Áp dụng đạo luật Farm Bill: “Trơn trượt” đường xuất khẩu cá tra sang Mỹ

Xuất khẩu sụt giảm mạnh

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), trong tháng 8 vừa qua, xuất khẩu (XK) cá tra sang Mỹ đã giảm mạnh chỉ đạt 18,44 triệu USD, giảm 58,5% so với tháng 7 và giảm 54,8% so với tháng 8/2016.

Bộ Nông nghiệp Mỹ áp dụng đạo luật Farm Bill, tiến hành kiểm tra 100% lô hàng cá da trơn nhập khẩu được cho là nguyên nhân khiến kim ngạch XK ngành hàng này sụt giảm tại thị trường này. 

Theo Bộ NN&PTNT, tính đến thời điểm hiện nay chỉ có 3 nhà xuất khẩu của Việt Nam đủ tự tin “làm ăn” ở thị trường khó tính này. Nhưng ngay tháng đầu tiên bị điều chỉnh bởi đạo luật Farm Bill nhà XK cá tra lớn là Cty Vĩnh Hoàn, trước đây XK sang thị trường này bình quân 250 container/tháng thế nhưng trong tháng 8 chỉ xuất được 130 container.

Theo phản ánh của DN, tháng đầu tiên bị áp dụng đạo luật mới họ phải đối mặt với  tình trạng quá tải. Đa số các cảng vẫn đang thiếu nhân viên kiểm tra của Cơ quan Thanh tra và ATTP (FSIS) thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) nên thời gian trung bình từ lúc hàng vào kho và xin lịch kiểm cho đến ngày kiểm hàng trung bình là 6 ngày. Đa số kiểm sát viên phải kiểm hàng ở ít nhất 2-3 kho/ngày, làm giảm số lượng container hàng có thể kiểm, tăng thời gian chờ đợi cũng như chi phí kho và chậm việc lưu thông hàng hóa trên thị trường.

Ngoài ra, việc thực hiện kiểm tra 100% lô hàng đến còn làm mất rất nhiều thời gian chờ đợi trước khi sản phẩm được chính thức cho phép đưa ra thị trường tiêu thụ. Cho đến nay, Cty Vĩnh Hoàn có gần 200 container được kiểm và chấp thuận với thời gian bình quân là 10 ngày kể từ khi hàng đến cảng. Trong trường hợp hàng thuộc chế độ kiểm tại phòng thí nghiệm độc lập thứ 3 thì sẽ mất tổng cộng 1-2 tháng tùy theo mức độ yêu cầu hồ sơ từ cơ quan FSIS địa phương.

Vẫn đang theo sát tình hình

Do Farm Bill là một rào cản thương mại lớn, là công cụ hữu hiệu để Chính phủ Mỹ bảo hộ nền công nghiệp cá catfish nội địa nên nhiều chuyên gia về lĩnh vực thủy sản cảnh báo đây mới chỉ là những thách thức và ảnh hưởng ban đầu đối với XK cá tra sang thị trường này.

Trước tình hình XK gặp khó khăn, ngày 8/9/2017, VASEPcó  công văn gửi Bộ NN&PTNT đề xuất một số kiến nghị tháo gỡ khó khăn. Theo đó, VASEP đề nghị Bộ NN&PTNT kiến nghị tới USDA các DN trong toàn chuỗi XK, NK và phân phối cá tra chưa thể sẵn sàng cho việc thực thi chương trình kiểm soát của Farm Bill vào 1/9/2017. Thị trường cần thêm thời gian để tránh những bấn ổn, thiệt hại kinh tế cho cả 2 quốc gia. VASEP và các DN cũng kiến nghị Chính phủ tiến hành kiện ra WTO về chương trình thanh tra cá da trơn theo Đạo luật Farm Bill của Mỹ. Đồng thời VASEP cũng kiến nghị Bộ NN-PTNT đề xuất với USDA kéo dài thời hạn áp dụng từ chối nhận hàng vì lý do ghi nhãn đến ít nhất là cuối tháng 12/2017.

Trao đổi với báo chí, trong phiên họp bao thường kỳ mới đây, đại diện Bộ NN&PTNT cho biết: Thời hạn áp dụng đạo luật Farm Bill là đầu tháng 9 thì đầu tháng 8 Bộ này đã ban hành quyết định về chương trình kiểm soát an toàn thực phẩm cá da trơn XK sang Mỹ.

Cũng theo Bộ NN&PTNT, cơ quan này đã soạn và gửi cơ quan thanh tra ATTP Mỹ bản câu hỏi trả lời để phục vụ cho việc đánh giá năng lực tương đương kiểm soát ATTP của Việt Nam. “Cũng trong tháng 8, Bộ đã cử đoàn công tác sang họp nhóm công tác hỗn hợp với cơ quan chức năng của Mỹ và đề xuất dự án hỗ trợ để đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam đáp ứng hoàn toàn quy định. Chúng tôi cũng đang hoàn toàn theo sát và đáp ứng đầy đủ yêu cầu cho đến thời điểm hiện nay”- Đại diện Bộ NN&PTNT cho biết.

Ông Nguyễn Ngọc Oai, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản (TCTS) cho biết: theo kế hoạch, diện tích nuôi cá tra năm 2017 dự kiến khoảng 5,1 ngàn ha, với sản lượng 1,2 triệu tấn, kim ngạch XK dự kiến đạt khoảng 1,7 tỷ USD, riêng XK vào thị trường Mỹ chiếm khoảng 25%. Ông Oai cũng cho biết, ứng phó với đạo luật Farm Bill, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cũng đã chỉ đạo TCTS và các đơn vị có liên quan tăng cường kiểm soát chất lượng con giống, kháng sinh và hóa chất trong nuôi cá tra.