Những dòng sông hến
Bước vào những ngày nắng, nhớ những con sông cạn đáy phơi bày bao nhiêu là sản vật quê nhà. Riêng con hến cảm giác như chúng cả đời nằm im không nhúc nhích, nên bà con cứ lấy rổ mà xúc, có những bến sông hến nằm sắp lớp đặc lừ nên ngâm mình một buổi là đầy một xuồng hến. Những con hến ú nu bày ra biết bao nhiêu là món ngon lành tính, vô cùng bổ dưỡng của người quê.
Việc khai thác hến ngày nay đã khác xưa rồi, nhưng món hến chưa bao giờ vắng mặt ở khắp các chợ lớn nhỏ. Gần đây một lò hến của anh Hữu Duy mới mở ngay đầu cầu Hòa Tịnh, Mang Thít(Vĩnh Long), mỗi ngày anh thu vào 1 tấn hến vỏ, luộc ra được 100kg hến ruột, giá 100.000 đ/kg.
Cứ ra ngày nào bán sạch ngày đó, vì được các bà nội trợ ưa chuộng trong lúc giá cả nhiều loại thịt leo thang lại chưa hẳn là thực phẩm an toàn. Con hến quá dễ chế biến thành nhiều món ăn trên bàn ăn gia đình hay cần thiết nhanh chóng có những món lai rai đãi khách.
Món hến xào sả ớt xúc bánh phồng tôm lạ miệng.
Những lần về lại Châu Giang (An Giang) lại thưởng thức món “lía” (hến một nắng), lể từng con hến tru trú ngọt lừ mà thắm thía mỡ màng hương vị phù sa miệt đầu nguồn.
Lía là món ăn độc đáo của bà con người Chăm, là món ăn đơn giản nhất từ con hến mà chẳng cần phải qua chế biến; nhưng ăn món này phải là những con hến “tuyển” loại to nhất và mập ú sau mùa nước rút.
Những tháng 9, tháng 10 âm lịch là mùa hến nhiều nhất, ngon nhất vì mấy tháng trời nước ngập đầy sông, đầy đồng đâu ai khai thác nên sinh sôi đầy những khúc sông.
Thương con hến ngày nay vì những quá nhiều ghe tàu đánh bắt thủy sản bằng điện nên con hến bị tiêu diệt rất nhiều; những kinh rạch trong đồng thì bị thuốc trừ sâu, nên lâu lâu trong mương đìa nhà có được rổ hến là mừng lắm. Một tô ruột hến nuột nà nấu canh hẹ, thêm mấy miếng tàu hũ thì ngon lừ và rất “hợp thời” trong những ngày nắng bắt đầu nóng dần lên.
Bởi con hến bổ dưỡng, tính hàn nên nấu canh hẹ là sự kết hợp bổ sung không gì bằng. Ở quê người ta còn làm món hến xào, hến kho sả, con nít cứ ăn… bằng muỗng.
Hồi đó, nhiều người chỉ cần cái rổ, kéo theo sau chiếc xuồng con, lội dọc con sông cạn xúc hến, không lâu xuồng hến khẳm đừ, hến đem đổ góc vườn chanh bổ sung chất phân hữu cơ cho chanh tốt cho mà biết.
Ghé lò hến Hữu Duy mua 50.000đ hến, làm ra mấy món ăn quê lại thành ra là món đặc sản ăn hoài không biết ngán. Rảnh rỗi, bày vẽ món hến trộn xúc bánh phồng tôm cả nhà thưởng thức ngất ngây.
Hến ruột trần lại nước sôi cho sạch, bắt chảo nhỏ lửa xào sả ớt cho vàng thì bỏ hến vào chừng 5 phút là vừa, thêm hành tây xắt sợi, mấy cọng rau răm, đậu phộng rang… là có thể bày ra dĩa, xúc bánh phồng tôm, vậy là thành “tiệc hến”.
Ở Bến Tre có món hến đổ bánh xèo ăn cũng lạ miệng; nhưng bước vào những ngày nóng nực, lại bắt thèm món hến nấu canh chua khế rau răm, nó vừa kích thích sự thèm ăn, vừa giải nhiệt cơ thể. Những món ăn từ hến thật bình dị, rẻ tiền, nhưng bổ dưỡng, dễ ăn vô cùng.