Nhiều nước thể hiện quyết tâm bảo đảm an ninh hàng hải, chủ quyền vừa chấp hành quy định của luật pháp quốc tế, trong đó có các khuyến cáo của Ủy ban Châu Âu (EC).
Thực tế tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm lãnh hải nước ngoài diễn ra khá phổ biến. Năm 2017 tình hình này có giảm so với năm 2016, nhất là sau khi triển khai Công điện 732 của Thủ tướng. Tuy nhiên tình trạng vi phạm vẫn tiếp tục diễn ra, đặc biệt sau ngày 23/10/2017 khi EC cảnh báo thẻ vàng đối với khai thác hải sản Việt Nam. Cụ thể: Khánh Hòa (1 vụ/1 tàu/5 ngư dân); Quảng Ngãi (1 vụ/2 tàu/30 ngư dân); Cà Mau (5 vụ/5 tàu/26 ngư dân).
Phạt hàng chục tỷ đồng, đánh chìm tàu cá vi phạm
Ông Hà Lê, Phó Cục trưởng Cục kiểm ngư, Tổng cục Thủy sản, Bộ NN-PTNT cho biết:
Đối với Thái Lan họ đã sửa đổi hệ thống Luật Thủy sản với các khuyến nghị và cách tiếp cận quản lý nghề cá dựa vào Hệ thống Giám sát, Kiểm tra, Kiểm soát nghề cá (MCS). Chính phủ Thái Lan đã gia nhập Hiệp định về các quốc gia có cảng (PSM), triển khai việc kiểm soát chặt chẽ tại cảng trước khi tàu rời bến và cập bến, lên cá.
Chính phủ nước này đã thành lập Trung tâm Chỉ huy chống đánh bắt cá trái phép dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Hải quân Hoàng gia Thái Lan. Triển khai lắp đặt Hệ thống Giám sát tàu cá (VMS) cho gần 6.000 tàu cá từ 30 GT trở lên để phục vụ cho việc theo dõi, truy xuất nguồn gốc hải sản khai thác. Theo Điều 43 Đạo luật B.E.2258 quy định hành vi khai thác không được cấp phép sẽ bị phạt tù đến 3 năm hoặc phạt hành chính đến 200.000.000 đồng.
Với In-đô-nê-xi-a thì họ dùng các biện pháp cứng rắn hơn trong bắt giữ và xử lý tàu cá nước ngoài vi phạm vùng biển (tập trung vào khu vực biển A-ra-phu-ra, Han-ma-he-ra và na-tu-na). In-đô-nê-xi-a kiên quyết đánh chìm tất cả tàu cá nước ngoài bị bắt giữ, tăng khung hình phạt tù giam đối với thuyền trưởng 3 đến 6 năm; gửi văn bản thông báo về quyết tâm của In-đô-nê-xi-a trong vấn đề này tới cơ quan ngoại giao các nước có tàu vi phạm.
Họ tăng cường số lượng và tần suất tàu thuyền, máy bay tuần tra, giám sát biển và xem xét sử dụng máy bay không người lái vào thực hiện nhiệm vụ. Ngoài ra họ còn phạt tiền 20 tỷ Rupiah (38 tỷ VNĐ) đối với tàu cá nước ngoài đánh bắt hải sản trái phép; 3 tỷ Rupiah (gần 6 tỷ VNĐ) đối với tội sử dụng giấy phép đánh bắt giả (SIPI), 2 tỷ Rupih (gần 4 tỷ VNĐ) việc sử dụng các công cụ đánh bắt cá gây hại đến sự bền vững tài nguyên biển.
Hay như Ma-lai-xi-a, họ đã khởi động chương trình RaKam để ngăn chặn tàu cá nước ngoài đánh bắt bất hợp pháp, trang bị thiết bị liên lạc hai chiều giữa lực lượng chấp pháp trên biển và ngư dân để thông tin, phát hiện, xử lý ngay tàu cá nước ngoài vi phạm.
Phạt tù hoặc phạt tiền đối với ngư dân nước ngoài vi phạm vùng biển để khai thác hải sản bất hợp pháp với các mức phạt: Thuyền trưởng phạt từ 6 tháng đến 1 năm tù giam, phạt tiền là 1.000.000 ringgit tương đương 263.000 USD; thuyền viên phạt từ 2 đến 6 tháng tù giam, phạt tiền là 100.000 ringgit tương đương 26.300 USD.
Còn đối với Phi-lip-pin thì họ tăng cường các biện pháp bắt giữ, xử lý tàu cá nước ngoài vi phạm vùng biển, đặc biệt là phạt từ 3 tháng đến 10 năm đối với thuyền trưởng, thuyền viên đối với hành vi sử dụng chất nổ, khai thác các loài hải sản quý hiếm; phạt từ 50.000 USD (1 tỷ VNĐ) – 1.000.000 USD (22 tỷ VNĐ) đối với các trường hợp vi phạm.
Theo ông Hà Lê, hiện hệ thống trạm bờ đang kết nối với 10.000 máy VX-1700 được trang bị cho tàu cá, phục vụ việc xác nhận vị trí tàu trên biển. Hệ thống trạm bờ cũng đã góp phần tích cực để triển khai các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thực hiện tốt công tác hỗ trợ ngư dân khi gặp thiên tai trên biển cũng như công tác chỉ đạo phòng chống thiên tai.
Để đáp ứng yêu cầu quản lý, giám sát hoạt động của tàu cá, phát hiện ngăn chặn các hoạt động đánh bắt IUU theo khuyến nghị của EC, Luật Thủy sản năm 2017 đã quy định tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15 m trở lên bắt buộc phải lắp thiết bị giám sát hành trình mới được cấp giấy phép khai thác hải sản.
Tính đến 30/6/2017, tổng số tàu cá là 109.586 tàu, trong đó tàu cá có chiều dài từ trên 15 m là 26.561 tàu. Như vậy, cần thiết phải nâng cấp hệ thống giám sát tàu cá để đảm bảo thực thi Luật Thủy sản 2017.