Đưa cá rô phi thành một ngành hàng XK, phải giải được 3 bài toán

So với Trung Quốc, nước XK cá rô phi lớn nhất thế giới, Việt Nam nói chung, kể cả miền Bắc có lợi thế tự nhiên và tiềm năng vượt trội.

Ông Lựu
TS Lê Thanh Lựu

Tuy nhiên để đưa đối tượng nuôi này thành một ngành hàng XK lớn, cần phải giải nhiều bài toán.

Trao đổi với NNVN, TS Lê Thanh Lựu, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I cho rằng, tiềm năng, lợi thế để đưa rô phi thành ngành hàng lớn của thủy sản là không phải bàn cãi.

Dẫu vậy, ông Lựu khẳng định cá rô phi hiện nay mới chỉ quẩn quanh ở thị trường nội địa. 

  Giá thành quá cao

Thị trường XK cá rô phi của thế giới hiện rất mênh mông, nhất là Mỹ. Thời gian qua, một số DN cũng đã XK rô phi, nhưng thực tế sản lượng XK không đáng kể, bởi với giá thành SX tới trên 30 nghìn đồng/kg như hiện tại, rô phi của Việt Nam không thể nào cạnh tranh được với các nước, nhất là Trung Quốc.

Hệ số thức ăn nuôi rô phi rất lớn, từ 1,5 – 1,7kg thức ăn/kg cá thành phẩm. Giá thức ăn từ 16-17 nghìn đồng/kg, thậm chí có lúc lên tới 20-22 nghìn đồng/kg.

Như vậy, để có 1kg cá nguyên liệu, riêng chi phí thức ăn đã lên tới trên 30 nghìn đồng. Nếu cộng với tiền giống, tỉ lệ hao hụt, vật tư, phòng trừ bệnh, xử lí môi trường… thì giá thành đội lên tới 35 nghìn đồng/kg (tương đương 1,5-1,7 USD).


Rô phi có tiềm năng XK lớn nếu có giải pháp đồng bộ

Trong khi đó, để có 1kg cá rô phi phi lê cần 3kg cá nguyên liệu.Tức là phải tốn từ 4,5-4,7 USD chi phí thức ăn. Nếu cộng cả chi phí chế biến, cấp đông, vận chuyển…, chúng ta chỉ có thể có lãi nếu đạt được giá XK trên 6 USD/kg phi lê. Trong khi  thị trường cá rô phi phi lê thế giới hiện  chỉ xoay quanh 4-5 USD/kg.

Tại Trung Quốc, giá rô phi nguyên con hiện nay  họ XK chỉ  trên dưới 1 USD/con (cỡ 1kg/con), rẻ bằng nửa chúng ta. Điều này cho thấy về sự cạnh tranh, nếu chúng ta vẫn SX như hiện tại, sẽ không thể nào XK được.

Việc giá thành SX rô phi của chúng ta còn quá cao chủ yếu do giá thức ăn quá đắt, và không chủ động được nguồn giống. Hiện nay, giá thức ăn cho rô phi tới tận ao của Trung Quốc quy ra bằng 2/3 Việt Nam.

Thức ăn chăn nuôi nói chung, trong đó có thức ăn cho cá của Việt Nam hiện nay thuộc vào loại đắt nhất thế giới. Thức ăn cho cá rô phi chẳng có gì đặc biệt, chủ yếu chỉ có đậu tương, ngô, một ít bột xương bột cá…, các NM thức ăn chăn nuôi trong nước đều có thể SX tốt, nhưng họ ăn lãi quá khủng khiếp.

Một phần nữa do nguyên liệu chúng ta  phải  NK tới 60-70%. Tại Trung Quốc, các NM thức ăn cho thủy sản là của người Trung Quốc, chính phủ của họ có thể can thiệp để hạ giá thức ăn xuống, trong khi đó, đa số các NM lớn của Việt Nam lại là của các Cty nước ngoài, chúng ta không thể nào có cơ chế để kiểm soát giá.

Đối với vấn đề con giống, ở phía Bắc gần như 100% con giống  phải NK từ Trung Quốc. Các nhà SX giống của Trung Quốc họ chủ động nắm đằng cán, thích bán hay không, bán lúc nào, giá bao nhiêu là việc của họ.

Xét về dài hạn, một ngành hàng thủy sản có giá trị XK từ 200-300 triệu USD đã phải chủ động con giống, vì thế không thể nào xây dựng được ngành hàng cá rô phi XK nếu không làm được giống. 

  Muốn XK, phải tổ chức lại SX

Vậy chúng ta có thể XK được rô phi hay không? Hoàn toàn có thể, nhưng chỉ khi thay đổi được ba nhóm giải pháp lớn, bao gồm giống, thức ăn và tổ chức SX.

Về giống, trước đây chúng ta cũng đã bắt đầu manh nha SX được giống rô phi, nhưng sau đó thì bỏ bê do không có chính sách cụ thể.

Miền Bắc chúng ta có bất lợi giống Trung Quốc là có mùa đông, Trung Quốc cũng chỉ nuôi rô phi được tầm 7-8 tháng/năm, nhưng để duy trì và có giống tốt cho vụ mới, họ đầu tư các lò sưởi để giữ và duy trì qua đông. Nếu chúng ta làm được như vậy, có cá giống lớn cỡ 100g/con qua đông thì hoàn toàn có thể nuôi 2 vụ/năm, thả 4 tháng đạt 7 lạng/con là bình thường.

Đối với vấn đề thức ăn, rõ ràng muốn XK được rô phi thì phải hạ giá xuống. Dĩ nhiên, chúng ta không thể bằng mệnh lệnh hành chính bắt các Cty thức ăn nước ngoài hạ giá được, mà phải đưa được Cty sản xuất thức ăn của Việt Nam vào trong một chuỗi tổ chức SX khép kín.

Có 3 thành phần sẽ phải ràng buộc lẫn nhau trong chuỗi, bao gồm các HTX nuôi, Cty SX thức ăn và NM chế biến. Ba thành phần này sẽ phải liên kết có tính ràng buộc pháp lý với nhau về tài chính, bằng cách có cổ phần lẫn nhau.

Lúc ấy, các “ông lớn” về SX thức ăn của nước ngoài cũng không thể nào dùng chiêu bài chuyển giá, phá giá để tiêu diệt Cty thức ăn được nữa, bởi HTX nuôi cá đã buộc phải mua cám của họ.

Trong chuỗi ấy, nhà nước, mà đại diện là ngân hàng chính là tổ chức phải “bơm vốn” cho chuỗi đó hoạt động trong giai đoạn ban đầu.

Hiện nay, chỉ cần có khoảng 10 nghìn tấn cá rô phi/năm là đã có thể làm được một NM chế biến phi lê. Nếu nuôi thâm canh, năng suất 30 tấn/ha thì chỉ cần khoảng 300-400ha là đủ duy trì một NM rồi.

Ở ĐBSH, như Hải Dương thôi đã có trên 3.000 ha cá rô phi, các HTX thủy sản cũng đã có, hoàn toàn đủ quy mô để làm được các nhà máy chế biến. Các diện tích lúa kém hiệu quả cứ chuyển sang nuôi cá cũng được, nhưng điều kiện là phải xây dựng được tổ chức SX như đã nói, để hạ giá thành xuống mới nuôi được.

Ở Na Uy trước đây cũng vậy, ban đầu họ cũng chỉ có những DN nhỏ, mỗi NM công suất chỉ 5-10 tấn cá hồi. Nhưng bây giờ sau 40 năm, họ chỉ còn lại khoảng 20 NM, nhưng SX tới 1 triệu tấn cá hồi. Chúng ta muốn làm được cá rô phi cũng thế thôi, phải xây dựng các chuỗi SX nhỏ ban đầu. Sau này khi DN nào đó làm ăn khấm khá hơn, họ sẽ mua lại các DN yếu, rồi hình thành các tập đoàn, ngành hàng lớn.

"Nghiên cứu giống rô phi không phải quá khó và không phải chúng ta không làm được. Tôi khẳng định nếu chú trọng làm giống ngay từ bây giờ, thì 5-7 năm nữa thôi, chúng ta sẽ chủ động được 100% về giống" - TS Lê Thanh Lựu.

Nông Nghiệp Việt Nam, 31/08/2016
Đăng ngày 01/09/2016
Lê Bền
Nuôi trồng

Tiêu hủy trên 2 triệu con tôm giống không qua kiểm dịch

Ngày 16/11, Phòng Cảnh sát về Môi trường Công an tỉnh Bạc Liêu vừa phối hợp các đơn vị liên quan bắt và tiêu hủy hơn 2 triệu con tôm giống không qua kiểm dịch.

tiêu hủy tôm giống
• 14:37 18/11/2022

Chấn chỉnh việc buôn bán, sử dụng kháng sinh cấm trong nuôi trồng thủy sản

Ngày 9/11, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có công văn gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường quản lý buôn bán, sử dụng thuốc thú y thủy sản trong nuôi trồng thủy sản.

Cần quản lý chặt chẽ chất kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Tép Bạc
• 10:41 10/11/2022

Đừng nuôi tôm như... đánh số đề!

Giống tôm kháng bệnh có thể chậm lớn hơn, song sẽ khắc phục được bất lợi của thời tiết, dịch bệnh tại vùng nuôi tôm khu vực Bắc Trung bộ và các tỉnh phía Bắc.

Thu hoạch tôm. Ảnh: icdn.dantri.com.vn
• 09:41 03/11/2022

Bình Định: Đẩy mạnh công tác tuần tra kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản

TTKN Bình Định phối hợp với Truyền hình Bình Định tổ chức tọa đàm tăng cường kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản.

tọa đàm
• 11:58 02/11/2022

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:13 29/03/2024

Tập huấn ứng dụng công nghệ trong bảo quản cá ngừ đại dương

Chiều ngày 27.3, Hiệp hội Thủy sản Bình Định phối hợp với Liên hiệp các hội KHKT Bình Định và Chi cục Thủy sản ( Sở NN&PTNT) tổ chức tập huấn quy trình công nghệ khí nitơ nano trong bảo quản cá ngừ đại dương cho 50 ngư dân làm nghề câu cá ngừ trên địa bàn phường Tam Quan Bắc, TX Hoài Nhơn.

Cá ngừ
• 11:00 28/03/2024

Hạn chế lạm dụng kháng sinh bằng cách ủ men vi sinh

Với ngành thủy sản hiện nay, việc lạm dụng kháng sinh và tồn dư chất độc hại trong con tôm làm cho giá trị thương phẩm tôm xuống dốc. Vì vậy, xu hướng sử dụng men vi sinh để thay thế ngày càng được áp dụng phổ biến.

Men vi sinh
• 10:23 26/03/2024

Xi phông tự động và xi phông bằng van tự động là gì? Lợi ích của xi phông đáy ao

Đối với những người nuôi tôm lâu năm và tích lũy được nhiều kinh nghiệm, thì khái niệm xi phông đáy ao đã trở nên quá quen thuộc. Tuy nhiên, đối với những người mới bắt đầu bước chân trên con đường nuôi tôm, không thể tránh khỏi sự bỡ ngỡ và lúng túng.

Xi phong
• 12:30 25/03/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 13:48 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 13:48 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 13:48 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 13:48 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 13:48 29/03/2024