Thymol được tìm thấy trong dầu của cỏ xạ hương (Thymus vulgaris), có mùi thơm dễ chịu và tính sát trùng mạnh. Chiết xuất cỏ xạ hương có một số thành phần chống oxy hóa với tác động loại bỏ tận gốc, do đó có thể kích thích khả năng bảo vệ chống oxy hóa và giảm stress oxy hóa, oxy hóa lipid và protein trong các mô ở cá.
Chính vì thế bài viết này sẽ phân tích những hiệu quả mà chiết xuất cỏ xạ hương mang lại cho cá như: khả năng chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng nấm, kháng bệnh, chống virus…
1. Hoạt động chống oxy hóa
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh bổ sung tinh dầu Thymol trong chế độ ăn có thể cải thiện khả năng chống oxy hóa ở cá rô phi, làm giảm sự hình thành malondialdehyde (dấu hiệu cho sự căng thẳng oxy hóa) và cải thiện enzyme glutathione reductase (GR-chất chống oxy hóa) trong các mô và cải thiện hoạt động của enzyme catalase trong máu.
Bên cạnh đó, một nghiên cứu cũng đã chứng minh, chiết xuất cỏ xạ hương chống tác động tiêu cực của kháng sinh oxytetracycline ở liều cao, điều này đã chứng minh rằng chiết xuất cỏ xạ hương kích hoạt khả năng chống oxy hóa để bảo vệ các thành phần sinh học khỏi quá trình oxy hóa.
2. Hoạt động kháng khuẩn
Một loạt các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng tinh dầu cỏ xạ hương Thymol đã được mô tả là có tác dụng chống lại vi khuẩn gây bệnh trên diện rộng. Phương thức hoạt động của Thymol như một chất trung gian chống vi khuẩn có thể được quy định bởi các tác động phá hủy màng ngoài của vi khuẩn Gram (-). Hoạt động kháng khuẩn của tinh dầu Thymol chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như Aspergillus, Pseudomonas, Streptococci, Salmonella...
Cỏ xạ hương và tinh dầu thymol.
3. Hoạt động chống virus
Tinh dầu Thymol có thể hoạt động như một chất kháng virus ngoài các tác dụng kháng nấm và kháng khuẩn của nó. Thymol có thể ngăn ngừa virus Herpes simplex (HSV) khoảng 80% và giảm thiểu khả năng lây nhiễm vi rút tới 96%.
4. Thông số tăng trưởng
Động vật được ăn chế độ có bổ sung tinh dầu Thymol đã cải thiện hiệu quả sử dụng thức ăn, khả năng hấp thụ và tiêu hóa chất dinh dưỡng. Các tác giả cho rằng cỏ xạ hương có thể cải thiện sự trao đổi chất và hấp thụ các chất dinh dưỡng trong ruột, và do đó có khả năng làm giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật thông qua cả tác dụng kháng khuẩn trong đường tiêu hóa ở cá.
Tinh dầu Thymol giúp tăng cường hoạt động của các enzym tiêu hóa, tăng khả năng tiêu hóa chất dinh dưỡng và điều chỉnh hoạt động của hệ vi sinh vật đường ruột và giảm số lượng vi khuẩn gây bệnh. Năng suất của cá được nâng cao do các tác động thuận lợi của tinh dầu Thymol đối với lượng thức ăn, kích thích hoạt động enzyme do đó khả năng tiêu hóa được tăng cường.
5. Các chỉ số sinh hóa huyết sắc tố
Cấu trúc và thành phần máu được coi là chỉ số quan trọng của sức khỏe cá. Người ta đã báo cáo rằng việc bổ sung 1% dầu cỏ xạ hương trong khẩu phần ăn của cá rô phi đã làm tăng đáng kể số lượng tế bào lympho và bạch cầu. Nồng độ glucose và cortisol là những dấu hiệu căng thẳng ở động vật và cá. Chiết xuất cỏ xạ hương có thể làm giảm đáng kể sự gia tăng glucose huyết thanh và nồng độ cortisol ở cá bởi các tác nhân gây căng thẳng trong môi trường như hàm lượng kháng sinh cao.
6. Ảnh hưởng đối với khả năng miễn dịch
Việc lạm dụng kháng sinh như một phương pháp điều trị hoặc chất kích thích tăng trưởng có thể là những nguyên nhân gây suy giảm miễn dịch. Khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm có thể được giảm thiểu thông qua việc sử dụng các chất tăng cường miễn dịch như thảo dược và các dẫn xuất của chúng. Một nghiên cứu đã cho thấy rằng khi bổ sung tinh dầu Thymol trong chế độ ăn có thể cải thiện tình trạng miễn dịch của cá, cụ thể khi sử dụng tinh dầu Thymol với liều 2ml/kg thức ăn đã cải thiện hoạt động của lysozyme và kháng thể IgM và IgG ở cá rô phi.
Cỏ xạ hương rất giàu các hợp chất hoạt tính sinh học như flavonoid quercetin, rutin và naringenin, cũng như axit caffeic và rosmarinic có các tính năng điều hòa miễn dịch thông qua việc tăng cường các miễn dịch không đặc hiệu. Việc tăng cường khả năng miễn dịch ở cá bằng Thymol có thể liên quan đến việc tăng sinh tế bào lympho và tỷ lệ thực bào cao và giải phóng các globulin miễn dịch như IgM và IgA trong máu.
Tác dụng đa dạng của thymol đối với cá nuôi.
7. Chất lượng thịt
Sự thay đổi màu sắc của thịt liên quan đến quá trình oxy hóa oxymyoglobin thành methemoglobin tạo nên màu nâu kém bắt mắt. Chính vì thế các chất chống oxy hóa được nghiên cứ để làm chậm tốc độ mất màu từ đỏ sang nâu của thịt qua việc trì hoãn quá trình chuyển hóa methemoglobin. Sử dụng các chất phụ gia tự nhiên - Thymol có chứa các phân tử hoạt tính sinh học đã cho thấy những hiệu quả đầy hứa hẹn trong việc cải thiện chất lượng thịt.
8. Kháng bệnh
Trong một thí nghiệm, cá rô phi được cho ăn 1% cỏ xạ hương đã dẫn đến sự cải thiện đáng kể tỷ lệ sống (78% so với 39%) sau khi cá được thử thách với Streptococcus iniae. Kết quả tương tự cũng được quan sát thấy ở cá chép sau khi được thử nghiệm với Saprolegnia spp.. Thêm 1% cỏ xạ hương vào khẩu phần ăn của cá tra đã làm giảm tỷ lệ chết 40% sau khi bị nhiễm A. hydrophila. Nói chung, tinh đầu cỏ xạ hương-Thymol được coi là một cách tốt để tăng khả năng kháng bệnh đối với một số vi khuẩn gây bệnh trên cá.
Tóm lại, việc sử dụng tinh dầu Thymol làm phụ gia thức ăn cho cá đã tác động có lợi đến tốc độ tăng trưởng, hiệu quả sử dụng thức ăn, tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng, các chỉ số chống oxy hóa, phản ứng miễn dịch và chất lượng thịt. Ngoài ra, tinh dầu thymol có các tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và kháng virus. Việc khám phá các cơ chế hoạt động của tinh dầu Thymol như các hoạt động dinh dưỡng, sinh học và các lợi ích sức khỏe có thể đóng một vai trò quan trọng trong các trại nuôi cá.
