Hà biển - Kẻ hủy diệt của ngành vận tải biển
Có thể nói loài động vật khiến mọi ngư dân hay người nuôi thủy sản ven biển đều phải ngán ngẩm đó chính là hà biển. Một loài gây hại cho đại dương và ảnh hưởng khá nhiều đến hệ sinh thái biển. Hôm nay, hãy cùng khám phá những sự thật về loài vật này nhé!
Con hà biển là gì?
Con hà (Chthamalus stellatus) là một loài động vật siêu ăn bám thuộc cận lớp Cirripedia trong phân ngành Giáp xác. Điều đặc biệt về loài này là chân của chúng đã bị tiêu biến hoàn toàn và thay vào đó chúng sử dụng màng đệm để dính chặt vào các vật thể, chẳng hạn như vách đá, tàu thuyền hoặc các loài động vật khác.
Loài này có mối quan hệ họ hàng với cua và tôm hùm. Con hà phân bố rộng rãi trên khắp thế giới, đặc biệt là ở vùng biển ôn đới và cận nhiệt đới. Trong suốt cuộc đời của mình, loài này không di chuyển dù chỉ 1mm.
Con hà có kích thước trung bình khoảng 2-3cm và có thể có màu sắc khác nhau tùy thuộc vào môi trường sống. Con hà được coi là một loài động vật cơ bản và chúng không có khả năng di chuyển đến các môi trường sống khác nhau.
Khi nhìn trên vỏ tàu sắt, vách đá, đê chắn sóng, chân cầu tàu ta dễ dàng thấy những lớp xác vỏ cứng là do vô số hà biển tạo thành. Hình dạng đặc trưng của chúng là một lớp vỏ cứng bên ngoài, có một lỗ hở nhỏ, hình giống như những núi lửa tí hon. Nó có thể bám vào bề mặt của bất cứ thứ gì bắt gặp trên biển, thậm chí có thể an cư cả đời trên vỏ một con sò, cua bể hay da cá voi.
Hà điển hình phát triển sáu tấm đá vôi cứng bao vây và bảo vệ cơ thể. Trong suốt phần còn lại của cuộc đời, hà được gắn với mặt đất, khi đó những bộ phận duy nhất di chuyển được là 6 đôi xúc tu hay chân lông để bắt các sinh vật phù du.
Sau nhiều lần biến thái hơn và đạt đến dạng trưởng thành, hà sẽ tiếp tục phát triển bằng cách thêm nguyên liệu mới cho những tấm vôi hóa nặng nề của nó. Những tấm đá vôi này không rụng đi, tuy nhiên, giống như tất cả động vật chân khớp nguyên thủy, con hà sẽ vẫn thay lông lớp biểu bì của nó.
Hà biển sinh sản như thế nào?
Hà là loài lưỡng tính tuy nhiên cũng có nhiều cá thể chỉ có một giới tính. Buồng trứng được nằm trong vỏ hoặc dưới đế bám và có thể nằm sâu dưới bề mặt bám, tinh hoàn thì nằm cao hơn, ngay sát bề mặt lỗ hở. Những cá thể lưỡng tính cũng tiếp nhận tinh trùng như hà cái. Mặc dù về mặt lý thuyết tự thụ tinh có thể xảy ra nhưng đã được thực nghiệm chứng minh là hiếm xảy ra với hà.
Lối sống bám cố định của hà làm cho sinh sản hữu tính trở nên khó khăn, không như các sinh vật khác hà không thể để lại vỏ để giao phối. Để tạo điều kiện chuyển gen giữa các cá nhân bị cô lập, hà có dương vật cực kỳ dài. Hà có lẽ có dương vật lớn nhất trong thế giới động vật nếu tính theo tỷ lệ với kích thước cơ thể.
Hà cũng có thể sinh sản thông qua một phương pháp gọi là spermcasting (phóng tinh trùng), trong đó hà đực giải phóng tinh trùng của mình vào trong nước và hà cái tự đón lấy thụ tinh cho trứng của mình.
Tác hại phá hủy tàu thủy, khoét thủng đá của hà biển
Con hà là loài động vật siêu ăn bám. Chúng sống bám trên các vật thể như vách đá, tàu thuyền, các loài động vật khác... trong suốt cuộc đời, không di chuyển dù chỉ 1mm. Con hà tuy nhỏ nhưng là loài động vật siêu phá hoại đối với ngành hàng hải. Hà bám vào bề mặt kim loại tiết ra chất kết dính cực kỳ bền chặt làm hỏng lớp sơn bảo vệ bề mặt kim loại gây ra ăn mòn và rỉ sét. Một chiếc tàu bị hà bám kín thân thì tốc độ sẽ giảm đi 50%.
Con hà mặc dù không có răng nhưng có khả năng khoét thủng cả đá. Nguyên nhân do Hà tiết ra một chất lỏng có tính axit cao làm mềm đá. Sau đó, nó vặn mình, sử dụng thân để hỗ trợ, với những chiếc gai có vỏ cứng cào và phá vỡ đá. Trong suốt quãng đời còn lại, chúng đào đá xây hang không biết mệt mỏi.
Bám vào các loại động vật biển
Loài hà biển này thường hay bám vào các loài động vật như rùa biển, cá voi,... khiến chúng khổ sở vì di chuyển nặng nề hơn. Đã không ít các trường hợp rùa biển bị loài vật này bám vào lỗ thở trong thời gian dài được con người ghi nhận.
Ứng dụng hà biển để làm keo và món ăn đặc sản nổi tiếng
Chất kết dính từ con hà tiết ra đã được các ngư dân sáng tạo nên keo con Hà dùng để chắp vá tàu khi bị thủng
Trong lĩnh vực ẩm thực, con hà là một món ăn ngon và bổ dưỡng rất tốt cho phái mạnh. Chúng cũng là một đặc sản của vùng biển Hạ Long Việt Nam.
Người dân Hạ Long chế biến ra rất nhiều những món đặc sản khác nhau từ loại nguyên liệu chính đó là thịt hà biển, có thể kể đến như: riêu hà, cháo hà, hà biển tráng trứng, hà trộn bột rán, …
Hà biển ảnh hưởng đến ao nuôi tôm
Hà biển không chỉ mang các ảnh hưởng cho tàu thuyền ngoài khơi, mà nó còn xâm nhập vào cả những ao nuôi tôm của bà con.
Trong quá trình chuẩn bị nước cho vụ mới, nếu người nuôi không xử lý tốt nguồn nước cấp vào hoặc không vệ sinh kỹ các thiết bị dụng cụ như quạt, phao, ống oxy,... ấu trùng của hà biển dễ dàng xâm nhập vào ao và bắt đầu quá trình phát triển gây hại của chúng.
Hà biển bám vào cái bề mặt trong ao như bạt sẽ gây lủng rách bạt ao. Bám vào quạt, phao, ống oxy sẽ gây bào mòn hư hại các thiết bị dụng cụ đó. Vì vậy, người nuôi cần phải có các biện pháp xử lý nước ở ao lắng để khử các ấu trùng hà biển trước khi cấp vào ao. Nếu ao cũ đã có tình trạng tấn công của hà biển, bà còn cần đem tất cả các dụng cụ thiết bị mà hà biển bám vào, xử lý bằng hóa chất chuyên dụng, sau đó sử dụng cho vụ sau.
Con hà là một loài động vật đặc biệt có nhiều ứng dụng và giá trị trong đời sống con người. Tuy nhiên, như các loài sinh vật khác, con hà cũng mang lại một số tác hại cho môi trường và sức khỏe con người.
Việc tìm hiểu và hiểu rõ về các tác hại và ứng dụng của con hà sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về loài động vật này, từ đó có thể đưa ra quyết định và hành động phù hợp để bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.