Xuất khẩu khối lượng lớn nhưng giá trị mang về lại rất thấp
Tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam năm 2017 được Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương tổ chức, ông Bùi Huy Sơn, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại chia sẻ, trong nhiều năm qua, xuất khẩu trở thành động lực trong tiến trình phát triển. Những năm gần đây, nền kinh tế đã có bước chuyển ngoặt quan trọng. Xuất khẩu là động lực chính duy trì đà tăng trưởng cũng như phát triển bền vững.
Đáng chú ý, qua 30 năm đổi mới, kinh tế nông nghiệp xuất khẩu trung bình đạt sắp xỉ 30 tỷ USD, sản lượng xuất khẩu nông nghiệp rất lớn. Xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp có mặt tại gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Tuy nhiên, có một nghịch lý được Chủ tịch Hội nông dân Việt Nam - ông Lại Xuân Môn đưa ra là, tuy xuất khẩu với khối lượng lớn nhưng giá trị mang về lại rất thấp.
Dẫn chứng về vấn đề này, ông Lại Xuân Môn chia sẻ, mặt hàng tiêu, điều của Việt Nam là những mặt hàng xuất khẩu lớn nhất nhì thế giới, tuy nhiên giá trị chỉ đứng thứ 6. Giá trị thấp nên đời sống của người nông dân khó khăn. Trong năm 2016, xuất khẩu rau củ quả vượt gạo, (gạo đạt 2,2 tỷ USD, giảm cả về lượng và giá trị, trong khi đó ở Thái Lan, Xuất khẩu gạo tăng cả số lượng và giá trị).
Đưa ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ông Lại Xuân Môn cho rằng, chính sách thiếu đồng bộ, chưa liên thông, quy hoạch sản xuất, khoa học kỹ thuật và công nghệ, tiếp đến là hạ tầng khó khăn...
Ngoài ra, ông Môn cũng cho rằng, cần làm rõ các nguyên nhân liên quan đến quy hoạch trong vấn đề liên kết vùng, địa phương, các bộ ngành trung ương, đầu vào, đầu ra cho sản phẩm, chất lượng nguồn nhân lực, nhà nước đầu tư cho nông nghiệp thấp, đàm phán tiếp thị còn yếu.
"Gốc ở đây là xuất khẩu tăng về số lượng nhưng phải đảm bảo về chất lượng nhưng đời sống của người nông dân phải được nâng lên. Tăng số lượng, chất lượng nhưng đời sống của người nông dân không tăng thì không có giá trị. Đích là để cho đời sống của người chủ thể sản xuất phải được nâng lên" ông Lại Xuân Môn nhấn mạnh.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, năm 2016 là thời điểm khó khăn, cạnh tranh trên thị trường gay gắt, biến đổi khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp. Dẫu vậy, trong bối cảnh đó, xuất khẩu vẫn đạt trên 176 tỷ USD, tăng 9%. “Tuy không đạt 10% như chỉ tiêu Quốc hội đề ra, nhưng trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, 9% được coi là tăng trưởng nóng”, ông Hải chia sẻ.
Cũng theo ông Hải, hiện nay cơ cấu các mặt hàng đã thay đổi lớn, mặt hàng công nghiệp vươn lên chiếm 80% giá trị xuất khẩu. Nhưng cả vấn đề công nghiệp và nông nghiệp đều gặp vấn đề đó là hàm lượng chế biến không được sâu, đây là một trong những khâu mang lại nhiều giá trị gia tăng nhất.
Một vấn đề then chốt nữa cũng được lãnh đạo Bộ Công Thương đưa ra là, một số mặt hàng của Việt Nam còn gặp phải một số vấn đề liên quan đến đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Một số ngành hàng rơi vào tình trạng khan hiếm nguyên liệu, ví dụ như điều, tôm hiện nay Việt Nam đều phải nhập khẩu, dẫn đến phụ thuộc.
“Việc xây dựng Thương hiệu còn khó khăn. Phải chăng xây dựng thương hiệu tập thể" - ông Thanh nói.
Bám vào chuỗi hàng hóa nông sản để tăng giá trị xuất khẩu
Cũng liên quan đến giá trị nông sản Việt Nam, ông Nguyễn Văn Nam - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh chia sẻ, muốn nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản xuất khẩu, Việt Nam phải bám vào chuỗi giá trị hàng hóa nông sản để xem lại từng doanh nghiệp, từng ngành có thể làm gì, có thể cải tiến áp dụng khoa học công nghệ ở khâu nào.
“Chuỗi giá trị của hàng nông sản xuất khẩu bắt đầu từ nghiên cứu, thiết kế ra giống, kỹ thuật và công nghệ là chăm sóc trồng trọt, đến bảo quản, chế biến, cuối cùng là thương mại và người tiêu dùng. Qua rất nhiều khâu nên phải nắm chắc có thể cải tiến được gì”, ông Nam nhấn mạnh.
Theo ông Nam, hiện nay tiêu thụ nông sản vẫn theo lối truyền thống, chưa có cải biến, đa phần là bán tiểu ngạch nên rủi ro cao, gây hao hụt giá trị sản phẩm. Trong khi đó, chế biến hiện rất yếu. Ví như mặt hàng cà phê chỉ xuất khẩu được với giá bán 2USD/kg, trong khi đối với những sản phẩm đã chế biến có giá bán (200 USD/kg).
Vì vậy, để nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản xuất khẩu Việt Nam , riêng khâu tiêu thụ sản phẩm là khâu cần thiết phải quan tâm.
"Chúng ta làm ra nhiều sản phẩm nhưng không nắm được thị trường tiêu thụ thì chúng ta luôn luôn phải bán rẻ. Phải cải cách hệ thống thương mại, sản xuất lớn thì thương mại cũng phải cải biến lại, không thể bằng lòng với thương mại nhỏ lẻ, gây tổn thất lớn cho người nông dân, lợi ích của người tiêu dùng. Phải cải cách mạnh về thương mại, tạo nên những tập đoàn thương mại lớn, nếu có được thương hiệu thì doanh nghiệp mới có đất sống, mới làm ăn được”, ông Nam thẳng thắn nói.
Trong khi đó, ông Phạm Hồng Việt, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Cao su Hà Nội cũng cho rằng, với tất cả doanh nghiệp muốn tham gia sân chơi xuất khẩu, đầu tiên phải cam kết phát triển lâu dài, bền vững, từ đó mới vạch ra được chiến lược phát triển riêng của công ty.
Theo ông Việt, phát triển sản phẩm hiện nay phải dựa trên cải tiến công nghệ, du nhập công nghệ mới. Một vấn đề nữa là thời điểm đầu tư và cơ hội đầu tư cho sản xuất, phải xác định được đối tượng sản phẩm và thời điểm đầu tư.
_1728284207.jpg)
