Nghề chài lưới bắt cá còm trên sông Lam
Có nhiều cách để người dân các xóm chài sống bên dòng sông Lam (đoạn chảy qua huyện anh sơn, nghệ an) có thể đánh bắt cá còm. Nhưng có một cách đánh bắt hiệu quả nhất mà người dân nơi đây thường sử dụng, đó là dùng một loại lưới cỡ nhỏ có tên gọi lưới còm.
Cá còm sinh sống khắp nơi trên dòng sông Lam, với khả năng sinh sản quanh năm, số lượng dồi dào, dễ đánh bắt nên đây là nguồn lợi mưu sinh của hầu hết các hộ dân xóm chài. Nghề chài lưới đánh bắt cá còm ở đây đã có từ lâu và hiện nay nghề này vẫn là lựa chọn số một của người dân trong việc đánh bắt cá còm.
Hiện tại ở Anh Sơn có khoảng trên dưới 50 hộ dân xóm chài sống rải rác trên sông Lam ở các xã Tam Sơn, Đỉnh Sơn, Phúc Sơn, Long Sơn, Lạng Sơn vẫn còn theo đuổi nghề này.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, sở dĩ người dân gọi loại lưới này là lưới còm bởi lưới chủ yếu dùng để đánh bắt cá còm. Loại lưới này hầu hết người dân sống bằng nghề chài lưới trên sông Lam đều biết đan và sử dụng.
Lưới còm được kết đan bằng dây cước theo hình ô vuông rộng cỡ 1cm, phía trên gắn với phao, phía dưới kết chì, mỗi tay lưới khi chăng ra có chiều dài khoảng 50 – 100 mét...
Theo ông Lê Văn Nga, xóm 5, xã Tam Sơn (Anh Sơn) - người có hơn 30 năm hành nghề lưới còm, thì dùng lưới còm có thể bắt được cá còm ở mọi thời điểm trong năm, nhưng hiệu quả nhất là đánh bắt vào mùa nước cạn, những hôm tối trời. Nghề lưới còm cho thu nhập khá cao nhưng cũng lắm gian nan vất vả, đòi hỏi nhiều kinh nghiệm.
Trước khi dùng lưới còm cần phải kiểm tra thật kỹ, nếu lưới bị rách phải vá lại, sắp xếp gọn gàng để khi thả lưới không bị rối. Đêm đến mang lưới đi thả cũng cần phải có ít nhất 2 người, một người chịu trách nhiệm lái thuyền, một người thả lưới. Địa điểm thả lưới chủ yếu là nơi nước đứng, cạnh bờ sông. Sông nước mênh mông nên khi thả xong lưới phải đóng cọc hai đầu để làm dấu và cố định cho lưới không bị trôi. Sau khi thả xong thì ngâm lưới đến khi trời gần sáng thì ra thu lưới về.
Tuy nghề lưới còm khá vất vả, đòi hỏi nhiều kinh nghiệm nhưng nghề đánh bắt cá còm cũng cho thu nhập khá cao. Trung bình mỗi tay lưới còm thả qua đêm cũng thu được từ 1 – 2 kg cá còm, với giá bán từ 80 đến 100 ngàn đồng như hiện nay, người dân thu trên dưới 200 ngàn đồng.
Cha con ông Nga đang kiểm tra lưới trước khi đi thả (ảnh: Võ Văn Thành).
Người dân đi bán cá còm (ảnh: Võ Văn Thành).
Loài cá còm do người dân đánh bắt được trên sông Lam (ảnh: Võ Văn Thành).