhiễm hạn mặn trong thời kỳ biến đổi khí hậu hiện nay.