Ký sinh trùng gregarine: Nguyên nhân gây bệnh phân trắng và tôm chậm lớn

Gregarine là gì và gây hại như thế nào?

Gregarine hay còn được gọi là ký sinh trùng 2 tế bào, thường sống ký sinh trong ống tiêu hóa ở loài động vật không xương sống. Gregarine ký sinh trong ruột tôm thường có ít nhất 3 giống: Nematopsis spp, Cephalolobus spp và Paraophiodina. Chúng không trực tiếp gây chết tôm hàng loạt như các bệnh do virus, mà hoạt động như một kẻ cạnh tranh dinh dưỡng tinh vi, chuyên cướp đoạt chất dinh dưỡng mà tôm ăn vào.

Khi xâm nhập vào cơ thể, Gregarine sẽ bám vào thành ruột và gan tụy, hấp thụ trực tiếp các chất dinh dưỡng. Việc này khiến tôm rơi vào tình trạng "ăn nhiều mà không lớn", hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) tăng cao, gây lãng phí chi phí. Nghiêm trọng hơn, sự hiện diện của chúng với mật độ cao sẽ làm tổn thương lớp niêm mạc ruột và gan tụy, và được xem là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hội chứng phân trắng (WFD), một bệnh lý gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

Bệnh phân trắng trên tôm. Ảnh: Sưu tầm

Dấu hiệu nhận biết sớm 

Vì Gregarine không gây chết cấp tính, người nuôi cần quan sát kỹ các dấu hiệu gián tiếp để phát hiện bệnh sớm. Dấu hiệu rõ ràng nhất là tôm chậm lớn, size không đồng đều dù đã cho ăn đủ liều.

Khi kiểm tra kỹ hơn, đường ruột của những con tôm bị nhiễm bệnh có thể trống rỗng hoặc bị đứt khúc. Ở những con bị nhiễm nặng, có thể quan sát thấy các đốm màu trắng hoặc vàng nhạt ở khu vực gan tụy, đây chính là các bào nang của ký sinh trùng.

Tuy nhiên, cách chính xác nhất để xác định tôm có bị nhiễm ký sinh trùng Gregarine hay không thì ta không thể quan sát bằng mắt thường. Thay vào đó, bà con cần tiến hành chẩn đoán bằng cách soi tươi dưới kính hiển vi ở các phòng Lab thủy sản để xác định sự hiện diện của ký sinh trùng Gregarine trong đường ruột tôm.

Phác đồ quản lý toàn diện

Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị hiệu quả để tiêu diệt hoàn toàn Gregarine. Do đó, chiến lược quản lý phải tập trung vào việc phòng ngừa và kiểm soát mật độ của chúng ở mức thấp. Chiến lược này bắt đầu ngay từ khâu chuẩn bị ao. Cải tạo ao kỹ lưỡng, bón vôi và phơi đáy ao thật khô sẽ giúp tiêu diệt phần lớn các bào nang ký sinh trùng còn sót lại từ vụ trước.

Trong suốt quá trình nuôi, việc xây dựng một hàng rào phòng thủ sinh học là rất quan trọng. Điều này bao gồm việc sử dụng thức ăn chất lượng cao và đặc biệt là định kỳ bổ sung các loại men vi sinh (probiotics) hỗ trợ đường ruột và các sản phẩm thảo dược có tính kháng khuẩn (như chiết xuất tỏi) để ức chế sự phát triển của ký sinh trùng.

Khi đã phát hiện tôm có dấu hiệu nhiễm bệnh, người nuôi cần lập tức giảm lượng thức ăn để giảm tải cho hệ tiêu hóa. Đồng thời, cần tăng cường sử dụng các sản phẩm thảo dược và men vi sinh liều cao để hỗ trợ tôm và kìm hãm sự phát triển của ký sinh trùng.

Sử dụng tỏi để phòng và trị bệnh trên tôm an toàn, hiệu quả. Ảnh: ambio.vn

Sức khỏe đường ruột là chìa khóa

Cuộc chiến với ký sinh trùng Gregarine không phải là cuộc chiến của các giải pháp diệt trừ tức thời. Đó là cuộc chiến của sự bền bỉ, tập trung vào việc xây dựng và duy trì một hệ sinh thái đường ruột khỏe mạnh cho đàn tôm.

Bằng cách tuân thủ một quy trình phòng bệnh bài bản, từ khâu cải tạo ao đến việc quản lý thức ăn và sử dụng các giải pháp sinh học, người nuôi hoàn toàn có thể kiểm soát được kẻ cạnh tranh dinh dưỡng này. Một đàn tôm có đường ruột khỏe mạnh chính là nền tảng vững chắc nhất cho một vụ mùa thành công.