Thương lái đang thay đổi cách mua tôm như thế nào?

Họ không còn đơn thuần là những bên trung gian "mua đứt bán đoạn" mà đang dần trở thành những mắt xích công nghệ, kết nối trực tiếp nông dân với thị trường toàn cầu.

Từ thu mua truyền thống sang sàn giao dịch số 

Trước đây, người nuôi tôm thường ở thế bị động, chờ thương lái đến tận ao định giá, dẫn đến tình trạng bị ép giá và thiếu thông tin. Tuy nhiên, làn sóng chuyển đổi số đã đảo ngược tình thế.

Nhiều hộ nuôi và thương lái hiện đại đang bỏ qua các khâu trung gian rườm rà bằng cách sử dụng các nền tảng trực tuyến để kết nối trực tiếp với nhà hàng, siêu thị hoặc người tiêu dùng cuối. Các ứng dụng chuyên biệt cho phép người nuôi công khai nhật ký nuôi (qua video, dữ liệu thời gian thực) để xây dựng lòng tin và định giá sản phẩm cao hơn. Xu hướng này đặc biệt phổ biến tại "thủ phủ" Cà Mau, nơi tôm càng xanh giá 80.000 - 120.000 đ/kg đang được giao dịch sôi động qua các kênh online, giúp tối ưu hóa chi phí logistics và tăng biên lợi nhuận cho cả hai phía.

"Tấm hộ chiếu" Blockchain: Chuẩn hóa để xuất khẩu

Áp lực từ thị trường quốc tế, đặc biệt là EU và Mỹ, đã buộc thương lái phải thay đổi tiêu chí thu mua. 

Thương lái và doanh nghiệp xuất khẩu giờ đây yêu cầu sự minh bạch tuyệt đối. Mỗi lô tôm thu mua thường được gắn mã QR tích hợp công nghệ Blockchain, cho phép truy xuất nguồn gốc. Đây là "giấy thông hành" bắt buộc để vượt qua các rào cản kỹ thuật như thuế chống bán phá giá (như mức thuế sơ bộ POR19 lên tới 33,29% từ Mỹ) hay thuế chống trợ cấp. 

Hệ quả là, thương lái ưu tiên săn lùng tôm từ các trang trại đạt chuẩn ASC, GlobalGAP. Họ chấp nhận trả giá cao hơn cho các sản phẩm cao cấp (như tôm sú lớn 12 con/kg, giá 380.000 đ/kg) để đảm bảo an toàn cho các đơn hàng xuất khẩu, thay vì mua tôm trôi nổi giá rẻ nhưng rủi ro cao. 

Chiến lược thị trường linh hoạt và đa mục tiêu

Dữ liệu xuất khẩu 8 tháng đầu năm 2025 (đạt gần 3 tỷ USD) cho thấy sự nhạy bén đáng kinh ngạc của giới thu mua trong việc điều phối nguồn hàng:

Nhận thấy nhu cầu tôm tươi sống tại Trung Quốc tăng vọt (+62\% trong tháng 8), thương lái đã đầu tư mạnh vào hệ thống xe vận chuyển oxy và chuỗi cung ứng lạnh chuyên biệt. Đây là lợi thế cạnh tranh tuyệt đối của Việt Nam so với tôm đông lạnh giá rẻ từ Ecuador.

Một điểm sáng mới là sự quay lại thị trường nội địa. Các thương lái và doanh nghiệp lớn (như Sao Ta, Minh Phú) đang nâng tỷ trọng doanh thu nội địa lên 5 - 10%, khai thác sức mua của tầng lớp trung lưu Việt để giảm áp lực tồn kho khi xuất khẩu gặp biến động.

Từ "Đối đầu" sang "Cộng sinh": Mô hình bao tiêu có điều kiện

Áp lực từ lạm phát và thuế quan đã khai tử tư duy ép giá nông dân. Thay vào đó, một mối quan hệ bền vững hơn đã hình thành:

- Thay vì mua ngay đầy rủi ro, thương lái chuyển sang ký kết hợp đồng dài hạn. Họ hỗ trợ nông dân về vốn, công nghệ và quy trình nuôi đạt chuẩn quốc tế. Đổi lại, họ có nguồn hàng ổn định, sạch bệnh. Mô hình cộng sinh này giúp nông dân yên tâm sản xuất với lợi nhuận tăng 30-50%, trong khi thương lái đảm bảo được nguồn cung chuẩn cho các đơn hàng xuất khẩu lớn, góp phần đưa kim ngạch ngành tôm hướng tới mục tiêu 4,3 tỷ USD.

- Thương lái tôm Việt Nam năm 2025 đã thực sự "lột xác". Từ vai trò người mua gom đơn thuần, họ đã trở thành những nhà điều phối chuỗi cung ứng chuyên nghiệp, am hiểu công nghệ và tuân thủ luật chơi toàn cầu. Sự chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang minh bạch hóa và số hóa không chỉ là cách để họ tồn tại, mà còn là bệ phóng quan trọng đưa ngành tôm Việt Nam phát triển bền vững, sẵn sàng chinh phục những cột mốc mới trên bản đồ xuất khẩu thế giới.