Hiện trạng khai thác và sử dụng tôm sú (penaeus monodon) bố mẹ ở Cà Mau
Nghiên cứu do các tác giả Châu Tài Tảo, Nguyễn Thanh Phương - Bộ môn Sinh học và Bệnh thủy sản, Khoa Thủy sản, Đại học Cần Thơ và Hoàng Văn Súy - Vườn Quốc gia Đất Mũi, Cà Mau thực hiện nhằm giúp các ban ngành chức năng có kế hoạch quản lý, bảo vệ và sử dụng tốt hơn nguồn tôm sú bố mẹ phục vụ sản xuất tôm giống, phát triển nghề nuôi tôm sú bền vững ở ĐBSCL nói riêng và Việt Nam nói chung.
Tác giả đã thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo của cơ quan ban ngành địa phương gồm số trại giống, sản lượng tôm bột hàng năm của tỉnh, mùa vụ sản xuất giống, kỹ thuật khai thác, số lượng tôm bố mẹ khai thác,… từ Chi cục Bảo vệ nguồn lợi Thủy sản thuộc sở Thủy sản tỉnh Cà Mau. Số liệu sơ cấp được thu thập bằng phương pháp phỏng vấn trực tiếp và ngẫu nhiên các tàu khai thác (32 tàu), cơ sở thu mua tôm sú bố mẹ (23 đại lý cấp I và 13 đại lý cấp II), trại sản xuất giống tôm sú (34 trại) bằng bảng câu hỏi đã soạn sẵn.
Các thông tin sơ cấp cần thu thập như điều tra tàu khai thác về ngư trường, mùa vụ và ngư cụ khai thác, số lượng tôm khai thác, cách tiêu thụ, giá bán…; điều tra về tình hình phân phối tôm sú bố mẹ và giá bán với tổng số tôm bố mẹ được cung cấp trực tiếp từ các tàu khai thác, tôm bố mẹ từ các đại lý thu mua và số lượng tôm sú bố, mẹ phân phối ra các tỉnh lân cận và miền Trung hàng năm, giá tôm sú bố mẹ vào thời điểm cao nhất, thấp nhất và trung bình các tháng trong năm; điều tra về tình hình sử dụng tôm bố mẹ và nuôi phát dục trong các trại giống bằng thủ thuật cắt mắt phổ biến, mật độ nuôi vỗ, tỷ lệ sống sau khi cắt mắt, tỷ lệ tôm phát dục sau cắt mắt, thức ăn thường dùng trong nuôi vỗ tôm sú bố mẹ,…
Các số liệu sơ cấp được cập nhật và tính toán giá trị trung bình, độ lệch chuẩn, lớn nhất, nhỏ nhất và phân tích dựa trên phần mềm Excel.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, phần lớn ngư dân khai thác tôm sú bố mẹ ở Cà Mau là ngư dân thuộc tỉnh Bạc Liêu. Ngư cụ khai thác tôm sú bố mẹ là lưới 3 mành. Số tôm bố mẹ khai thác trung bình là 2.390 con/tàu/năm.
Tôm cái khai thác được có khối lượng trung bình 160 g/con và tôm đực là 96,1 g/con. Giá bán tôm khai thác trung bình là 709.375 đ/tôm cái và 34.063 đ/tôm đực. Đại lý cấp I cung cấp mỗi năm trung bình 3.343 tôm cái và 935 tôm đực với giá 826.087 đ/tôm cái và 100.000 đ//tôm đực. Đại lý cấp II cung cấp cho các trại giống và những người mua khác trung bình 5.785 tôm cái/đại lý/năm với giá 1.321.145 đ/tôm cái và 110.000 đ/tôm đực.
Mỗi đợt sản xuất trại giống cần trung bình 7,7 tôm mẹ. Kích cỡ tôm cái trung bình 189 g/con. Số hộ cắt mắt tôm và cho đẻ trong một lần lột xác chiếm 79,4% và số hộ tiếp tục nuôi vỗ để cho đẻ tiếp chiếm 20,6%. Giá mua tôm cái ở trại sản xuất trung bình 1.950.000 đ/con và 120.000 đ/tôm đực.
Đa phần tôm bố mẹ được các trại xử lý trước khi cho đẻ và mật độ tôm nuôi vỗ tương đối cao. Thức ăn nuôi vỗ chủ yếu là ốc lộn hồn. Tỷ lệ tôm sống sau khi cắt mắt trung bình là 82,6%, và tỷ lệ tôm lên trứng là 80,7%.