Bệnh đốm trắng ở tôm: Cần lưu ý điều gì để phòng rủi ro?

Nguyên nhân gây bệnh đốm trắng

Bệnh đốm trắng do White Spot Syndrome Virus (WSSV) gây ra, đây là loại virus thuộc họ Nimaviridae. Virus này có thể tồn tại lâu trong môi trường nước, bùn đáy ao và trong các vật chủ trung gian như giáp xác hoang dã (cua, còng, tôm nhỏ). Một số nguyên nhân chính làm bệnh bùng phát bao gồm:

Môi trường nuôi ô nhiễm: Chất thải hữu cơ tích tụ, nước ao bị ô nhiễm là điều kiện thuận lợi cho virus tồn tại.

Thời tiết thay đổi đột ngột: Sự biến động nhiệt độ, độ mặn khiến tôm bị sốc và suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho virus phát triển.

Thả giống nhiễm bệnh: Nếu tôm giống mang mầm bệnh từ trại giống nhưng không được kiểm soát chặt chẽ, bệnh có thể lây lan nhanh chóng.

Nguồn nước bị nhiễm virus: Việc lấy nước từ ao hồ, sông suối mà không qua xử lý có thể khiến virus xâm nhập vào hệ thống nuôi.

Sử dụng thức ăn kém chất lượng: Thức ăn không đảm bảo chất lượng làm giảm sức đề kháng của tôm, tạo điều kiện cho virus tấn công.

Dấu hiệu nhận biết bệnh đốm trắng

Bệnh có thể xuất hiện nhanh chóng chỉ sau 2-7 ngày kể từ khi tôm bị nhiễm virus. Một số dấu hiệu đặc trưng gồm:

Xuất hiện các đốm trắng có đường kính 0,5-2mm trên vỏ tôm, đặc biệt là ở giáp đầu ngực và phần vỏ cơ thể.

Tôm bơi lờ đờ, ăn yếu hoặc bỏ ăn hoàn toàn.

Có hiện tượng bơi sát bờ ao hoặc vùi mình xuống bùn.

Khi bệnh tiến triển nặng, tôm chết hàng loạt trong thời gian ngắn (24-72 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt). 

Đốm trắng trên vỏ tôm. Ảnh: ST

Tác động của bệnh đốm trắng

Bệnh đốm trắng gây tổn thất nghiêm trọng cho ngành nuôi tôm:

Giảm năng suất nuôi: Tôm chết hàng loạt, làm sụt giảm sản lượng thu hoạch.

Tổn thất kinh tế lớn: Người nuôi thiệt hại về chi phí sản xuất, bao gồm chi phí thức ăn, giống, thuốc xử lý ao.

Lây lan nhanh và khó kiểm soát: Khi virus đã xâm nhập vào ao nuôi, việc khống chế rất khó khăn.

Ảnh hưởng đến môi trường và hệ sinh thái: Mầm bệnh có thể tồn tại trong ao, lan ra các khu vực lân cận, ảnh hưởng đến các vùng nuôi khác.

Biện pháp phòng ngừa bệnh đốm trắng

Mặc dù bệnh đốm trắng chưa có thuốc đặc trị, nhưng người nuôi có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để giảm thiểu rủi ro:

Kiểm soát chất lượng con giống

Lựa chọn tôm giống từ các trại sản xuất uy tín, có giấy chứng nhận kiểm dịch.

Kiểm tra tôm giống bằng phương pháp PCR để đảm bảo không nhiễm WSSV trước khi thả.

Thả tôm với mật độ hợp lý để hạn chế căng thẳng và giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.

Quản lý môi trường ao nuôi

Cải tạo ao đúng kỹ thuật trước mỗi vụ nuôi, loại bỏ bùn đáy ao, khử trùng bằng vôi và hóa chất chuyên dụng.

Định kỳ thay nước, sử dụng vi sinh để kiểm soát chất lượng nước, hạn chế ô nhiễm.

Giữ độ mặn ổn định (khoảng 10-25 ppt) và kiểm soát nhiệt độ ao để tránh sốc môi trường cho tôm.

Lắp đặt quạt nước để tăng oxy hòa tan, giúp tôm khỏe mạnh và giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Kiểm soát nguồn nước và động vật trung gian

Lọc và xử lý nước đầu vào bằng hóa chất hoặc tia UV để loại bỏ mầm bệnh.

Ngăn chặn động vật giáp xác hoang dã (cua, còng) vào ao nuôi vì chúng có thể mang virus.

Định kỳ kiểm tra mẫu nước, trầm tích đáy ao để phát hiện nguy cơ sớm.

Dinh dưỡng và tăng cường miễn dịch cho tôm

Cung cấp thức ăn chất lượng cao, đầy đủ dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng cho tôm.

Bổ sung các chế phẩm sinh học, vitamin C, men vi sinh vào khẩu phần ăn để giúp tôm khỏe mạnh hơn.

Tránh cho tôm ăn dư thừa, kiểm soát lượng thức ăn phù hợp với từng giai đoạn phát triển.

Đốm trắng nếu không phát hiện và xử lý kịp thời sẽ gây thiệt hại lớn cho vụ nuôi. Ảnh: ST

Giám sát và xử lý kịp thời khi phát hiện bệnh

Khi phát hiện tôm có dấu hiệu nhiễm bệnh, cần nhanh chóng cách ly khu vực nhiễm bệnh, tránh lây lan sang ao khác.

Nếu dịch bệnh bùng phát, cần thu hoạch sớm để giảm thiểu thiệt hại.

Khử trùng ao nuôi sau mỗi vụ bằng vôi bột, thuốc sát trùng chuyên dụng để tiêu diệt mầm bệnh.

Báo cáo với cơ quan thú y địa phương để có hướng dẫn xử lý phù hợp.

Bệnh đốm trắng ở tôm là một trong những mối đe dọa lớn đối với ngành nuôi trồng thủy sản. Tuy chưa có thuốc đặc trị, nhưng người nuôi có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách chủ động phòng ngừa qua việc kiểm soát con giống, quản lý môi trường ao nuôi, kiểm soát nguồn nước, cung cấp dinh dưỡng hợp lý và giám sát chặt chẽ dịch bệnh. Việc áp dụng các biện pháp này không chỉ giúp bảo vệ mùa vụ mà còn nâng cao hiệu quả kinh tế trong nuôi tôm bền vững.