Chuẩn bị nuôi tôm thẻ chân trắng

1. Chọn vùng nuôi

Địa hình phù hợp cho việc xây dựng ao nuôi công nghiệp lụ vùng cao triều mới thuận lợi cho việc cấp nước, thoát nước vụ phơi khô đáy ao khi cải tạo. Tôm P.vannamei không thích sống ở ao đáy cát hoặc đáy bùn nên đất xây dựng ao phải lụ đất thịt hoặc đất pha cát, ít mùn hữu cơ, có kết cấu chặt, giữ được nước, pH của đất phải từ 5 trở lên. Nguồn nước cung cấp chủ động, không bị ô nhiễm công nghiệp, nông nghiệp hoặc sinh hoạt pH của nước từ 8,0 đến 8,3. Độ mặn từ 10 - 250/00.

Về kinh tế xã hội: Nên chọn địa điểm vùng nuôi thuận lợi về giao thông, gần nguồn điện, gần nơi cung cấp các dịch vụ cho nghề nuôi tôm vụ an
ninh trật tự tốt.

2. Thời vụ nuôi

Tôm P.vannamei lụ loại tôm rộng độ mặn, rộng nhiệt, nhưng phạm vị thích hợp để tôm sinh trưởng nhanh có giới hạn. ở các tỉnh miền Bắc vụ Bắc
Trung Bộ thời gian tháng 2 hằng năm nhiệt độ nước còn dưới 18oC. Mùa mưa bão thường xảy ra trong tháng 8 vụ tháng 9. Do vậy, vụ nuôi chỉ bắt đầu được
từ cuối tháng 3, đầu tháng 4 đến hết tháng 7 vụ vụ II từ tháng 10 đến tháng 12. ở các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ vụ Nam Bộ vụ nuôi từ tháng 1 tháng 2 đến hết tháng 8, mỗi vụ từ 3 đến 4 tháng, mùa mưa từ tháng 9 - 11 hằng năm.

3. Xây dựng công trình nuôi

+ Ao nuôi

Công trình nuôi tôm P.vannamei có kết cấu tương tự như công trình nuôi tôm sú. Mô hình nuôi phổ biến có năng suất cao lụ mô hình ít thay nước. Diện tích từ 0,5 đến 1 ha, mức nước sâu 1,5 - 2 m. Hình dạng của ao lụ hình vuông, hình tròn hoặc hình chữ nhật, chiều dụi/chiều rộng ≤ 2, thuận tiện cho việc tạo dòng chảy trong ao khi đặt máy quạt nước dồn chất thải vụo giữa ao để thu gom vụ tẩy dọn ao. Đấy ao bằng phẳng, có độ dốc khoảng 150 nghiêng
về phía cống thoát.

+ Ao chứa - lắng

Khu vực nuôi phải có ao chưa - lắng để trữ nước vụ xử lý nước trước khi cấp cho các ao nuôi. Diện tích ao chứa - lắng thường bằng 25 - 30% diện tích
khu nuôi, đáy ao chứa - lắng nên cao bằng mặt nước cao nhất của ao nuôi để có thể tự cấp nước cho ao nuôi bằng hình thức tháo cống mụ không cần phải
bơm. Nước lấy vụo ao chứa - lắng lụ nước biển qua cống hoặc bơm tuỳ theo mức thủy triều của vùng nuôi. Nếu độ mặn quá cao nước biển phải pha đấu
với nước ngọt để hạ độ mặn đạt yêu cầu của kỹ thuật nuôi.

+ Ao xử lý nước thải

Khu vực nuôi còn cần phải có ao xử lý nước thải, diện tích bằng 5 - 10% diện tích khu vực nuôi để xử lý nước ao nuôi sau khi thu hoạch thành nước sạch không còn mầm bệnh mới được thải ra biển.

+ Mương cấp mương tiêu

Mương cấp vụ mương tiêu để cấp cho các ao nuôi vụ dẫn nước của ao nuôi ra ao xử lý thải. Mương cấp cao bằng mặt nước cao của ao nuôi vụ mương tiêu thấp hơn đáy ao 20 - 30cm để thoát hết được nước trong ao khi cần tháo cạn. Hệ thống mương cấp, mương tiêu khoảng 10% diện tích khu vực nuôi.

+ Hệ thống bờ ao, đê bao

Ao nuôi tôm thông thường phải có độ sâu của nước 1,5m vụ bờ ao tối thiểu cao hơn mặt nước 0,5m. Độ dốc của bờ phụ thuộc vụo chất đất khu vực xây dựng ao nuôi. Đất cát dễ xói lở hơn, độ dốc của bờ ao có thể lụ 1/1.

Cần lưu ý lụ bờ ao không cao, nước nông, sẽ tạo điều kiện cho rong, tảo dưới đáy ao phát triển lụ suy giảm chất lượng nước ao nuôi. Một số bờ ao trong khu vực nuôi nên đắp rộng hơn các bờ khác để lụm đường vận chuyển nguyên vật liệu cho khu vực nuôi. Đê bao quanh khu vực nuôi thường lụ bờ của kênh mương cấp hoặc tiêu nước. Hệ số mặt tương tự ao nuôi nhưng bề mặt lớn hơn vụ độ cao của đê phải cao hơn lúc thủy triều cao nhất hoặc nước lũ trong mùa mưa lớn nhất 0,5 - 1m.

+ Cống cấp vụ cống thoát nước

Mỗi ao phải có một cống cấp vụ một cống tháo nước riêng biệt. Vật liệu xây dựng cống lụ xi măng, khẩu độ cống phụ thuộc vụo kích thước ao nuôi, thông thường ao rộng 0,5 - 1 ha, cống có khẩu 0,5 - 1 m bảo đảm tròng vòng 4 - 6 tiếng có thể cấp đủ hoặc khi tháo có thể tháo hết nước trong ao. Cống tháo đặt thấp hơn chỗ thấp nhất của đáy ao 0,2 - 0,3 m để tháo toàn bộ nước trong ao khi bắt tôm.

+ Bãi thải

Tuỳ quy mô khu vực nuôi vụ hình thức nuôi tôm để thiết kế bãi thải nhằm thu gom rác thải vụ mùn bã hữu cơ ở đáy ao xử lý thụnh phân bón hoặc rác thải di chuyển đi nơi khác để chống ô nhiễm cho khu vực.

4. Chuẩn bị ao nuôi

+ Đối với ao mới:

Xây dựng xong cho nước vào ngâm 2 - 3 ngày rồi lại xả hết nước để tháo rửa. Tháo rửa như vậy 2 đến 3 lần sau đấy dùng vôi bột để khử chua cả bờ và đáy ao. Lượng vôi tuỳ theo pH của đất đáy ao:
- pH 6 - 7 dùng 300 - 400 kg/ha;
- pH 4,5 - 6 dùng 500 - 1.000 kg/ha.
Rắc vôi xong phơi ao 7 - 10 ngụy lấy nước qua lưới lọc sinh vật có mắt lưới 9 - 10 lỗ/cm2. Gây mụu nước để chuẩn bị thả giống.

+ Đối với ao cũ

Sau khi thu hoạch xả hết nước ao cũ. Nếu tháo kiệt được thì nạo vét hết lớp bùn nhão rồi cầy xới đáy ao lên trộn với vôi bột mỗi ha 500 - 1.000 kg phơi khô 10 - 15 ngụy, lấy nước vụo ao qua lưới lọc để gây mụu nước như trên. Ao không tháo cạn được thì dùng bơm, bơm sục đáy ao để tẩy rửa chất thải sau đó bón vôi diệt tạp. Vôi thường dùng là vôi nung CaO với liều lượng từ 1.200 - 1.500 kg/ha với mức nước 10 cm, với ao có mực nước sâu 0,5 - 1 m lượng vôi nhiều hơn gấp đôi. Lượng vôi nhiều hay ít phụ thuộc vụo chỉ số pH của nước ao. Bón vôi xong yêu cầu chỉ số pH của nước ao phải đạt 8 - 8,3 mới được thả tôm giống để nuôi. Hoặc dùng phương pháp cho vôi vào lồng tre buộc sau thuyền gỗ di chuyển trong ao. Ao có mức nước sâu 0,5 - 1 m mỗi ha dùng 1.500 - 2.000 kg vôi nung có thể diệt hết côn trùng, địch hại cho tôm trong ao. Thời gian còn tác dụng lụ 7 - 8 ngụy sau khi diệt tạp.
Những ao đầm sau đây không được dùng vôi để sát trùng
- Ao có đáy hoặc nước ao hàm lượng Ca++ quá cao; bón vôi lụm cho Ca++ kết hợp với PO₄ lắng xuống gây nên hiện tượng thiếu lân trong ao; thực vật phù du vụ rong tảo không phát triển được, không gây được mụu nước cho ao;
- Ao có hụm lượng hữu cơ quá thấp, bón vôi lụm cho quá trình phân giải hữu cơ tăng lên lụm cho nước quá gầy không có lợi cho sinh vật sống trong ao; nếu dùng vôi để sát trùng sau đó bón phân hữu cơ hoặc phân lân ao mới dùng lại được;
- Bón vôi quá liều lượng lụm cho nhiệt độ nước lên cao, pH cao, NH3 cao, độc tính lớn dẫn đến bệnh tôm phát triển;
- Dùng vôi sát trùng xong không được bón phân ure; phân ure lụm tăng NH4N phá hoại tổ chức mang của tôm, cản trở sự vận chuyển mụy lụm tôm bị
chết.

Lưu ý:
+ Quá trình tháo nước ao cũ phải kết hợp sục bùn lụm sạch ao; vét bớt bùn ô nhiễm ở đáy ao.
+ Quá trình tu bổ phải bắt diệt hết ếch, rắn, các loại động vật lụm hang sống ở bờ ao, lấp các hang hố quanh bờ ao;
+ Sau khi rắc vôi xong, dùng cụo trộn đều khắp đáy ao để diệt hết cá tạp vụ sinh vật có hại; cụy đảo đáy ao cho ôxy hoá lớp bùn đáy; phơi khô 10 - 15
ngụy mới cho nước vụo ao; khi cho nước cần trộn thêm một ít chế phẩm sinh học vụ chế phẩm ôxy hoá để khử chất độc vụ phân giải các hợp chất hữu cơ
trong ao;
+ Nếu đáy ao quá chua, hụm lượng sắt quá cao hoặc khă năng thẩm lậu quá lớn không giữ được nước nên dùng lớp vải nilông nhân tạo lót đáy ao; tuy
theo đối tượng nuôi có thể cho thêm một lớp cát dụy 2 -3 cm trên lớp vải lót để tôm vùi mình theo tập tính sinh sống của tôm.

- Diệt tạp

Nước lấy vào ao qua lưới lọc để 2 - 3 ngày cho các loại trứng theo nước vào ao nở hết rồi tiến hành diệt bằng saponine với nồng độ 15 - 20 ppm (15 - 20 g/m3 nước ao).

Saponine lụà bột hạt chè ta uống hàng ngày. Nơi có điều kiện dùng hạt chè nghiền thành bột ngâm vào nước ngọt 26 giờ, nếu cần gấp thì ngâm vào nước nóng cũng được. Ngâm xong đem lọc lấy dung dịch phun xuống ao. Ao có mức nước sâu 1 m mỗi ha dung 150-180kg hạt chè đã xử lý như trên sau 40 phút diệt được hầu hết cá dữ.Nhưng dùng nhiều lần ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của tôm, thậm chí làm tôm sinh bệnh.

Hạt chè được chế biến thành thương phẩm có tên là sapotech để cung cấp cho các nơi không tự túc được hạt chè, sapotech được đóng trong bao nilong bọc giấy, khi dùng đem ra pha nước tạt xuống ao, lượng dùng lụ 4,5 - 5 g/m2, cho ao có mức nước sâu khoảng 10 cm. Sau 15 - 20 giờ thay nước hoặc cho thêm nước vào ao mới được thả tôm giống.

- Khử trùng nguồn nước

Trong nước ao thường có nhiều loại virus, vi khuẩn, nấm, tảo vụ nguyên sinh động vật sinh ra các loại bệnh cho tôm như bệnh đầu vụng, bệnh đốm trắng, bệnh MBV, bệnh phát sáng, bệnh đóng rong, bệnh đỏ mang, bệnh hoại tử phụ bộ,…. Vì vậy, trước khi thả tôm giống cần phải khử trùng nguồn nước.

Hoá chất dùng để khử trùng nguồn nước phổ biến là Chlorine. Chlorine có hụm lượng Cl 30 - 38%, để lâu sẽ bốc hơi mất tác dụng nên thường phải xác
định lại nồng độ cho chính xác trước khi dùng. Nồng độ 2 ppm có tác dụng diệt khuẩn rất tốt. Ao có mức nước sâu 1 m, mỗi ha dùng 195 kg hòa loãng với nước ao phun đều khắp ao. Nếu phun vào những ngụy trời mát, tác dụng diệt khuẩn có thể kéo dài 4 đến 5 ngày. Trước khi thả tôm giống phải mở máy quạt nước cho bay hết khí chlo còn lại trong nước.

**Chú ý, không dùng Chlorine sản sinh ra HCl, vôi sống sinh ra OH hai thứ trung hoụ lẫn nhau lụm mất tác dụng diệt khuẩn của từng loại.

5. Bón phân gây màu nước

+ Màu nước

Màu nước là màu của nước được thể hiện dưới ánh sáng mặt trời. Các yếu tố hợp thành màu của nước là các ion kim loại, mùn bã hữu cơ tan trong nước, bùn đáy, chất huyền phù, chất keo, đặc biệt là các loại sinh vật sống trong nước nhất là các tảo đơn bào.

Màu nước đậm hay nhạt là thể hiện các chất hữu cơ nói trên và mật độ các loại tảo có trong nước nhiều hay ít
Lượng tảo đơn bào có trong nước nhiều hay ít, thành phần giống loài gì phụ thuộc vào nồng độ và tỉ lệ các loại phân bón. Ví dụ tỉ lệ N/P = 3/1 - 7/1 thì đa số các loại tảo có trong ao là tảo lục lam cho nước có màu xanh lục. Tỷ lệ N/P = 10/1 thì đa số các loại tảo trong nước là tảo khuê, lam cho nước có màu vàng lá chuối non.

Màu nước có ý nghĩa rất lớn đối với ao nuôi tôm để:
- Làm tăng lượng ôxy hòa tan trong nước;
- Ổn định chất nước và làm giảm các chất độc trong nước;
- Làm thức ăn bổ sung cho tôm;
- Giảm độ trong của nước giúp cho tôm nuôi dễ tránh địch hại;
- Nâng nhiệt vụ ổn định nhiệt trong ao;
- Hạn chế tảo sợi và tảo đáy phát triển;
- Hạn chế các loại vi khuẩn gây bệnh phát triển;

+ Đặc trưng của các loại mụu nước

- Màu mận chín: Chủ yếu là tảo khuê, rất có lợi đối với tôm. Thành phần chủ yếu của các loại tảo là closteriopsis longissima (L); schroederia, spirotaenia, surrirella giai đoạn hậu ấu trùng. Các loại tảo này là thức ăn của ấu trùng tôm ở giai đoạn hậu ấu trùng.
- Màu xanh nhạt hoặc xanh đậm: Thường được gọi là xanh vỏ đậu. Thành phần chủ yếu là tảo lục. Tảo lục hấp thụ rất nhiều đạm hữu cơ nên dễ làm sạch nước có lợi cho tôm.
- Mụu xanh đậm: Chủ yếu lụ tảo lam, tảo lục, thường thấy ở ao cũ. Tỷ lệ sống của tôm ở ao này không cao lắm.
- Màu xám hoặc màu nước tương: Chủ yếu là tảo chrormulina, englenaacus đây là những ao do quản lý không tốt để dư thừa thức ăn quá nhiều làm nước bị ô nhiễm nên tôm dễ chết.
- Màu vàng: Là những ao có vật hữu cơ tích luỹ quá nhiều, qua quá trình phân giải của vi sinh làm cho pH giảm thấp, không thích hợp cho việc nuôi tôm. Các loại tảo chủ yếu ở đây là tảo chromulina hoặc schroederia.
- Màu trắng đục hoặc hơi đục: Chủ yếu là các loại động vật như copepoda vụ các hạt hữu cơ nhỏ li ti. Tôm nuôi ở đây rất dễ bị bệnh và tỷ lệ sống rất thấp.
- Màu trong vắt: Trong nước có nhiều kim loại nặng và vật gây bệnh cho tôm, pH thấp, ít sinh vật phù du, không nuôi được tôm.

Việc cải tạo ao nuôi cũng như bón phân gây màu nước là tạo điều kiện sinh thái thích hợp với đời sống của tôm để tôm sống lớn nhanh theo kế hoạch sản xuất của người nuôi. Những chỉ tiêu
có được thể hiện qua màu sắc của nước như đã nói trên và các chỉ tiêu lý hoá của nước.

Các chỉ tiêu hóa lý nước ao nuôi tôm

Một số chỉ tiêu lý hoá được coi là tốt như sau:
+ Ôxy hòa tan trên 4 mg/l;
+ pH 8,0 - 8,5; trong ngày không được thay đổi quá 0,4 - 0,5 độ;
+ Nhiệt độ không được quá cao hay quá thấp lâu ngày; thích hợp nhất là 20 - 300C, quá cao không quá 33⁰C, quá thấp không thấp quá 18⁰C;
+ Độ kiềm trong khoảng 100 đến 250 mg/l;
+ NH₄NO₃ không được tăng quá đột ngột để sinh bệnh cho tôm;
+ Độ trong 35 ± 5 cm; màu nước là màu xanh lục hoặc màu mận chín;
+ Độ mặn 5 - 32%o thích hợp nhất là 10 - 25%o;
+ Nếu pha với nước ngọt độ mặn có thể giảm đến 1- 2%o (gần như nước ngọt) tôm vẫn có thể sống được nhưng phải giảm từ từ.

6. Thả giống

+ Chọn tôm giống:

Sau khi ao xây dựng xong hoặc cải tạo đạt tiêu chuẩn; lấy nước, bón phân gây màu xong phải thả tôm giống kịp thời. Nếu để lâu sinh vật trong nước lại phát triển ảnh hưởng đến các chỉ tiêu lý - hoá - sinh của môi trường, muốn thả giống phải cải tạo, xử lý lại môi trường gây tốn kém và ảnh hưởng tới tiến độ nuôi.

Trước khi thả giống phải kiểm tra chất lượng tôm giống. Tôm giống đạt tiêu chuẩn là: Tôm không mang các mầm bệnh mà hiện nay khoa học đã phát hiện thấy, có phổ biển ở các loại tôm như bệnh đốm trắng (WSSV), bệnh đỏ đuôi (TSV), bệnh MBV, bệnh phát sáng, bệnh đóng rong, bệnh hoại tử phụ bộ,… Loại tôm này được mệnh danh là tôm sạch bệnh. Hiện nay chỉ có loại P.vannamei do Viện Ol của Hoa Kỳ chọn giống tạo ra mới là tôm sạch bệnh.
Các loại tôm khác kể cả loại vannamei, nhưng sản xuất giống ở nơi khác không đảm bảo công nghệ của Ol không thể gọi là tôm sạch bệnh SPF.

Tôm phải khoẻ. Dùng 50 - 100 tôm giống có chiều dài 1 - 1,2 cm để kiểm tra hình dạng. Tôm khoẻ là tôm không dị hình, không có thương tích, các phụ bộ đầy đủ, các cơ đầy đặn, màu trong, ruột, dạ dày no, thích bơi ngược dòng, khi bơi hoạt bát, cơ thể ngay thẳng. Bên ngoài không có ký sinh trùng và sinh vật khác. Đàn tôm bố mẹ phải là tôm SPF nhập từ Ol Hoa Kỳ. Công nghệ sản xuất phải áp dụng công nghệ Ol.

+ Ương giống:

Ấu trùng tôm P.vannamei rất bé, để đảm bảo tỷ lệ sống cao và giảm bớt việc chiếm dụng diện tích ao nuôi thường người ta tiến hành giai đoạn ương tôm giống từ cỡ P15 có chiều dài từ 1 cm lên 3 cm mới đưa vào ao nuôi.

Mật độ ương là 100 - 200 ấu trùng /m2 hoặc cao hơn tuỳ theo ao có hay không có điều kiện sục khí.

Ao ương thường có diện tích 1000 - 5000 m². Trước khi ương ao phải được dọn đáy thật kỹ, sát trùng đáy và nước ao. Bón phân gây màu. Nước sâu khoảng 0,8 - 1,0 m. Khi độ trong trên dưới 30 cm thì thả tôm vào ương. Độ mặn, nhiệt độ của ao ương phải giống như độ mặn, nhiệt độ ao ương tôm bột P15.

Ao ương luôn có hàm lượng ôxy hòa tan không dưới 5 mg/l. Màu nước là màu xanh hoặc xanh lá chuối non (xanh vụng).

Thức ăn cho tôm giai đoạn này là thịt nhuyễn thể hoặc thịt cá tươi nghiền nhỏ trộn với thức ăn nhân tạo. Tôm đạt cỡ 3 cm thì thu hoạch chuyển sang ao nuôi tôm thịt.

+ Thả giống:

Mật độ nuôi 25 - 60 con/m², số lượng giống cho mỗi ao phải thả đủ một lần, tốt nhất lụ tôm cùng cho đẻ một đợt của những con tôm mới cho đẻ lần đầu hoặc lần thứ hai. Không dùng tôm giống của nhưng con tôm đã cho đẻ từ lần thứ ba trở lên, chỉ thả tôm vào ao khi ao nuôi có đủ các điều kiện sau đây:
- Ao đã gây màu nước tốt đủ thức ăn tự nhiên cho tôm.
- Chất lượng bảo đảm.

Thời gian thả giống là sáng sớm hoặc chiều mát lúc thời tiết tốt, không thả giống vào giữa trưa hoặc lúc trời mưa to gió lớn, khí hậu thay đổi đột ngột ảnh hưởng tới tỷ lệ sống của tôm.