Bệnh trên tôm và các phương thức kiểm soát bệnh

Bệnh tôm được coi là nguyên nhân hàng đầu cho các thiệt hại của nghề nuôi tôm. Lịch sử của nghề nuôi tôm đã ghi nhận những đại dịch ở quy mô toàn thế giới như bệnh đốm trắng (1988 - 1989, 1994 - 1996) hay bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (2010 đến nay). Theo ước tính, mỗi năm thiệt hại do bệnh tôm gây ra là khoảng vài tỷ USD và trung bình cứ mỗi năm lại xuất hiện thêm một bệnh mới (GAA, 2013).

Bệnh trên tôm và các phương thức kiểm soát bệnh
Những phương án lựa chọn để quản lý quá trình nuôi và ghi nhật ký.

Bệnh trên tôm có thể được chia thành 4 nhóm: do virus, do vi khuẩn, do ký sinh trùng và do điều kiện môi trường bất lợi. Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là các vitamin hoặc khoáng vi lượng trong chế độ ăn sẽ khiến cho tôm yếu, khó lột xác, chậm lớn… tạo cơ hội cho bệnh bùng phát. Tuy nhiên, đây không được coi là tác nhân gây bệnh cho tôm. Trong số các nhóm tác nhân trên thì virus là nhóm nguy hiểm nhất do hiện tại chưa có giải pháp trị bệnh hữu hiệu và khi bùng phát thường gây chết cho tôm với tỷ lệ rất cao. Bệnh do điều kiện môi trường bất lợi hoàn toàn có thể khắc phục được nếu đầu tư hệ thống nuôi chuẩn, sử dụng thức ăn tốt và cho ăn đúng cách, quản lý tốt chất lượng nước.

Chiến lược kiểm soát bệnh tôm

Để kiểm soát hữu hiệu bệnh tôm, cần áp dụng biện pháp phòng bệnh tổng hợp, đảm bảo cùng lúc các điều kiện sau:

- Thả tôm giống sạch bệnh, đã được cơ quan chuyên môn xét nghiệm và khẳng định không bị nhiễm các mầm bệnh nguy hiểm.

Cho ăn đủ chất dinh dưỡng cần thiết để tôm luôn được khỏe mạnh, kiểm soát chặt chẽ lượng thức ăn đưa vào ao (để hạn chế chất thải và giảm chi phí sản xuất), hạn chế tối đa các tác động không cần thiết khiến cho tôm bị stress. Để làm tốt việc này cần lựa chọn loại thức ăn phù hợp, có chất lượng tốt và sử dụng đúng theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật. Nếu không có lý do thuyết phục thì không bắt tôm, chuyển tôm, đánh hóa chất hay thuốc hoặc khuấy động môi trường, nền đáy khiến cho tôm nuôi bị stress. Tuyệt đối không nên lạm dụng thuốc hoặc hóa chất. Khi thấy môi trường nuôi hoặc điều kiện thờitiết có chiều hướng xấu (như: tảo già sắp tàn, trời mưa hoặc nóng bất thường, ao nuôi có dấu hiệu ô nhiễm) nên cắt giảm khẩu phần ăn nhưng bổ sung thêm vào thức ăn các chất dinh dưỡng, vitamin hoặc hợp chất tự nhiên có tác dụng giúp tôm chống stress.

- Đặt ưu tiên hàng đầu cho việc quản lý chất lượng nước trong suốt vụ nuôi, giữ cho môi trường sạch, ít chất thải và không bị biến động quá mức theo chiều hướng bất lợi cho tôm nuôi. Cần kiểm soát sự phát triển của tảo trong ao nuôi, giữ cho màu nước ổn định. Khi tảo có dấu hiệu phát triển quá mức cần chủ động giảm mật độ tảo vào buổi sáng (bằng chất diệt tảo hoặc sử dụng vi sinh để ức chế) kết hợp với thay nước. Nếu nuôi với mật độ cao, chất thải nhiều thì cần thiết kế hệ thống nuôi cho phù hợp, định kỳ siphon loại bỏ chất thải ra khỏi môi trường nuôi; đồng thời thường xuyên sử dụng chế phẩm vi sinh tốt để thúc đẩy quá trình chuyển hóa vật chất, tránh sự tích tụ của các chất độc. Người nuôi tôm cần phảitiên liệu trước các diễn biến xấu của môi trường ao nuôi hoặc điều kiện thời tiết để có biện pháp can thiệp không để sự cố xảy ra.

- Đảm bảo an toàn sinh học của hệ thống nuôi: thả nuôi tôm sạch bệnh; cải tạo ao, diệt tạp, diệt khuẩn thật kỹ; lập rào lưới ngăn chặn cua còng, chim hoặc tôm tép nhỏ xâm nhập vào ao nuôi; tránh sử dụng thức ăn tươi, hạn chế người ra vào khu vực sản xuất, xây dựng quy trình tẩy trùng cho công nhân và định kỳ với toàn bộ trang trại. Việc xét nghiệm tôm giống sẽ cho phép phát hiện các tác nhân gây bệnh một cách chính xác. Cán bộ xét nghiệm có thể soi mẫu tươi, lấy mẫu nuôi cấy để định danh vi khuẩn, sử dụng kỹ thuật PCR để phát hiện virus và vi khuẩn. Các mẫu bùn ao hoặc mẫu nước đều có thể xét nghiệm được. Cần lưu ý, công tác xét nghiệm đòi hỏi những thiết bị, máy móc và hóa chấtchuyên dụng. Không thể chỉ quan sát bên ngoài hoặc chỉ sử dụng kính hiển vi mà có thể nhận xét là tôm sạch bệnh hay không. Về nguyên tắc, nếu tôm giống bị nhiễm bất kỳ một tác nhân gây bệnh nào, cần phải được hủy, không nên thả nuôi. Cải tạo ao kỹ giúp ngăn ngừa nhiều loại tác nhân gây bệnh khác nhau. Người nuôi cần tránh sử dụng hệ thống nuôi liên tục trong năm, dễ làm cho mầm bệnh nảy sinh.

Giữa 2 vụ nuôi liên tiếp, cần có thời gian đủ dài để cải tạo ao nuôi. Trong năm cần có thời gian cho hệ thống nghỉ hoặc đổi sang nuôi trồng một đối tượng khác ví dụ như cá, lúa hay cây khác. Công nhân, khách hàng, đối tác ra vào trang trại cần tuân thủ các biện pháp vệ sinh để tránh đem mầm bệnh và ao nuôi, như rửa tay chân bằng chất diệt khuẩn, thay quần áo, người lạ không được lội xuống ao hoặc đụng chạm vào các dụng cụ, không nên đến gần ao nuôi nếu không cần thiết. Khu vùng nuôi đang có dịch bệnh, các yêu cầu vệ sinh này cần phải được thực hiện một cách chặt chẽ hơn và hạn chế tối đa việc qua lại giữa các trang trại.

- Thường xuyên quan sát và ghi chép cẩn thận tình trạng sức khỏe của tôm. Làm tốt việc này người nuôi có thể phát hiện sớm các sự cố để tìm cách giải quyết. Trước khi quyết định giải pháp can thiệp, cần xin tư vấn của người có nhiều kinh nghiệm hoặc cán bộ kỹ thuật tại địa phương. Ghi chép đầy đủ các dữ liệu sẽ giúp người có chuyên môn có đủ thông tin để tư vấn giải pháp xử lý cho đúng, đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm chi phí.

Theo Skretting Vietnam
Đăng ngày 19/09/2018
TSVN
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Phân biệt men vi sinh ủ đạt hay đã hư

Men vi sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện chất lượng nước, xử lý đáy ao, phân hủy chất thải và tăng cường hệ miễn dịch cho vật nuôi. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả tối đa, men vi sinh cần được ủ đúng cách và sử dụng khi còn hoạt tính sinh học cao. Việc nhận biết men vi sinh ủ đạt hay đã hư là kỹ năng quan trọng giúp người nuôi tránh lãng phí và phòng ngừa hậu quả không mong muốn đến môi trường ao nuôi.

Ủ men vi sinh
• 10:03 07/07/2025

Nguyên nhân dẫn đến bùng nổ tảo giáp

Tảo giáp là một nhóm sinh vật phù du hai roi, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn thủy sinh. Tuy nhiên, trong điều kiện bất lợi, tảo giáp có thể phát triển ồ ạt, gây ra hiện tượng “nở hoa”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước, sức khỏe vật nuôi và hệ sinh thái thủy vực.

Tôm bệnh
• 09:44 04/07/2025

Các trường hợp dẫn đến ao tôm bị mất oxy cần chú ý

Trong nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh, oxy hòa tan (DO – Dissolved Oxygen) là yếu tố sống còn quyết định đến sức khỏe, khả năng sinh trưởng và tỷ lệ sống của tôm nuôi. Tình trạng ao nuôi bị mất oxy, thiếu hụt nghiêm trọng lượng oxy hòa tan là nguyên nhân hàng đầu gây ra hiện tượng tôm nổi đầu, giảm ăn, tăng trưởng chậm và thậm chí là chết hàng loạt.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:29 03/07/2025

Chăm nước ao đúng cách khi độ mặn thấp, trời mưa kéo dài

Nuôi tôm tại các vùng có độ mặn thấp ngày càng phổ biến, đặc biệt ở các khu vực ven ngọt, đầu nguồn hoặc nuôi vụ sớm. Tuy nhiên, điều kiện độ mặn thấp luôn đi kèm với hàng loạt rủi ro kỹ thuật như rối loạn thẩm thấu, khó lột xác, thiếu khoáng và suy giảm miễn dịch. Việc quản lý nước trong môi trường này đòi hỏi người nuôi phải có kỹ thuật vững và cách chăm sóc bài bản, đúng thời điểm – nếu không sẽ rất dễ “mất ao” ngay từ đầu vụ.

Nước ao nuôi
• 14:15 30/06/2025

Đồng Tháp số hóa ngành cá tra, 100% cơ sở được cấp mã nhận diện

Đồng Tháp vừa phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp và kế hoạch phát triển ngành hàng cá tra theo hướng hiện đại, bền vững. Mục tiêu là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất và quản lý, nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Cá tra
• 17:47 10/07/2025

Nuôi biển: Tiềm năng, cơ hội và 4 rào cản

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) vừa có báo cáo cho biết bức tranh toàn cảnh và chi tiết về hiện trạng cá biển toàn cầu: Có 35,5% quần thể cá biển đang bị khai thác quá mức. Đại dương không còn là “kho cá vô tận” và nhiều quốc gia đã phát triển nuôi biển công nghiệp, xa bờ. Việt Nam có điều kiện tự nhiên giàu tiềm năng phát triển nuôi biển, thuận lợi để xây dựng một ngành kinh tế mới khai thác cơ hội toàn cầu, tuy nhiên phải vượt qua 4 rào cản lớn hiện nay.

Nuôi trồng thủy sản
• 17:47 10/07/2025

Cách phân biệt và sử dụng đúng một số loại vôi trong nuôi trồng thủy sản

Vôi là một trong những vật tư quan trọng có vai trò điều chỉnh pH, cải tạo ao, xử lý đáy, diệt khuẩn và bổ sung khoáng chất. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có nhiều loại vôi khác nhau, mỗi loại có đặc điểm và công dụng riêng. Nếu không hiểu rõ và sử dụng đúng loại vôi phù hợp với mục đích và thời điểm, người nuôi có thể gặp phải những hậu quả như pH tăng đột ngột, tôm cá sốc môi trường, hoặc hiệu quả cải tạo không như mong muốn.

Bón vôi
• 17:47 10/07/2025

Cá "nhuộm phẩm" ở Đà Nẵng: Sự thật có phải hóa chất độc hại

Sáng 6/7, tại khu vực gần chợ Cẩm Lệ (quận Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng), một người dân phản ánh về việc cá biển có màu sắc bất thường, nghi ngờ bị nhuộm phẩm màu. Sau khi rửa hai con cá kè bằng nước ngọt, nước chuyển sang màu đỏ đậm. Khi luộc, thịt cá cũng có màu đỏ khác lạ, khiến người này nghi ngờ cá bị “nhuộm phẩm”.

Cá
• 17:47 10/07/2025

Tư vấn Sinh viên Chọn Ngành Nuôi Trồng Thủy sản

Ngành Nuôi trồng thủy sản đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong nền nông nghiệp hiện đại và bền vững, mở ra nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn cho giới trẻ. Tuy nhiên, nhiều học sinh, sinh viên vẫn chưa hiểu rõ về ngành này. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin cần thiết, giúp bạn định hướng đúng đắn cho tương lai.

Nuôi trồng thủy sản
• 17:47 10/07/2025
Some text some message..