Quản lý ao khi nước đục và nước có tảo phát triển quá mức
Nước ao có tảo phát triển quá mức và nước đục là những vấn đề thường xảy ra trong ao nuôi. Sau đây là những biện pháp mang lại hiệu quả được báo cáo trong tạp chí thủy sản thế giới.
1. Nước ao có màu xanh do tảo phát triển quá mức
Nguyên nhân nước ao phát triển quá mức:
Màu nước chuyển sang màu xanh đậm vì sự phát triển quá mức của tảo trong nước, là kết quả của sự dư thừa của chất dinh dưỡng như phốt pho, đặc biệt khi nước ấm và thời tiết âm u và ít biến động.
Theo tiêu chuẩn của Tổ chức y tế Thế giới (WHO) khi mật số tế bào tảo vượt quá 100.000 tế bào /ml, tình trạng này được gọi là nở hoa tảo. Vấn đề nở hoa thường xảy ra vào những tháng mùa hè.
Nhìn chung, các tác động tiêu cực chủ yếu của tảo xảy ra gián tiếp. Tảo phát triển quá mức có thể dẫn đến thiếu oxy hoà tan trong nước, đặc biệt là lượng oxy hoà tan trong đêm (do tiêu thụ quá nhiều O2 và không có quang hợp). Trong trường hợp này, do sự thiếu hụt oxy hòa tan, nên tảo bắt đầu tập trung trên mặt nước và đôi khi chết với số lượng lớn. Sự nở hoa của thực vật phù du cũng có thể gây ra những biến đổi lớn về số lượng chất lượng nước trong ngày (ví dụ như pH và NH3 rất cao, do sử dụng quá nhiều CO2 tự do để quang hợp) vào giữa trưa. Các điều kiện như vậy gây stress đối với cá. Tảo lam cũng có thể sản sinh ra các chất độc hại gây chết một số loài cá. Ngoài ra, tảo chết tích tụ ở đáy ao và tạo ra các khí độc do quá trình phân hủy.
Biện pháp phòng ngừa:
• Cần ngưng hoặc giảm sử dụng thức ăn và phân bón.
• Nếu cần thiết, nên thay nước nước.
• Bón vôi với lượng 150 – 200 kg/ha.
• Cá mè trắng có thể được thả ra để kiểm soát sinh học.
• Trong ao nhỏ bao phủ toàn bộ ao hoặc một phần bằng cỏ hoặc các loài cây nhỏ khác như lục bình, Pistia vv...để giảm lượng ánh sáng mặt trời đi vào ao. Điều này sẽ dẫn đến giảm số lượng tế bào tảo. Việc sử dụng cây thủy sinh cũng sẽ làm giảm hàm lượng chất dinh dưỡng trong nước ao nuôi và do đó làm giảm sự nhân lên của thực vật phù du.
• Đồng sunfat 1% tổng độ kiềm của nước trong ao là tốt cho việc kiểm soát tảo xanh lam.
• Có thể sử dụng hóa chất như Diuron, Simazine (Tafazine) từ 3 – 5 mg/l hoặc ml/l.
• Tảo phát triển mạnh trong nước thiếu oxy. Nếu được tăng cường oxy cho ao bằng lắp đặt quạt nước, máy sục khí hoặc bình phun để khuấy ao và giải phóng khí như CO2. Điều này cũng cho phép nước hấp thụ nhiều oxy, trong một thời gian ngắn sẽ giúp giảm sự hiện diện của tảo.
2. Nước ao đục do nhiều bùn
Sự xuất hiện nước bùn trong ao do chất hữu cơ lơ lững (chất thải chưa chuyển hóa hết, các chất cenllulo trong đất tạo ra, hạt phù sa, hạt sét...)
Nước bùn có thể có các tác động tiêu cực khác ngoài việc làm xấu màu sắc của nước ao. Nước bùn có thể cản trở khả năng ăn của cá và thậm chí làm giảm sự phát triển của chúng. Thêm vào đó, sự sinh trưởng của thực vật phù du giảm xuống trong nước bùn bởi vì nó cản trở sự hấp thu ánh sáng mặt trời.
Điều này có thể làm phức tạp vấn đề sự tăng trưởng kém trong ao bùn do giảm lượng thức ăn có sẵn thông qua chuỗi thức ăn. Ngay cả mang cá có thể bị hư hỏng do độ đục quá mức.
Cách khắc phục bùn trong ao nuôi:
Để xác định nguyên nhân nước ao đục cần lấy một ít nước ao cho vào đầy bình ly thủy tinh sau đó đậy nắp và để yên trong 1 tuần. Nếu nước vẫn đục thì nguyên nhân nước đục do các hạt sét lơ lửng. Tuy nhiên nếu nước trong có cặn ở đáy bình thì nguyên nhân gây ra nước đục là môi trường và sinh học.
Biện pháp ngăn ngừa nước đục trong ao:
• Bờ ao phải được cải tạo, đầm chặt và che phủ đúng cách với thảm thực vật, để khi trời mưa thì các nguồn vật chất hữu cơ và đất không bị rửa trôi vào ao.
• Ngăn chặn dòng chảy bề mặt từ bể vào ao.
• Hạn chế gia súc:trâu, bò v.v... tiếp cận để ngăn ngừa sự xói mòn bờ ao.
• Không trữ một số lượng lớn cá ở dưới như cá chép trong ao, đặc biệt là trong ao nông.
• Có thể hạn chế độ đục bằng thủ công bằng cách sử dụng rơm rạ (đóng gói thành bó và đặt dưới nước trong ao) hoặc bột hạt bông. Tuy nhiên, điều này có thể làm giảm lượng oxy hoà tan.
• Áp dụng alum (phèn nhôm) 15 – 25 mg/L (150 – 275 kg/ha) có thể giảm độ đục của hầu hết nước. Nồng độ thấp hơn nên được sử dụng cho nước có độ đục vừa phải (dưới 25 cm) và nồng độ cao hơn đối với nước có độ đục cao (dưới 15cm). Khi cho phèn vào ao, sẽ làm cho pH nước giảm xuống, thêm ½ phần CaHCO3 (60mg/l) cho mỗi một phần phèn để duy trì độ pH.
• Thạch cao là muối trung tính và sẽ không ảnh hưởng đến độ pH của ao. Mặc dù không hiệu quả như phèn, nó có thể được sử dụng với nồng độ 100 – 300 mg/1 (1000-3000 kg/ha) để kiểm soát độ đục. Ở ao nước cứng (canxi lớn hơn 50 mg/1), nước gần như bão hoà với canxi, và thạch cao có thể không hiệu quả. Trong trường hợp đó, phèn là một chất kết hợp hiệu quả để kiểm soát độ đục.