Xuất khẩu cá tra trước thách thức phải thay đổi

Khoảng hai năm trở lại đây, sản phẩm cá tra của Việt Nam gặp phải nhiều khó khăn ở thị trường xuất khẩu và nay lại sắp phải đối mặt với những khó khăn từ Mỹ, một trong những thị trường nhập khẩu lớn sản phẩm này của Việt Nam.

Xuất khẩu cá tra trước thách thức phải thay đổi
Dự báo gặp khó khăn ở thị trường Mỹ nên nhiều doanh nghiệp chuyển hướng sang thị trường khác là Trung Quốc như một cách để bù đắp phần sụt giảm từ thị trường Mỹ. Ảnh: TL

Farm Bill - rào cản kỹ thuật mới?

Cách đây 10 năm, Đạo luật nông nghiệp (Farm Bill 2008) được Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đưa ra những quy định theo hướng tăng kiểm tra đối với sản phẩm cá tra nhập khẩu, bao gồm sản phẩm của Việt Nam. Tuy nhiên, phải đến ngày 2-8, xuất khẩu cá tra của Việt Nam mới bị siết chặt khi 100% lô hàng cá tra nhập khẩu vào Mỹ sẽ bị kiểm tra.

Câu hỏi đặt ra là tại sao cần đến 10 năm, Mỹ mới chính thức "nhấn nút" cho vấn đề này?

Một chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp lý giải, theo cam kết của Việt Nam khi đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại quốc tế (WTO), đến năm 2018, Việt Nam sẽ là nước có nền kinh tế thị trường nên trong khoảng thời gian này cá tra vẫn có thể bị Bộ Thương mại Mỹ (DOC) áp thuế chống bán phá giá.

Bằng chứng là trong những năm qua, cứ vào tháng 3, DOC đều đưa ra kết quả sơ bộ của đợt rà soát hành chính thuế chống bán phá giá (CBPG) và sau đó đến tháng 9 là có kết quả đánh giá cuối cùng. Và thực tế cho thấy nếu năm nào DOC đưa ra mức thuế cao thì giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam vào thị trường này có xu hướng giảm. Tuy nhiên, qua năm 2018, mọi việc sẽ khác nếu Việt Nam được công nhận là nền kinh tế thị trường như dự kiến, tức là cá tra của Việt Nam không phải bị rào cản về thuế khi xuất vào thị trường Mỹ.

Như vậy, thuế sẽ không còn là công cụ hữu hiệu được sử dụng để "bảo hộ" ngành sản xuất nội địa của Mỹ. Do đó, để tiếp tục "bảo hộ" ngành sản xuất trong nước, cách đơn giản nhất và hiệu quả nhất là dựng lên hàng rào kỹ thuật. Vì thế, sau nhiều năm cá tra của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Mỹ bình thường thì đến ngày 2-8 sẽ chính thức bị kiểm tra 100% lô hàng. Hàng loạt tiêu chí sẽ được áp dụng, bao gồm dư lượng đối với các chỉ tiêu kháng sinh (89 chất), thuốc bảo vệ thực vật (108 chất), thuốc nhuộm (4 chất), kim loại (17 chất). Trong trường hợp phát hiện có thể kiểm khẳng định lại để xác định vi phạm.

Theo ý kiến chung của doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, đây là những tiêu chí quá khắt khe nếu được áp dụng cho an toàn thực phẩm vì lâu nay, cá tra xuất sang Mỹ vốn đã đáp ứng các tiêu chí về an toàn thực phẩm và do đó, việc Mỹ thực hiện Farm Bill được hiểu như một hàng rào kỹ thuât dưới danh nghĩa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Mỹ, bảo vệ sản xuất trong nước.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), do thời điểm kiểm tra 100% lô hàng bắt đầu từ 2-8 nên hiện tại chưa thể nói trước điều gì nhưng với những tiêu chí nói trên, cá tra xuất sang Mỹ thời gian tới sẽ gặp những khó khăn nhất định.

Lường trước những khó khăn này nên ngày 19-7, Văn phòng Chính phủ đã có công văn 7569/VPCP-KTTH gửi hai bộ có liên quan là Bộ NN&PTNN và Bộ Công Thương, yêu cầu theo dõi sát tình hình, nghiên cứu và nắm bắt quy định… để chuẩn bị các điều kiện cần thiết nhằm đáp ứng quy định nhập khẩu của Mỹ. Đồng thời, các bộ này cần tìm cách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh trong xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ.

Về phía mình, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, Mỹ là thị trường xuất khẩu cá tra lớn của Việt Nam trong nhiều năm qua nên nếu Farm Bill được áp dụng, trong đó đầu tiên là kiểm tra 100% lô hàng, thì xuất khẩu cá tra sẽ gặp khó khăn. Tuy nhiên, về lâu dài Mỹ vẫn là thị trường lớn nên ngành cá tra Việt Nam phải tìm cách khắc phục để đáp ứng các quy định mới vì khách hàng là “thượng đế”.

Bài học từ thị trường EU

Thực tế, trong những năm qua, thủy sản của Việt Nam luôn gặp những rào cản kỹ thuật ở các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EU), Úc… Rào cản kỹ thuật sẽ tác động đến giá trị xuất khẩu thủy sản trong một thời gian ngắn nhưng sau đó thì xuất khẩu sang những thị trường lớn bắt đầu tăng trở lại.

Đơn cử, trong năm 2016, thủy sản (trong đó có cá tra) của Việt Nam bị “cảnh báo” ở thị trường EU. Ngay lập tức, giá trị xuất khẩu giảm mạnh. Tuy nhiên, qua năm 2017, xuất khẩu cá tra vào thị trường này đã bắt đầu tăng trở lại.

Lý do là doanh nghiệp thay vì chỉ xuất khẩu phile cá tra với tỷ lệ mạ băng cao đã chuyển sang sản xuất những sản phẩm giá trị gia tăng, có tỷ lệ mạ băng thấp. Theo VASEP, trong 5 tháng đầu năm dù giá trị xuất khẩu cá tra sang EU vẫn giảm nhưng phần giảm nằm ở sản phẩm có tỷ lệ mạ băng 20%, còn những sản phẩm có tỷ lệ mạ băng 0% hay 10% lại tăng và có giá cao hơn 2 lần, đặc biệt là những thị trường từng có truyền thông bẩn, tẩy chay sản phẩm cá tra Việt Nam như Tây Ban Nha, Đức, Pháp đã tiêu thụ mạnh mặt hàng này.

Từ số liệu này, VASEP nhận định, đây chính là cơ sở để doanh nghiệp tính toán lại chiến lược sản xuất kinh doanh theo hướng mở rộng thị phần những sản phẩm có giá trị gia tăng, chất lượng cao, giá bán cao thay vì bán số lượng nhiều, giá thấp.

Quay lại với câu chuyện Farm Bill, việc kiểm tra 100% lô hàng cá tra có thể khiến số lượng cá tra xuất vào Mỹ giảm nhưng nếu lô hàng nào vượt qua những tiêu chí khắt khe nói trên sẽ có thể bán được giá cao như cách mà doanh nghiệp đã làm từ thị trường EU.

Chính vì biết chuyển hướng sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng cao nên trong tuần này, tại thị trường Nhật Bản, cá tra của Việt Nam nằm trong danh sách Top Valu, tiêu chuẩn đánh giá sản phẩm hàng đầu tại các siêu thị ở Nhật Bản được bày bán tại siêu thị Aeon. Như vậy có thể thấy, nếu ngành cá tra muốn tiếp tục tăng trưởng thì chỉ còn cách phải đi theo hướng giá trị gia tăng để tiếp cận với phân khúc thị trường cao cấp hơn thay vì chỉ tập trung vào phân khúc trung bình, thấp bằng một dòng sản phẩm phile cá tra với tỷ lệ mạ băng 20%.

Tuy dự báo sẽ giảm trong thời gian tới do gặp phải những khó khăn về rào cản thương mại nhưng Bộ NN&PTNT nhận định, do nhu cầu tiêu thụ mạnh của thị trường các nước châu Á, trong đó có sự nổi lên của thị trường Trung Quốc kể từ năm 2016 nên nhìn tổng thể, giá trị xuất khẩu cá tra cả năm nay vẫn ổn định.

TBKTSG
Đăng ngày 27/07/2017
Ngọc Hùng
Kinh tế

TS Nguyễn Thanh Tùng làm Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II

Chiều 25/2, tại Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II, Thứ trưởng Phùng Tiến đã trao Quyết định điều động, bổ nhiệm TS Nguyễn Thanh Tùng giữ chức Viện trưởng Viện này.

Viện Nuôi trồng Thủy sản II
• 10:09 04/03/2022

6 năm “sóng gió” của cộng đồng thủy sản, chỉ vì một quy định

Mới đây, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP) đã có đơn thỉnh nguyện gửi Thủ tướng Chính phủ, cùng một số Bộ, ngành về kiến nghị việc sửa đổi quy định “kiểm dịch” đối với sản phẩm thuỷ sản dùng làm thực phẩm.

chế biến cá hồi
• 13:35 21/12/2021

Đề nghị đưa ngành chế biến thủy sản ra khỏi danh mục có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ TN&MT, góp ý và đề nghị sửa đổi một nội dung quan trọng trong Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường 2021 đang được Bộ TN&MT hoàn tất.

chế biến cá tra
• 12:52 22/10/2021

Bắt 2 tàu cá vi phạm quy định vùng khai thác

2 tàu cá đang khai thác thủy sản trái quy định vùng khai thác đã bị lực lượng Đồn Biên phòng Cửa khẩu Cảng Cửa Lò - Bến Thủy phát hiện bắt giữ.

tàu cá vi phạm
• 15:10 21/10/2021

Thị trường cá rô phi trong và ngoài nước hiện nay

Cá rô phi là một trong những loài thủy sản nuôi phổ biến nhất trên thế giới nhờ khả năng thích nghi cao, tốc độ sinh trưởng nhanh và giá trị dinh dưỡng tốt. Tuy nhiên, thị trường cá rô phi toàn cầu và tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều biến động đáng chú ý trong giai đoạn 2024–2025.

Cá rô phi
• 08:00 11/05/2025

Giá tôm nguyên liệu khởi sắc

Sau nhiều tháng ảm đạm, thị trường tôm nguyên liệu tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã có những chuyển biến tích cực. Giá tôm thẻ chân trắng liên tục tăng trong những tuần gần đây, mang đến sự phấn khởi cho người nuôi sau thời gian dài phải “treo ao” vì giá thấp, chi phí cao và dịch bệnh phức tạp.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:16 09/05/2025

Dấu mốc tự hào chinh phục thị trường quốc tế: Việt Nam lọt top 4 đối tác thủy sản Singapore

Trong bức tranh hội nhập và phát triển của ngành thủy sản Việt Nam, một tín hiệu tích cực đã được ghi nhận từ thị trường Singapore – một trong những thị trường tiêu dùng thực phẩm cao cấp và khắt khe nhất khu vực Đông Nam Á. Lần đầu tiên, Việt Nam vươn lên vị trí thứ tư trong danh sách các đối tác cung cấp thủy sản lớn nhất cho đảo quốc sư tử, ghi dấu một bước tiến quan trọng và đầy cảm xúc trong hành trình đưa hải sản quê nhà ra thế giới.

Xuất khẩu thủy sản
• 09:50 09/05/2025

Xuất khẩu thủy sản tháng 4/2025: Tín hiệu tích cực cho toàn ngành

Tháng 4/2025 khép lại với nhiều tín hiệu tích cực cho ngành thủy sản Việt Nam khi kim ngạch xuất khẩu đạt mức tăng trưởng đáng khích lệ sau thời gian dài đối mặt với nhiều khó khăn từ thị trường và chi phí sản xuất. Theo thống kê sơ bộ từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng giá trị xuất khẩu thủy sản trong tháng 4/2025 đạt khoảng 850 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu tháng thứ ba liên tiếp ngành ghi nhận đà hồi phục rõ nét.

Tôm xuất khẩu
• 10:28 08/05/2025

Một số lưu ý cho người chơi cá cảnh trong hồ kính

Nuôi cá cảnh trong hồ kính (bể kính) là một thú vui tao nhã được nhiều người yêu thích vì vừa giúp trang trí không gian sống, vừa mang lại cảm giác thư giãn. Tuy nhiên, để duy trì một hồ cá đẹp, sạch sẽ và những chú cá khỏe mạnh, người nuôi cần hiểu và tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản. Việc nuôi cá hồ kính không đơn thuần chỉ là mua cá và đổ nước vào bể, mà là cả một quá trình chăm sóc đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiến thức nhất định. Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi nuôi cá trong hồ kính.

Nuôi bể kính
• 15:41 12/05/2025

Con don: Quà tặng từ những dòng sông quê Quảng

Ẩn mình nơi những dòng sông hiền hòa chảy qua miền quê Quảng Ngãi, con don – loài nhuyễn thể nhỏ bé nhưng đậm đà vị quê – từ bao đời nay đã gắn bó mật thiết với đời sống và ký ức của biết bao thế hệ người dân nơi đây. Không hào nhoáng, không cầu kỳ, don hiện diện như một món quà dung dị mà thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho đất Quảng, làm nên một phần linh hồn ẩm thực xứ Quảng mộc mạc mà sâu sắc.

Con don Quãng Ngãi
• 15:41 12/05/2025

Giải quyết hiện tượng nóng đáy ao

Trong những năm gần đây, mô hình nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, đi kèm với năng suất cao là những thách thức ngày càng lớn về mặt môi trường ao nuôi, trong đó hiện tượng nóng đáy ao vào mùa nắng nóng là một trong những rủi ro gây thiệt hại âm thầm nhưng nghiêm trọng. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tôm mà còn tạo điều kiện cho nhiều bệnh nguy hiểm bùng phát nếu người nuôi không kịp thời phát hiện và xử lý.

Ao nuôi
• 15:41 12/05/2025

Cá chết hàng loạt: Nguyên nhân và giải pháp cho người nuôi

Những ngày đầu tháng 5/2025, người dân TP.HCM không khỏi bàng hoàng trước cảnh tượng cá chết trắng mặt nước trên kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè. Tình trạng này không chỉ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân và đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân cũng như biện pháp phòng ngừa, đặc biệt đối với người nuôi trồng thủy sản.

Cá chết
• 15:41 12/05/2025

Triển khai nghị quyết số 57-NQ/TW: Tạo động lực mới cho nông nghiệp môi trường phát triển bền vững và số hóa

Hội nghị ngày 10/5/2025 tại Bắc Ninh do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức nhằm triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tham dự có hơn 500 đại biểu. Hội nghị đề ra 5 nhóm giải pháp trọng tâm, chia sẻ định hướng nghiên cứu và hợp tác ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp – môi trường, khẳng định chuyển đổi số là động lực then chốt để nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo vệ tài nguyên và phát triển bền vững.

Hội nghị toàn quốc
• 15:41 12/05/2025
Some text some message..