Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ mặn đến hiệu quả sử dụng thức ăn của cá diêu hồng
Trong những năm gần đây tình hình biến đổi khí hậu ảnh hưởng nghiệm trọng đến nuôi trồng thủy sản. Sự tăng lên của nhiệt độ môi trường và hiện tượng nước biển dâng dẫn đến sự tăng độ mặn vùng cửa sông và xâm nhập mặn vào các vùng nước ngọt. Vệc xâm nhập mặn sẽ ảnh hưởng đến các loài thủy sinh nước ngọt, do đó nhóm nghiên cứu Trần Thị Thanh Hiền và Trần Tín Nhiệm trường đại học Cần Thơ đã nghiên cứu đánh giá sự ảnh hưởng của nhiệt độ và độ mặn lên tiêu hóa và hiệu quả sử dụng thức ăn của cá rô phi đỏ.
Cá diêu hồng (Oreochromis spp.) hay còn gọi là cá rô phi đỏ hiện được nuôi khá phổ biến và đang được xem là nguồn thủy sản xuất khẩu đầy tiềm năng bên cạnh cá tra và tôm.
Cá diêu hồng là một loài cá nước ngọt, có khả năng chịu phèn kém nhưng có thể phát triển tốt ở vùng nước nhiễm mặn nhẹ 5 – 12ppt, chúng có thể nuôi được trong môi trường nước mặn nhờ thừa hưởng tính trạng chịu mặn của bố mẹ O. aureus và O. niloticus. Cá diêu hồng có thể thích ứng với nước mặn bằng cách thuần hóa, thích nghi từ từ.
Độ tiêu hóa của thức ăn ngoài chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như thành phần và tính chất thức ăn, giống loài, giai đoạn phát triển mà còn phụ thuộc vào trạng thái sinh lý và nhiệt độ, độ mặn của môi trường.
Khi độ mặn gia tăng thì cá có thể bị stress do ảnh hưởng đến trạng thái sinh lý, ngoài ra độ mặn cũng tác động lên khả năng tiết enzyme tiêu hóa cũng như hoạt tính của các enzyme này từ đó ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa thức ăn của cá.
Bố trí thí nghiệm
Thuần độ mặn: Cá được thuần theo từng nghiệm thức bằng cách dùng nước ót pha với nước ngọt trong bể, tăng độ mặn lên 2 ppt mỗi ngày cho đến khi đạt được độ mặn của từng nghiệm thức thì dừng lại.
Thí nghiệm 1: Ảnh hưởng của độ mặn kết hợp nhiệt độ lên tăng tốc độ tăng trưởng của cá rô phi đỏ gồm 12 nghiệm thức: kết hợp nhiệt độ khác nhau (28, 31, 34°C) và độ mặn (0, 6, 9, 12 ppt). Nhiệt độ chỉ được điều chỉnh 31°C, 34°C vào ban ngày.
Thí nghiệm 2 xác định độ tiêu hóa. Cách bố trí như thí nghiệm 1. Cá được cho ăn thức ăn công nghiệp (35% protein thô, 5% lipid thô). Thức ăn thí nghiệm được trộn 1% Cr2O3 làm chất đánh dấu để xác định độ tiêu hóa của cá.
Kết quả
Nhiệt độ và độ mặn có ảnh hưởng đến tăng trưởng của cá rô phi đỏ. Tốc độ tăng trưởng cao nhất được tìm thấy ở các nghiệm thức nước ngọt và và các nghiệm thức độ mặn cao kết hợp với nhiệt độ cao, 12 ppt-34°C, 9 ppt-34°C, 6 ppt-34°C. Nhiệt độ gia tăng làm tăng lượng thức ăn ăn vào của cá do đó cá sẻ có tốc độ tăng trưởng tốt.
Trong khi đó độ mặn sẻ ảnh hưởng đến độ tiêu hóa vật chất khô và độ tiêu hóa protein nhưng không ảnh hưởng đến độ tiêu hóa lipid. Độ tiêu hóa của cá có khuynh hướng giảm khi gia tăng độ mặn ở các nghiệm thức.
Khi nuôi cá nước ngọt môi trường độ mặn, cá cần nhiều năng lượng hơn nhằm điều hòa áp suất thẩm thấu (Sardella et al., 2004). Ở nhiệt độ 34°C, cá có lượng thức ăn ăn vào cao hơn so với các mức nhiệt độ thấp hơn.
Khi độ mặn tăng thì hoạt động trao đổi chất của cá giảm nhưng cá lại phải tiêu tốn năng lượng cho việc điều hòa áp suất thẩm thấu. Khi nhiệt độ tăng lên trong khoảng tối ưu cho sự phát triển thì cá có tăng trọng cao nhất do cá tăng cường vận động, tăng cường bắt mồi, khi nhiệt độ tăng trên mức tối ưu thì tăng trưởng của cá bắt đầu giảm xuống.
Theo Trần Thị Thanh Hiền và Trần Tín Nhiệm