Để quản lý chất lượng thủy sản theo chuỗi sản xuất thành hiện thực!

Lý lẽ này trước đó đã không thuyết phục được Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) và VASEP tại buổi làm việc xung quanh nội dung quy định tại Điều 31, Thông tư 55/2011/TT-BNNPTNT (TT55) ngày 31/5/2013.

Trước buổi làm việc này, ngày 30/5/2013, tại TP Hồ Chí Minh, NAFIQAD đã tổ chức họp và đối thoại trực tiếp với VASEP và hơn 50 DN CBXK thủy sản nhằm tiếp thu, góp ý, thống nhất cho dự thảo thông tư thay thế TT55. Thứ trưởng Bộ NN và PNTNT Nguyễn Thị Xuân Thu đã chủ trì cuộc họp.

Theo báo cáo của NAFIQAD tại cuộc họp này, tính đến ngày 17/5/2013, Ban soạn thảo nội dung dự thảo thay thế TT55 đã nhận được góp ý của Tổng cục Thủy sản, Vụ Pháp chế (Bộ NN và PTNT), VASEP và 427 góp ý từ các cơ sở sản xuất kinh doanh thủy sản và cũng có 8 bản góp ý từ các đơn vị trực thuộc NAFIQAD. Tổng hợp có đến 20 vấn đề trong dự thảo được yêu cầu sửa đổi, thay thế.

Nội dung quan trọng nhất và cũng là nội dung VASEP và các DN đã kiến nghị trong suốt hơn 1 năm qua đã chiếm phần lớn thời gian và được trao đổi sôi nổi, căng thẳng, thẳng thắn nhất. Đó là phương thức tiếp cận “kiểm tra kiểm nghiệm lô hàng xuất khẩu làm điều kiện để cấp Giấy chứng nhận ATTP cho XK” mà cục NAFIQAD duy trì trong Dự thảo thông tư thay thế Thông tư 55/2011 của Bộ NNPTNT. VASEP và các DN đề nghị có tiếp cận đúng Luật ATTP, phù hợp với nguyên tắc quản lý chất lượng theo chuỗi SX và thông lệ quốc tế đang làm, chuyển từ tiếp cận kiểm tra theo lô hàng sang tiếp cận kiểm tra kiểm nghiệm theo thời gian với tần suất phù hợp theo mức ATVS nhà máy đạt được.

Đại diện Lãnh đạo Cục NAFIQAD cuối cùng đã ghi nhận kiến nghị quan trọng này để có điều chỉnh phù hợp cho Bản Dự thảo Thông tư. Tuy nhiên, nội dung quan trọng thứ 2 về xử phạt “ngưng XK’ khi có 3 lô hàng nhóm SP tương tự bị CQTQ nước ngoài cảnh báo trong 6 tháng thì Cục NAFIQAD vẫn bảo lưu quan điểm.

Trở lại buổi làm việc với Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật ngày 31/5/2013 xung quanh quy định tại Điều 31, TT55 về kiến nghị lớn thứ 2 của VASEP là “rút Giấy chứng nhận XK tạm thời” đối với các DN bị “nháy đèn vàng” quá 3 lần. Và tại Công văn số 866 nói trên gửi Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, NAFIQAD vẫn bảo vệ quan điểm của mình và cho rằng, căn cứ vào Khoản 17, Điều 2 của Luật ATTP; Khoản 1, Điều 53 Luật ATTP quy định: “Tổ chức, cá nhân phát hiện sự cố về ATTP xảy ra trong nước hoặc nước ngoài nhưng có ảnh hưởng tới Việt Nam phải khai báo với cơ sở y tế, Ủy ban Nhân dân địa phương nơi gần nhất hoặc Bộ Y tế, Bộ NN và PTNT, Bộ Công Thương để có biện pháp khắc phục kịp thời”.

Việc lô hàng bị CQTQ nước ngoài cảnh báo vi phạm ATTP (có tồn dư hóa chất, vi sinh vật gây bệnh) là tình huống phát sinh từ thực phẩm gây hại trưc tiếp đến sức khỏe, tính mạng con người và biện pháp “tuýt còi rút giấy phép XK” của DN XK bị vi phạm là hoàn toàn phù hợp với Luật ATTP.

Và việc DN có đến 4 lô hàng bị thị trường cảnh báo trong vòng 6 tháng cho thấy hệ thống tự kiểm soát ATTP của DN đang có vấn đề, mất kiểm soát hoặc kiểm soát chưa hiệu quả tại công đoạn, quá trình sản xuất nào đó. Trong trường hợp này, nếu DN không tạm dừng XK vào thị trường đó để điều tra nguyên nhân và có biện pháp khắc phục, chấn chỉnh lại hoạt động tự kiểm soát thì xác suất các lô hàng XK tiếp tục bị cảnh báo rất cao. Điều đó có thể dẫn đến việc thị trường đó cấm NK hàng không chỉ của riêng DN mà còn cả của các DN Việt Nam khác.

Tuy nhiên, giải thích này của NAFIQAD đã không thuyết phục được đại diện các đơn vị dự họp ngày 31/5. Ông Lê Hồng Sơn - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cho rằng, căn cứ mà NAFIQAD đưa ra cho thấy quy định này của Bộ NN và PTNT đi quá xa so với Luật ATTP và chưa hợp pháp. Cơ quan quản lý nhà nước không thể buông lỏng quản lý ATTP sản phẩm XK nên biện pháp kiểm soát chặt là cần thiết. Nhưng chặt ở mức nào? Ai là người có quyền xử phạt và xử phạt ra sao thì cần phải xem xét lại. Và đúng là có nhiều điều khoản tại TT55 cần phải xem xét thêm trong tương quan với Luật ATTP và thông lệ quốc tế!