Tìm hướng đi mới cho con tôm

Người nuôi thua lỗ

Giá tôm thẻ chân trắng ở ĐBSCL những ngày qua giảm mạnh khiến hàng loạt hộ nuôi như ngồi trên lửa.

Ông Bùi Hoàng Anh, ngụ xã Ngọc Tố, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), tâm sự: “Thời điểm này những năm trước, thương lái săn lùn tôm thẻ để cung ứng cho các nhà máy chế biến phục vụ nhu cầu xuất khẩu. Giá bán tôm từ 100.000 đồng/kg trở lên nên ai cũng có lời, tạo không khí vụ mùa phấn khởi. Bây giờ thì ngược lại, tôm thẻ đang rớt giá đẩy người nuôi vào cảnh từ hòa tới lỗ, khiến ai nấy đều kêu than”.

Theo ông Hoàng Anh, hiện tại thương lái thu mua tôm thẻ loại 100 con/kg chỉ còn khoảng 65.000 - 75.000 đồng/kg, giảm từ 25.000 - 40.000 đồng/kg so cùng kỳ năm ngoái. Đây cũng được xem là mức giá thấp nhất trong nhiều năm qua.

Cùng nỗi lo trên, ông Võ Văn Nhựt, ở xã Ngọc Tố (huyện Mỹ Xuyên) than: “Ao tôm thẻ của gia đình tôi đợt này nuôi hơn 3 tháng vừa thu hoạch, bán cho thương lái chỉ 70.000 đồng/kg, tính ra lỗ hơn 10 triệu đồng. Nguyên nhân do tôm chậm lớn, khiến chi phí giá thành cao, trong khi giá bán giảm mạnh…”.

Theo UBND xã Ngọc Tố, kinh tế chính của xã là nuôi tôm với hơn 2.100ha tôm, trong đó người dân thả nuôi tôm thẻ chân trắng chiếm khoảng 90% diện tích; vì vậy khi tôm thẻ giảm giá mạnh như hiện nay khiến hàng loạt hộ khốn đốn…

Tại Bạc Liêu, Bến Tre, Trà Vinh, Kiên Giang…, nhiều hộ nuôi tôm thẻ đứng ngồi không yên vì giá quá thấp. Ông Huỳnh Phước Hải, ở xã Bình Trị, huyện Kiên Lương (Kiên Giang), bộc bạch: “Vùng này gần biển nên mỗi năm nông dân chỉ sản xuất 1 vụ lúa, những vụ còn lại đều trông vào việc nuôi tôm thẻ và con tôm là niềm hy vọng để cải thiện đời sống. Vậy mà năm nay giá tôm thẻ tệ quá, nông dân coi như trắng tay”.

Đưa chúng tôi ra thăm ruộng tôm của mình, ông Lê Văn Kỳ (xã Bình Thới, huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre) lắc đầu: “Cùng với rớt giá thì tôm thẻ đang đối mặt với dịch bệnh bởi thời tiết thay đổi khi xuất hiện mưa nhiều trong những ngày qua. Ao tôm thẻ của gia đình tôi nuôi được gần 1 tháng tuổi, đột ngột bị bệnh làm chết toàn bộ hơn 150.000 con giống, lỗ trắng khoảng 50 triệu đồng…”.

Điều khiến người nuôi tôm thẻ lo lắng thêm là các nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu ở ĐBSCL thu mua tôm rất ít, trong khi thương lái Trung Quốc trước đây liên tục thu gom tôm thẻ nguyên liệu qua đường tiểu ngạch thì nay cũng “biệt tăm”; thế là một số hộ phải bán tháo bởi tâm lý sợ tôm sụt giảm nữa. Những hộ khác thì phân vân không dám thả nuôi mới vào lúc này do giá cả cứ đi xuống…

Đầu tư nâng chất lượng và an toàn thực phẩm

Theo các doanh nghiệp thủy sản ở ĐBSCL, một trong những nguyên nhân chính khiến tôm thẻ sụt giảm mạnh là do tình hình xuất khẩu gặp khó, giá xuất giảm liên tục nhưng khách hàng các nước vẫn ít mua. Bên cạnh đó, nguồn cung tôm ở nhiều nước trên thế giới khá dồi dào, nhất là Ấn Độ bán tôm với giá thấp nên tôm của Việt Nam khó cạnh tranh.

Các nhà chuyên môn cảnh báo, cách nay khoảng 5 năm phong trào nuôi tôm thẻ bùng nổ ở các tỉnh ĐBSCL, hàng loạt hộ đã chuyển từ tôm sú sang nuôi tôm thẻ; rồi có nơi đốn bỏ ruộng mía, rau màu để đào ao nuôi tôm thẻ; thậm chí ở Đồng Tháp và An Giang là vùng nước ngọt nhưng nông dân cũng bỏ lúa, đào ao, khoan giếng để nuôi tôm thẻ… nhằm chạy theo lợi nhuận, hy vọng làm giàu. Do thời gian qua tôm thẻ phát triển “quá nóng”, trong khi hệ thống thủy lợi, điện, hạ tầng… chưa được đầu tư đồng bộ khiến việc nuôi tôm thẻ thường xuyên đối mặt với nhiều rủi ro, dịch bệnh và chi phí giá thành cao. Đây là bất lợi của con tôm nước ta khi cạnh tranh với các nước xuất khẩu tôm trên thế giới.

Ông Võ Hoàng Nguyên, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Vĩnh Thuận (Kiên Giang), nhận định: “Đúng là thời gian qua tôm thẻ giúp nhiều hộ nuôi đạt lợi nhuận tốt bởi được giá và thời gian nuôi ngắn. Song cần lưu ý tôm thẻ cũng thường hay bị bệnh, nuôi tràn lan trong điều kiện hạ tầng, thủy lợi chưa hoàn chỉnh sẽ dễ gây ô nhiễm môi trường và giá cả cũng lên xuống thất thường. Vì vậy, trước thực trạng giá tôm thẻ giảm mạnh thì thời gian qua huyện Vĩnh Thuận đã chủ trương phát triển 23.000ha tôm - lúa theo hình thức luân canh giữa 3 đối tượng là “tôm thẻ, tôm sú và tôm càng xanh” một cách hợp lý; không quá phụ thuộc vào tôm thẻ. Đây cũng là cách để đề phòng tôm thẻ rớt giá, người nuôi giảm lỗ và cũng nhằm phát triển bền vững nghề nuôi tôm”.

Tại Sóc Trăng, Bến Tre…, nếu như những năm trước tôm thẻ chiếm 80% - 90% diện tích nuôi, thì nay nhiều nơi đã giảm bớt phụ thuộc vào tôm thẻ để chuyển sang nuôi tôm sú, bởi tôm sú vẫn giữ giá tốt và ít rủi ro.

Bộ NN-PTNT cho rằng, Việt Nam rất có ưu thế về xuất khẩu tôm sú trên thế giới; do đó người nuôi có thể tập trung cho tôm sú theo mô hình sản xuất sạch, chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm… nhằm phát triển bền vững.

Theo ông Hồ Quốc Lực, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta (Sóc Trăng), để con tôm phát triển ổn định thì cần nhanh chóng áp dụng các biện pháp kỹ thuật, liên kết trong sản xuất để giảm chi phí giá thành, tăng sức cạnh tranh. Song song đó, quan tâm hơn nữa vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, bởi hiện nay hầu hết các thị trường nhập khẩu tôm của Việt Nam đều yêu cầu kiểm tra gắt gao an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Làm được điều này và để nâng chất lượng tôm nuôi thì các địa phương phải xây dựng được vùng nuôi tôm nguyên liệu quy mô, có đầu tư đầy đủ nhiều mặt, đạt chuẩn quốc tế… Đây cũng là hạn chế lớn nhất của vùng tôm nuôi ĐBSCL lâu nay tồn tại dạng nhỏ lẻ và thiếu liên kết…