Xuất khẩu 2015: ba chân kiềng đều yếu

Hai tháng 10 và 11 năm nay, mỗi tháng cả nước chỉ xuất khẩu được 14,3 tỉ đô la Mỹ. Muốn đạt mục tiêu xuất khẩu cả năm tăng 10% (lên khoảng 165 tỉ đô la Mỹ) thì tháng 12 này phải xuất khẩu trên 16 tỉ đô la Mỹ, sẽ khó. Nhưng vấn đề không chỉ ở con số mục tiêu...

xuất khẩu thủy sản gặp khó
Xuất khẩu thủy sản đang gặp bất lợi do nguồn nguyên liệu không đảm bảo chất lượng, vệ sinh. Ảnh: LÊ HOÀNG VŨ

Chân kiềng thứ nhất: nông, lâm, thủy sản khó gượng

Nhóm mặt hàng này là thế mạnh vốn có, được kỳ vọng nhất về lợi thế khi nước ta đã gia nhập nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) hình thành đầu năm tới, nhưng xuất khẩu năm nay sa sút khó gượng. Mười một tháng đầu năm 2015, xuất khẩu nhóm này thua cùng kỳ năm ngoái 1,6 tỉ đô la Mỹ (7,6%). Nhóm này có chín mặt hàng thì tới năm mặt hàng “rưỡi” hụt so với cùng kỳ năm ngoái. Năm tên tuổi là thủy sản, cà phê, chè, gạo và cao su, còn “rưỡi” vì mặt hàng “sắn và các sản phẩm từ sắn” tăng nhưng “chính chủ là sắn” lại giảm.

Đi vào một số mặt hàng cụ thể như sau: chín tháng đầu năm 2015 có 582 lô hàng thủy sản bị 38 nước trả về vì nguyên liệu không sạch. 27 lô hàng thủy sản của 24 doanh nghiệp vừa bị EU trả về chủ yếu bởi vi phạm nhiễm hóa chất, kháng sinh, tăng 1,28 lần so với cả năm 2014. Nếu tình hình trên không được cải thiện, các nhà nhập khẩu sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn, gây bất lợi không chỉ cho năm nay mà cả các năm sau.

Về gạo, thực ra xuất khẩu giảm không nhiều, nhưng cái chính là vẫn bùng nhùng trong các mớ níu kéo. Xuất khẩu gạo thua Thái Lan toàn diện như trước giờ nhưng đáng ngượng là Campuchia đang bám sát. Dù bạn đi sau ta hai thập kỷ nhưng sớm có thương hiệu, trong khi lâu nay rong ruổi trên thương trường nhưng gạo Việt Nam vẫn... vô danh.

Xuất khẩu cà phê Việt Nam đứng đầu châu Á, thứ hai thế giới (sau Brazil). Song với việc chiếm tới 20% thị trường thế giới về khối lượng, nhưng trị giá chỉ có 2% thì không đáng tự hào. Sản lượng niên vụ 2014-2015 không đạt như mong muốn. Còn nhiều khúc mắc khác đã nói quá nhiều, biết rất rõ, nhưng gỡ lại quá ít.

xuất khẩu qua các thời kì

cán cân thương mại

Xuất khẩu rau quả năm 2013 lần đầu vượt mốc 1 tỉ đô la Mỹ, năm 2015 dự báo tới 2 tỉ đô la Mỹ. Đó là kết quả của những nỗ lực từ cách làm để có sản phẩm ngon lành kết hợp với các giải pháp về xúc tiến thương mại... Nhãn lồng, vải thiều, quả xoài đã tới được những nơi kỹ tính.

Nhưng niềm vui cũng nghẹn vì trên 60% rau quả xuất khẩu sang Trung Quốc. Hình ảnh những đoàn xe chở cây trái thơm thảo từ miệt vườn phương Nam vượt con đường thiên lý rồi sững lại phơi nắng ở cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) chực chờ qua biên giới, hồ dễ ai quên. Khi xuất khẩu rau quả tăng thì nhập khẩu rau quả cũng lên theo bởi khẩu vị xài trái cây ngoại, nhất là từ Thái Lan, Mỹ, New Zealand, Trung Quốc... đã là “mốt” tân thời. Tương tự, sắn, cao su của ta cũng chủ yếu vào Trung Quốc.

Hồ tiêu, tiếp đà những năm trước, vẫn duy trì vị thế hàng đầu thế giới. Một trong những nguyên do là thời gian qua giá mặt hàng này lên vừa cao lại nhanh đã khiến nông dân thẳng tay triệt hạ các cây trồng lâu năm khác để dựng cọc tiêu. Thị trường vốn đỏng đảnh, nhu cầu, giá cả chưa biết thế nào. Trước mắt, do trồng ồ ạt và chăm sóc không đúng quy trình, khả năng năng suất không cao, bùng nổ bệnh tật. Đua nhau trồng rồi thi nhau chặt hạ đã thành điệp khúc nhiều năm. Liệu có ngày nào hồ tiêu lại là nạn nhân mà hôm này chính nó là thủ phạm?

Xuất khẩu nhân điều đứng thứ hạng cao và năm nay chắc chắn cũng vậy nhưng hiện ngành điều đang đứng trước ít nhất bốn thách thức. Một là đa số cơ sở làm nhân điều không đảm bảo vệ sinh. Hai là “loạn” doanh nghiệp tham gia xuất khẩu. Ba là chưa có thương hiệu. Bốn là vẫn chủ yếu xuất khẩu sản phẩm thô. Vượt qua “vũ môn” nào cũng khó, huống hồ là cả bốn.

Chân kiềng thứ 2: Vị thế doanh nghiệp Việt Nam phú quý giật lùi

Mười một tháng đầu năm 2015, xuất khẩu cả nước tăng 8% so với cùng kỳ năm 2014, thì khối doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng 13,3% (nếu không kể dầu thô thì tăng tới 18,4%), trong khi khối doanh nghiệp Việt Nam giảm 2,6%. Nên trong tổng kim ngạch xuất khẩu, tỷ trọng của khối FDI áp đảo tới 70,7% còn khối doanh nghiệp Việt Nam thu mình chỉ còn 29,3% (xem bảng 1).

Chân kiềng thứ 3: Thâm hụt thương mại khó gỡ

Mười một tháng đầu 2015, nhập siêu cả nước là 3,7 tỉ đô la Mỹ, bằng 2,5% kim ngạch xuất khẩu. So với dự kiến cả năm nhập siêu 5% kim ngạch xuất khẩu thì ổn nhưng “giải phẫu” thì đáng lo (xem bảng 2). Số nhập siêu nói trên chỉ thuần túy là hiệu số giữa số nhập siêu của khối doanh nghiệp Việt Nam trừ (-) số xuất siêu cũng của khối doanh nghiệp FDI. Phải tách bạch hai khối thì mới thấy vấn đề trầm trọng, vì phần xuất khẩu của khối doanh nghiệp FDI là “của người ta”, chỉ khác là xuất khẩu từ Việt Nam; còn xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước mới thực là “của mình”. Thặng dư họ mang về, thâm hụt ta lãnh đủ. Ngay trong giai đoạn xuất siêu 2012-2014 thì nội tình đã như vậy rồi.

TBKTSG Online, 06/12/2015
Đăng ngày 07/12/2015
Nguyễn Duy Nghĩa
Kinh tế

Loài tôm nào là nguồn xuất khẩu chủ lực ở nước ta?

Hiện nay, với sản lượng lên đến 27.504 tấn (tháng 5/2023), tôm thẻ chân trắng được xem là đối tượng xuất khẩu chính ở nước ta. Dự đoán trong tương lai, loài tôm này sẽ có sản lượng xuất khẩu vượt bậc.

Tôm thẻ
• 12:02 17/09/2023

Xuất khẩu thủy sản 2023 đạt 9 tỷ USD nếu đi đúng theo kịch bản

Nền kinh tế thế giới đang dần đi vào giai đoạn phục hồi, lạm phát đã giảm, nhu cầu tiêu dùng gia tăng trở lại. Với tình hình này, xuất khẩu thủy sản sẽ phát triển theo hướng đúng với kịch bản mà chúng ta đã đề ra, đạt 9 tỷ USD năm 2023.

Chế biến cá
• 11:12 07/09/2023

Ngành tôm phải giữ được thế mạnh chế biến

Ngành tôm Việt Nam có một thế mạnh lớn là trình độ chế biến ở vào đẳng cấp cao nhất của thế giới. Vì vậy, ngành tôm phải giữ vững được lợi thế này.

Tôm chế biến
• 11:00 20/07/2023

“Bắt bệnh” sức cạnh tranh yếu trong xuất khẩu con tôm Việt Nam

Giá thành cao từ 30 - 100% khiến con tôm Việt Nam ngày càng mất sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Tôm thẻ
• 12:02 26/06/2023

Hợp tác gia công xuất khẩu thủy sản thế mạnh xuất khẩu thủy sản của Việt Nam

Việt Nam có thế mạnh về chế biến thuỷ hải sản, do đó các doanh nghiệp thuỷ sản Nhật Bản mong muốn tăng cường hợp tác, đặt hàng gia công sản phẩm xuất khẩu đi các thị trường khác.

Tôm thẻ
• 12:50 21/03/2024

Hội nghị thượng đỉnh đổi mới thực phẩm xanh trở lại London

Hội nghị Thượng đỉnh Đổi mới Thực phẩm Xanh (Blue Food Innovation Summit) quy tụ ngành nuôi trồng thủy sản để khám phá những cơ hội và thách thức trong việc mở rộng quy mô sản xuất thực phẩm xanh đồng thời bảo vệ và khôi phục hệ sinh thái đại dương.

Hải sản
• 10:32 13/03/2024

Bệnh Tilv và vấn đề Brazil không nhập khẩu cá rô phi Việt Nam

Theo thông báo của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường- NAFIQPM (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) kể từ ngày 14/2 Brazil tạm dừng nhập khẩu cá rô phi Việt Nam cho đến khi có kết luận rà soát bệnh do virus TiLV gây bệnh trên cá rô phi, vì đất nước này lo ngại việc nhập khuẩn làm lây lan dịch bệnh.

Cá rô phi
• 11:05 01/03/2024

Bình Định thực hiện nhiều mô hình nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả

Trong năm 2023 Trung tâm Khuyến nông tập trung triển khai các mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng đa dạng hóa các đối tượng nuôi, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất để nâng cao giá trị sản phẩm, gắn với liên kết tiêu thụ theo chuỗi giá trị đã góp phần hạn chế rủi ro bệnh dịch, cải thiện môi trường sinh thái vùng nuôi, tạo ra các sản phẩm an toàn sinh học, nâng cao giá trị kinh tế, đem lại thu nhập ổn định và bền vững cho người nuôi.

Các mô hình nuôi trồng thủy sản
• 09:59 29/02/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 14:36 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 14:36 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 14:36 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 14:36 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 14:36 29/03/2024