Nhìn lại năm 2017 với sự giảm xuất khẩu cá tra sang EU

Không phải đến tháng 1/2017 khi Đài truyền hình Cuatro TV, Tây Ban Nha phát sóng chương trình “El Punto de Mira” với nội dung chứa đựng thông tin không chính xác và có ý bôi nhọ hình ảnh của cá tra Việt Nam được nuôi trên dòng sông Mekong, XK cá tra mới bắt đầu sụt giảm. Gần chục năm trở về trước, cá tra - đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ nhất với các sản phẩm cá thịt trắng bản địa đã bị bêu xấu thành các chiến dịch ở nhiều nước Châu Âu

Tuy nhiên, không ít DN cá tra Việt Nam đã lựa nhầm chiến lược sau khi hứng chịu các “trận” truyền thông cố ý làm giảm uy tín sản phẩm. Trong nhiều năm, cá tra Việt Nam sang Châu Âu với mức giá thấp, thấp hơn từ 2 lần, thậm chí có giai đoạn 3 lần so với một số loài cá thịt trắng. Tuy nhiên, không phải rằng, cuộc khủng hoảng kinh tế nặng nhất diễn ra khoảng năm 2011 – 2013 đều khiến tất cả khách hàng EU ham thích “đồ rẻ”. Vẫn còn nhiều phân khúc thị trường tại nhiều nước EU chuộng sản phẩm cao cấp, sản phẩm GTGT với giá cao và chất lượng tốt.

Quay trở lại với thông tin tiêu cực từ thị trường Tây Ban Nha vào đầu năm 2017 - thị trường nhập khẩu lớn của cá tra Việt Nam tại EU. Việc ngưng bán cá tra của một số siêu thị tại EU đã khiến cho tình hình xuất khẩu vào EU càng trở nên ảm đạm khi kim ngạch xuất khẩu vào thị trường này liên tục sụt giảm. Đây là mức giảm sút theo “chuỗi” tiếp nối 2-3 năm trước đó. Từ thị trường XK hàng đầu của “thời hoàng kim” những năm 2010 - 2012, nay thị trường EU đã tụt xuống vị trí thứ 3 (sau Mỹ và Trung Quốc).

Năm 2017, truyền thông bôi bẩn làm cho nhiều siêu thị EU e dè nhập khẩu cá tra từ Việt Nam. Trong bối cảnh đó, một số DN cá tra Việt Nam cố gắng đẩy mạnh XK bằng cách phát triển các sản phẩm mới, tăng sản phẩm cao cấp, GTGT, giảm tỷ lệ mạ băng, nâng cao chất lượng sản phẩm. Nhờ đó, giá bán một số sản phẩm cũng tăng lên.

Ngoài ra, sự sụt giảm XK ở thị trường này cộng với nhiều đòi hỏi khắt khe hơn từ khách hàng, giá bán trung bình không tăng nhiều khiến nhiều DN cân nhắc chuyển hướng sang một số thị trường tiềm năng như: Trung Quốc, Mexico, Brazil hay Colombia. Đây cũng là một trong những lý do khiến giá trị XK cá tra sang EU trong năm 2017 giảm so với năm trước.

Giá trị XK sang 4 thị trường đơn lẻ lớn nhất EU trong 11 tháng đầu năm nay là: Anh, Hà Lan, Đức và Bỉ giảm so với cùng kỳ năm trước, trong đó giảm mạnh nhất là giá trị XK sang thị trường Đức, 20,4% so với cùng kỳ năm 2016. Như vậy, có thể nói, trong ít nhất quý I/2018, giá trị XK cá tra sang EU chưa có khả năng phục hồi.